Prezident Əliyevin haqqında danışdığı polkovnik Məcidov haqda daha nələr məlumdur...

Oktyabrın 8-də Moskvada Müstəqil Dövlətlər Birliyi (MDB) Dövlət Başçıları Şurasının iclasında çıxışı zamanı Prezident İlham Əliyev İkinci Dünya müharibəsində Qələbənin 80 illiyi ilə bağlı danışarkən polkovnik Rəşid Məcidovdan da bəhs edib. 

Prezident İlham Əliyev deyib: “…Bakıda 41 hərbi hospital fəaliyyət göstərirdi, 440 min yaralı müalicə alırdı. 1942-ci ilin martında, həmçinin Taqanroq adı ilə tanınan 416-cı Azərbaycan atıcı diviziyasının döyüşçüləri and içdilər və Şimali Qafqazdan başlayan döyüş yolunu Berlində başa çatdırdılar. 416-cı Azərbaycan atıcı diviziyası 1945-ci il aprelin 21-də birincilər sırasında Berlinin girəcəyinə daxil oldu. Mayın 2-də diviziyanın döyüşçüləri polkovnik Rəşid Məcidovun komandanlığı altında Qələbə Bayrağını Brandenburq darvazası üzərinə sancdılar”.

Prezidentin barəsində danışdığı polkovnik Rəşid Məcidov kimdir? 

Rəşid Əsəd oğlu Məcidov 21 mart 1908-ci ildə Bakıda hərbçi ailəsində anadan olub.

Məcidov 1923-cü ildə Bakı Sənaye və İqtisadiyyat Texnikimuna daxil olub, 1927-ci ildə oranı bitirib. O, 8 nömrəli uşaq evində tərbiyəçi və qabaqcıl pioner olub. Məcidov 1933-cü ildə Azərbaycan komsomolunun Mərkəzi Komitəsinin birinci katibi kimi fəaliyyət göstərib. Moskvada Ali Partiya Məktəbində təhsilini davam etdirən Məcidov sonradan Qaradağ Rayon Partiya Komitəsinin birinci katibi və Yayımlama Komitəsinin sədri olub. 

İkinci Dünya müharibəsi dövründə o, 416-cı atıcı diviziyanın siyasi şöbəsinin rəhbəri idi. 93%-i azərbaycanlılardan ibarət olan diviziyanın tərkibində Mozdokdan (Şimali Osetiya) Berlinə qədər yol keçib. 2 may 1945-ci ildə Berlinin alınması zamanı polkovnik Rəşid Məcidovun rəhbərliyi altında 416-cı diviziyanın əsgərləri Brandenburq qapısı üzərində sovet bayrağını dalğalandırıb. Berlinə hücum zamanı Məcidov SSRİ-nin Berlindəki səfirliyinin binasını tanıyıb, ona zərər verilməməsi barədə tapşırıq verib. Bunun sayəsində səfirlikdə yerləşən minlərlə məxfi sənəd qorunub saxlanılıb.

“Vışka” qəzetinə hərbi polkovnik müharibə haqqında belə danışırdı: “Müharibəni xatırlamağı xoşlamıram…Müharibə səbrsizliklə və qorxu ilə gözlənilən məktublardır, yaxşılığa xüsusi sevgidir, şərə və ölümə xüsusi nifrətdir. Müharibə zamanı mənim nəslim sevməyi və inanmağı, nifrət və inkar etməyi, gülməyi və ağlamağı öyrəndi. Dinc günlərdə, adətən dəyərini itirən, adi hala çevrilən şeylərin qədrini bilməyi öyrəndi”. 

Müharibə zamanı hərbi xidmətə görə o, “Qırmızı Ulduz”, iki dəfə “Qırmızı Bayraq”, I və II dərəcəli Vətən Müharibəsi ordenləri ilə təltif olunub.

Müharibədən sonra Rəşid Məcidov Gürcüstan SSR-in Vaziani kəndində artilleriya alayı heyətinin başçısı təyin olunub. O daha sonra Bakıda Milli Diviziyanın siyasi şöbəsinin rəhbəri olub. Məcidov Bakı şəhəri Oktyabr Rayon Partiya Komitəsinin birinci katibi seçilmiş, bir neçə ildən sonra isə Azərbaycan KP MK-nın inzibati orqanlar şöbəsinin müdiri təyin edilmiş və ömrünün sonuna qədər burada çalışmışdır. 

