SPECA-nın Zirvə görüşü: Azərbaycan Körfəz əməkdaşlığında əsas orbitə çevrilir
Azərbaycan artıq iqtisadi baxımdan dünya miqyasında sözün əsl mənasında cazibə qüvvəsinə çevrilir. Şərqlə qərb arasında iqtisadi platforma funksiyasını üzərinə götürən respublikamız ötən həftə Körfəz Əməkdaşlıq Şurasının SPECA-nın Zirvə görüşünə ev sahibliyi etdi. Müxtəlif coğrafi qütblərin, müxtəlif iqtisadiyyatların birləşdiyi bu təşkilat, Azərbaycanın iqtisadi tranzit baxımından həm əlverişli, həm də etibarlı məkan olduğunu bir daha ortaya qoydu. Təkcə bir faktı xatırlatmaq yerinə düşər ki, bu Zirvə toplantısı təkcə bizim regionumuz üçün deyil, dünya ölkələri üçün də mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Bəs Körfəz Əməkdaşlıq Şurasının SPECA-nın Zirvə görüşü Azərbaycana nə qazandırdı?
Öncə qeyd edək ki, Azərbaycan iqtisadiyyatında baş verən inkişaf tendensiyaları ən müxtəlif parametrlərdə faydalı əməkdaşlıq əlaqələrinin yaranmasına böyük imkanlar yaradıb. Elə Zirvə görüşündə həm siyasi, həm ticarət-iqtisadi, həm də mədəni-humanitar məsələlərin, o cümlədən “yaşıl enerji” layihəsi və Qara dənizin dibi ilə elektrik kabelin çəkilməsi məsələlərinə qədər ən müxtəlif mövzuların gündəliyə çıxarılması dediklərimizin əyani sübutudur.
Azərbaycanın SPECA Proqramında iştirakına baxış
1998-ci ildə BMT tərəfindən yaradılmış SPECA Mərkəzi Asiya ölkələrində iqtisadiyyatın davamlı inkişafını və qarşılıqlı əlaqələrin gücləndirilməsini təşviq edən iqtisadi platformadır. Proqrama üzv olan ölkələr Azərbaycan, Türkmənistan, Qazaxıstan, Qırğızıstan, Özbəkistan, Tacikistan və Əfqanıstandır. Proqramın əhatə etdiyi ölkələrin siyahısına və coğrafi mövqeyinə nəzər salsaq görərik ki, Azərbaycan xüsusilə son illərdə bu ölkələrlə əməkdaşlığın daha da inkişafı istiqamətində çoxşaxəli fəaliyyət həyata keçirir. Azərbaycan Mərkəzi Asiya ölkələri ilə əməkdaşlığa xüsusi önəm verir.
Azərbaycansız Avropaya çıxış sıfıra bərabərdir...
Diqqət edək: Azərbaycan həmçinin Mərkəzi Asiya ölkələrinin Avropa ilə iqtisadi əlaqələrinin inkişafında mühüm rol oynayır. Artıq hər kəsə aydın oldu ki, Azərbaycansız bu region ölkələrinin Avropaya çıxışı demək olar sıfıra bərabərdir. Ölkəmizin həm Şərqlə Qərbin, həm də Şimalla Cənubun qovuşuğunda yerləşməsi ona əlverişli tranzit imkanları yaradır. Çünki Şərqdən Qərbə gedən yollar Azərbaycan ərazisindən keçir. Burada Orta Dəhlizin rolu xüsusi vurğulanmalıdır. Orta Dəhliz Çin–Qazaxıstan sərhədindən başlayaraq Mərkəzi Asiya ölkələri və Xəzər dənizindən, daha sonra isə Azərbaycan, Gürcüstan, Türkiyə ərazilərindən keçərək Avropaya qədər geniş bir ərazini əhatə edir. Avropa ilə Asiyanı birləşdirən ən qısa və rahat marşrut sayılan Transxəzər Beynəlxalq Nəqliyyat Dəhlizi Çindən Türkiyəyə, oradan da Avropa ölkələrinə və əks istiqamətdə yükdaşımalarda böyük üstünlüklər vəd edir. Belə ki, bu dəhlizlə hərəkət edən qatarlar yükləri Çindən Avropaya orta hesabla 20-25 günə çatdırır. Müqayisə üçün qeyd edək ki, Çindən Avropaya gedən yük qatarı Orta Dəhliz vasitəsilə Türkiyədən keçməklə 10 