Xarici ticarətimizdə böyük problem yaranır - 3 ildir dalbadal baş verir...
Fuad İbrahimov: “Profisitin azalmasının başlıca səbəbi neft hasilatının aşağı düşməsi ilə bağlıdır”
Bu ilin ilk yarısında tədiyə balansının başlıca komponenti olan xarici ticarət balansında 4 milyard dollar məbləğində profisit yaranıb. Bu barədə məlumat Mərkəzi Bankın açıqladığı “Pul siyasəti icmalı”nda yer alıb.
Sözügedən məlumatda qeyd edilib ki, bu ilin yanvar-iyun ayları ərzində ölkənin xarici ticarət dövriyyəsi 21,8 milyard dollar təşkil edib ki, bunun da 12,9 milyard dolları və ya 59,3%-i ixracın, 8,9 milyard dolları və ya 40,7%-i isə idxalın payına düşüb.
Müqayisə üçün qeyd edək ki, 2023-cü ilin ilk yarısında xarici ticarət balansında 7,5 milyard, 2022-ci ilin ilk yarısında isə 13 milyard dollar məbləğində profisit yaranıb. Görünən odur ki, ölkədə xarici ticarət balansında profisit sürətlə kiçilir. Nə baş verir?
“Heç olmasa yaxın bir neçə ildə ixrac gəlirlərinin 50 faizi qeyri-neft sektoru hesabına formalaşmalıdır”
Sözügedən məsələyə aydınlıq gətirən iqtisadçı-ekspert Fuad İbrahimov “Bakı-Xəbər”ə açıqlamasında belə vəziyyətin yaranmasını bir sıra amillərlə əlaqələndirdi: “Profisitin azalmasının başlıca səbəbi neft hasilatının aşağı düşməsi ilə bağlıdır. Nəzərə almaq lazımdır ki, Azərbaycanın əsas ixrac məhsulu olan neftin hasilatı azalır. 2010-cu ildə Azərbaycanda neft hasilatının həcmi 50 milyon tondan çox idisə, hazırda hasilatın həcmi 30 milyon tondan aşağı düşüb. Bütün bunlar gəlirlərə və profisitə birbaşa təsir edir. Başqa bir tərəfdən dünya bazarında neftin qiyməti 75-85 dollar arasında oynayır. Onu da nəzərə almaq lazımdır ki, Azərbaycanın ümumi ixracının 90 faizi neft və qazdan əldə edilən gəlirlər hesabına formalaşır. Nə yaxşı ki, ortada 4 milyard profisit var. Defisit olsaydı, bu, ölkə iqtisadiyyatı üçün mənfi göstərici olardı. Ümid edək ki, qeyri-neft sektorunda əldə edilən göstəricilərdə nəhayət rəqəmsal olaraq effektiv dəyişikliklərə səbəb olmasını görəcəyik. Çünki bu sahənin əsaslı şəkildə inkişaf etdirilməsi çox vacibdir. Nəyin bahasına olursa-olsun, bu sahədə inkişafa nail olmalıyıq. Çünki hasilata söykənən iqtisadiyyat davamlı olaraq inkişaf edə bilməz. Ona görə ki, əvvəl-axır hasilat tükənəcək. Bu səbəbdən real sektorun inkişafına daxili investisiya ilə yanaşı, xarici sərmayələrin qoyuluşu artmalıdır. Biz daha çox bu sahəyə, yəni istehsala vəsait yönəldilməsinə nail olmalıyıq. Heç olmasa yaxın bir neçə ildə ixrac gəlirlərinin 50 faizi qeyri-neft sektoru hesabına formalaşmalıdır. Buna nail ola bilsək, o zaman xarici ticarət balansında profisit nəinki azalacaq, əksinə artacaq”.
Vidadi ORDAHALLI
