ABŞ Bakı və İrəvanla istənilən formatda(?) işləməyə hazırdır...
Elşən Manafov: “Təcavüzkara münasibətdə beynəlxalq hüququn nəzərdə tutduğu tələblərin tətbiqindən çəkinib”
“Vaşinqton Bakı və İrəvanla irəliləyişi təmin edəcək istənilən formatda işləməyə hazırdır”. Bu barədə ABŞ Dövlət Departamentindən “Amerikanın Səsi” radiostansiyasının erməni xidmətinin sorğusuna cavab olaraq bildirilib:
“ABŞ Dövlət Departamenti Azərbaycan və Ermənistanın Cənubi Qafqazın təhlükəsizliyi və çiçəklənməsi üçün əhəmiyyət daşıyan dayanıqlı, eləcə də layiqli sülh sazişinin əldə olunması istiqamətindəki səylərini dəstəkləyir. Biz hər iki tərəflə onlar üçün irəliləyişi təmin edəcək istənilən formatda işləməyə hazırıq”.
Maraqlıdır, bununla ABŞ nə demək istəyir? Vaşinqton istənilən formatda işləyə bilərik deməklə nəyi nəzərdə tutur? Məsələn, Moskvanın vasitəçiliyi olsa, ABŞ bunu qəbul edə bilər? Yəni bunu da nəzərdə tutur?
“Tərəflərə ünvanlanmış müraciətlərində ABŞ onları ancaq Qərb platformasında danışıqların aparılmasına çağırır”
Sözügedən məsələ ilə bağlı fikirlərini “Bakı-Xəbər”lə bölüşən politoloq Elşən Manafov bununla bağlı bir sıra məqamlara toxundu: “ABŞ Dövlət Departamenti Bayden hakimiyyətinin iqtidarı dövründə Azərbaycan-Ermənistan münasibətlərinin nizamlanması ilə bağlı dəfələrlə belə bəyanatlarla çıxış edib. ABŞ, bir qayda olaraq, tərəflərin razılığa gəldikləri istənilən format və ya şərtləri dəstəkləməyə hazır olduğunu bildirsə də, reallıqda fərqli siyasət yeridir. Reallıqda onun tərəflərə münasibətdə bəyanatlarında birtərəfli mövqe, habelə tərəflərin mövqelərinə fərqli baxışlar həmişə mövcud olub. Məhz ABŞ tərəflər arasında məlum müharibəyə qədər erməni tərəfinin Azərbaycana münasibətdə təcavüzkar siyasətinə əslində göz yumub. Təcavüzkara münasibətdə beynəlxalq hüququn nəzərdə tutduğu tələblərin tətbiqindən çəkinib. Əksinə, Azadlığı Müdafiə Aktına söykənərək Azərbaycanı olmayan cinayətlərdə ittiham edib. Azərbaycanı ABŞ-ın dövlət səviyyəsində yardımından məhrum edib. Məhz ABŞ münaqişənin mövcud olduğu bütün illər ərzində rəsmi Bakının başı üzərindən Qarabağdakı separatçı rejimə humanitar dəstək adı altında maliyyə yardımı göstərib. Separatçıların ayaqda qalmasına dəstək olub. Məlum müharibəyə qədər ABŞ tərəflərə müraciətində problemin güc yolu ilə həlli variantından çəkinməyi təklif etməklə, əslində, Azərbaycan torpaqlarının uzun müddət işğal altında qalmasına bu yolla şərait yaradıb. Azərbaycanın Ermənistana qarşı apardığı müharibədə əldə edilmiş qələbə bölgə ətrafında geosiyasi reallıqların dəyişməsinə səbəb olduğundan, ABŞ satelliti saydığı Paşinyan rejimi vasitəsilə Rusiyanın regiondan sıxışdırıb çıxarılmasına, Moskvanın tərəflər arasındakı danışıqlarda moderator rolunun tərəflər tərəfindən inkarına çalışıb. Azərbaycanın regionda sülh və təhlükəsizlik problemlərinin həllinə dair 3+3 formatında əməkdaşlıqla bağlı təklifləri əslində bu illər ərzində ABŞ tərəfindən dolayısı yolla boykot edilib. Tərəflərə ünvanlanmış müraciətlərində ABŞ onları ancaq Qərb platformasında danışıqların aparılmasına çağırır. Rəsmi İrəvan vasitəsilə Moskvanın və ya digər tərəflərin təşəbbüsü ilə keçirilə biləcək danışıqları boykot edib. Nəhayət, ABŞ Ermənistanla müharibə başa çatan andan Fransa ilə bahəm bu ölkəni silahlandırır ki, bu da onun tərəfsiz vasitəçiliyi ilə bağlı mövqeyi ilə tam ziddiyyət təşkil edir. Bununla belə, ABŞ Azərbaycanın Avropanın enerji təhlükəsizliyində oynadığı rolun mahiyyətinə həmişə varıb və bundan sonra da bunu nəzərə almaq məcburiyyətindədir. ABŞ gözəl başa düşür ki, Cənubi Qafqaz, habelə Mərkəzi Asiyada artmaqda olacaq geosiyasi mübarizədə rəsmi Bakının mövqeyi nəzərə alınmadan enerji və logistik layihələrin gerçəkləşməsi mümkün deyil. Rəsmi Bakının müstəqil siyasəti və siyasi iradəsi, hadisələrə, habelə ABŞ-ın təklif etdiyi layihələrə Vaşinqtonun deyil, özünün milli təhlükəsizlik maraqlarından yanaşması ABŞ-ı onunla münasibətlərə qarşılıqlı maraqlar müstəvisindən yanaşmağa sövq edir. Rəsmi Bakının çoxvektorlu xarici siyasəti ona beynəlxalq güclərlə münasibətləri təhdid müstəvisindən kənarda qurmağa imkan verir. Orta Dəhliz, habelə Azərbaycanın İranla coğrafi yaxınlığı da tərəflər arasında münasibətlərə, bir qayda olaraq, ciddi təsir imkanlarına malik faktor olduğundan, rəsmi Bakı ilə münasibətlərdə ABŞ onu narazı salacaq addımları atmağı lazım bilmir. Nəhayət, bu bəyanat artıq bir necə gündən şonra ABŞ-da qanuni səlahiyyətlərini itirəcək Bayden administrasiyasına aiddir. Odur ki, Azərbaycan üçün vacib olacaq prezident Tramp iqtidarının Cənubi Qafqaz, konkret olaraq rəsmi Bakı ilə münasibətlərinin xarakteri olacaq”.
Vidadi ORDAHALLI