Müharibə dövründə radiasiyalı ərazilərdə olan Rəşid Məcidov leykemiyadan əziyyət çəkib. Bu səbəbdən polkovnik 2 iyul 1970-ci ildə vəfat edib. O, Bakının I Fəxri xiyabanında dəfn edilib.

Tarix elmləri doktoru, dosent İlqar Niftəliyev “1945-azərbaycanlılar Berlini necə aldılar” məqaləsində R.Məcidovun qəhrəmanlığından da bəhs edib. “Müharibə illərində hərbi komissar, Baş Qərargah rəisinin təşkilati məsələlər üzrə müavini, sonra bir sıra cəbhələrin hərbi şuralarının üzvü olmuş general-leytenant Fyodor Bokov “Qələbə baharı” adlı xatirələr kitabında və müharibənin son mərhələsində - 5-ci Zərbə Ordusu Hərbi Şurasının üzvü, ən maraqlı hərbi əməliyyatlardan, o cümlədən 416-cı Azərbaycan atıcı diviziyasının iştirak etdiyi əməliyyatlardan, xüsusən Berlinə hücumda, Üçüncü Reyxin paytaxtının ən mühüm strateji məntəqələrinin sovet qoşunları tərəfindən tutulması zamanı Azərbaycan əsgərlərinin göstərdiyi şücaətlərdən danışıb. 

Onlardan biri 1789-1791-ci illərdə tikilmiş Berlinin simvolu olan Brandenburq qapısı idi. Brandenburq qapısı üzərində qələbə bayrağının ucaldılmasının azərbaycanlıya həvalə edilməsi əlamətdardır - Rəşid Əsəd oğlu Məcidov idi.

Rəşid Məcidov Suvorov 416-cı Taqanroq atıcı diviziyasının Azərbaycan Qırmızı Bayraq ordenli siyasi şöbəsinin rəisi olub. Rəşid Məcidov üçün siyasi şöbənin müdiri təyin olunması bütün əvvəlki tərcümeyi-halının təbii davamı idi. O, Bakıda anadan olub və hələ Bakı Sənaye-İqtisad Texnikumunda oxuyarkən ictimai işlərlə maraqlanıb, komsomol sıralarına daxil olub. Rəşid 8 saylı uşaq evində müəllim və pioner rəhbəri olur, bütün rayon tədbirlərində fəal iştirak edir. Azərbaycan SSR Qərb Federasiyasının tərkibində olduğu illərdə (1922-1936) o, rayon komsomol komitəsinin katibi seçilmişdir. 1933-cü ilin noyabrında Azərbaycan Komsomolu Mərkəzi Komitəsinin birinci katibi seçildi. Sonra komsomol işçisi üçün adi davamı Moskvada, Bolşeviklərin Ümumittifaq Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsi yanında Ali Təbliğatçılar Məktəbində oxumaqdır. Onun müharibədən əvvəlki tərcümeyi-halının faktları, bir çox həmyaşıdları kimi, ötən əsrin 20-30-cu illərində neft sənayesinin sürətlə inkişaf etdiyi, fabriklərin tikildiyi, şəhərciklərin salındığı Azərbaycanın tərcümeyi-halının bir hissəsidir. Şəhərlər salınırdı.Vətənlə yanaşı, Vətənin oğulları qarşısında qoyduğu ən mühüm vəzifəni yerinə yetirməli olanlar da böyüyüb püxtələşdi - onu düşməndən qorumalı idilər. Polkovnik Məcidovu şəxsən tanıyan və onunla birgə döyüşmüş müharibə veteranları öz xatirələrində onun haqqında şəxsi nümunəsi ilə əsgər və zabitləri ruhlandıran fədakar, şücaətli insanı kimi danışırlar”.

İ.Niftəliyev yazır ki, o,  416-cı diviziyanı Azərbaycanın bu gün fəxr etdiyi və fəxr edəcəyi hərbi hissəyə çevrən şəxslərdən biri idi.