min kilometr deyil, 7 min kilometr məsafə qət etməli olur. Bu da Asiya və Avropa arasında qlobal ticarətdə dəhlizin nə qədər sərfəli olduğunu təsdiqləyir. Orta Dəhliz boyunca vahid tarif, “bir pəncərə” sisteminin tətbiqi isə bu marşrutla yükdaşımaların həcminin ildən-ilə artmasına səbəb olur. Transxəzər Beynəlxalq Nəqliyyat Dəhlizinin uğurlu fəaliyyətinin təmin olunmasında Azərbaycanın müstəsna rolu var. Hazırda Avropa ilə Asiya arasında körpü rolu oynayan Azərbaycanın coğrafi mövqeyi bütün sahələrdə, o cümlədən beynəlxalq yükdaşımalarda əməkdaşlığın inkişaf etdirilməsinə imkan yaradır. Azərbaycan özü də bu sahədə üzərinə düşən vəzifələri layiqincə yerinə yetirir. Belə ki, Şərq-Qərb marşrutu ilə yükdaşımalara artan tələbatı təmin etmək məqsədilə Azərbaycan Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolunu müasirləşdirir. Bu dəmir yolu ilə daşınan yüklərin həcmi gələn il 1 milyon tondan 5 milyon tona qədər artırılacaq.
Azərbaycanı seçməkdə məqsəd: İqtisadi və siyasi təhlükəsizilik amili...
Azərbaycanınla region dövlətləri arasında əməkdaşlığın daha bir istiqaməti isə qarşılıqlı ticarət və sərmayə qoyuluşlarıdır. Bu iki istiqamət üzrə göstəricilərdə davamlı artım müşahidə olunur. Amma Azərbaycanın bu şəkildə orbitr roluna sahib olması həm də sahib olduğu sabitlik amilinə bağlıdır.
Təbii ki, Mərkəzi Asiya dövlətlərinin Avropa ilə əməkdaşlıq əlaqələrinin genişləndirilməsi üçün tranzit ölkə olaraq Azərbaycanı seçməsi iqtisadi amillərlə yanaşı, həm də siyasi və təhlükəsizlik məsələləri ilə bağlıdır. Belə ki, Azərbaycanın öz əzəli torpaqlarını erməni işğalından qurtararaq ərazi bütövlüyünü bərpa etməsi regionda yeni reallıq yaradıb. Dövlətimizin başçısının qətiyyəti, siyasi iradəsi sayəsində bu gün Azərbaycan Cənubi Qafqazda sülhün və təhlükəsizliyin qarantına çevrilib, irəli sürdüyü təşəbbüslərlə bir çox ölkənin, eləcə də daha böyük mənada Avropanın enerji təhlükəsizliyinin təmin olunmasına böyük töhfələr verir. Bütün bunlar isə Mərkəzi Asiya ölkələrinin Azərbaycana marağını artırır.
Bundan başqa, Azərbaycanın etibarlı tərəfdaş, dost ölkələrlə əməkdaşlığa açıq olması da burada mühüm rola malikdir. Azərbaycan Mərkəzi Asiya ölkələri üçün Türkiyə və Avropa bazarları istiqamətində etibarlı tranzit ölkəsidir.
Sabitlik, təhlükəsizlik məkanı kimi tanınan Azərbaycan...
Beləliklə yekunda onu deyə bilərik ki, bu gün Azərbaycan regionda, həmçinin daha böyük coğrafiyada sabitləşdirici rol oynamaqla, bir çox ölkənin iqtisadi inkişafına, enerji təhlükəsizliyinə töhfə veririr. Bundan başqa da ölkəmiz həm də qlobal miqyasda ədalətin carçısına, bəzi böyük dövlətlərin ədalətsiz davranışlarına və müstəmləkəçi siyasətlərinə qarşı çıxan xalqların azadlıq mübarizəsinə dəstək verən qüvvəyə çevrilib. Beləliklə Azərbaycan daha bir strateji təşkilatın Zirvə görüşünə ev sahibliyi etməklə həm də siyasi və iqtisadi lokomotiv qüvvə olduğunu isbatlamış oldu. Iqtisadiyyatı güclü olan və sabitlik, təhlükəsizlik məkanı kimi tanınan Azərbaycan həm də böyük etibar məkanıdır.
Mətləb Salahov