“416-cı Azərbaycan atıcı diviziyasının bölmələri Berlinə ilk daxil olanlardan olub və 1945-ci il aprelin 21-dən mayın 1-dək paytaxtın bir sıra mühüm dövlət obyektlərinin işğalında iştirak ediblər. Növbəti döyüş tapşırığı Brandenburq qapısının yerləşdiyi Üçüncü Reyxin paytaxtı Unter den Lindenin əsas küçəsindəki binaları zəbt etmək idi. General F.Bokov öz kitabında bu əməliyyatı belə təsvir edir: “Diviziyanın bölmələri Kayzer Vilhelmin sarayını ələ keçirdikdən az sonra diviziyanın 1373-cü alayına rəhbərlik edən general V.P.Zyuvanov batalyon komandirlərinə Unter den Lindenə doğru qərbə doğru irəliləməyi əmr etdi. Brandenburq Gate ərazisini ələ keçirmək üçün. 1373-cü alayın hücum dəstəsinin döyüş birləşmələrində olan 416-cı piyada diviziyasının siyasi şöbəsinin rəisi, polkovnik R.A.Məcidov üzərinə yağış paltarı geyindirərək, lövhədən Berlinin planını çıxarıb fənərlə işıqlandırdı. Bəli, bu keçmiş sovet səfirliyinin binası idi. "Diqqətlə hərəkət edin" deyə Məcidov əmr etdi, "binaya bir mərmi də dəyməsin".

Artilleriyaçılar və tank ekipajları öz tapşırıqlarını mükəmməl şəkildə yerinə yetirdilər - binanı sıx atəşlə "sərhəd" etdilər. Bu vaxt hücum dəstəsinin döyüşçüləri hücuma hazırlaşdılar

Silahların gurultusu susan kimi əsgərlər hücuma qalxıb binaya daxil oludular. Oradakı döyüş uzun sürmədi. Müqavimət göstərən əlliyə qədər faşist məhv edildi, altmış nəfər isə təslim oldu.Tezliklə Qırmızı Bayraq keçmiş Sovet səfirliyinin binası üzərində ucaldı. Onu 416-cı atıcı diviziyasının siyasi şöbəsinin rəisi, polkovnik Rəşid Əsəd oğlu Məcidov quraşdırıb. Bu yüksək şərəfin fəhlə ailəsindən çıxan, iyirminci illərin komsomolçusu, 1929-cu ildən partiya üzvü olan onun üzərinə düşməsi əlamətdardır.

Beləliklə, mayın 2-də səhər tezdən 416-cı piyada diviziyasının 1373-cü alayının əsgərləri Marisenplatsa çatdılar. Çox tez burada müdafiə olunan əsgər və zabitlərin əhəmiyyətli bir hissəsi məhv edildi, qalanları təslim olmağa başladı. Tezliklə əsgərlərimiz qəlpələrlə parçalanmış Brandenburq darvazasının üzərində qalib Qırmızı Bayrağı qaldırdılar."

Bundan az sonra Brandenburq qapısında mitinq keçirildi. General Bokov öz xatirələrində yazırdı: “General V.P.Zuvanov Berlinə hücum zamanı əsgərlərimizin göstərdiyi şücaətlərdən, qələbənin böyük əhəmiyyətindən danışırdı. Berlin uğrunda gedən tarixi döyüşdə son güllənin burada, Brandenburq darvazasında açıldığını və bu gülləni Azərbaycan xalqının övladının atdığını yazırdı...”

İ.Niftəliyev qeyd edir ki, Böyük Vətən müharibəsi iştirakçılarının əksəriyyəti üçün müharibə 45-ci ildə başa çatdı, amma Rəşid Məcidov üçün bu, daha beş il davam etdi: “O, Almaniyada Sovet hərbi idarəsində qaldı, orada iqtisadi məsələlər üzrə şöbə müdirinin müavini idi. Üç çağırış deputatı olduğu Respublika Ali Sovetinin 1947-ci ildə müharibədən sonrakı ilk iclasında onu qəhrəman kimi qarşıladılar. Almaniyadan qayıtdıqdan sonra Gürcüstanda, Voziani şəhərində yerləşən artilleriya alayının qərargah rəisi olur. Polkovnik Məcidov Bakıya qayıtdıqdan sonra Azərbaycan Milli Bölməsinin siyasi idarəsinin rəisi vəzifəsində çalışıb, 50-ci illərin ortalarında ləğv edildikdən sonra təqaüdə çıxıb...”

İkinci Dünya Müharibəsində böyük şücaətlər göstərən Azərbaycan oğlunun Azərbaycan Prezidenti tərəfindən Müstəqil Dövlətlər Birliyi (MDB) Dövlət Başçıları Şurasının iclasındakı çıxışında xatırlanması qətiyyən təsadüfi deyildi. Bu, qəhrəmanımızın döyüş yoluna, rəşadətinə, fəaliyyətinə verilən ən böyük dəyərin nümunəsidir. 

İradə SARIYEVA