Sovetdən qalmış yaşayış binalarında insanları bürümüş "kəmər xofu"…
Elnur Fərzəliyev: “Paytaxtda elə köhnə binalar da var ki, zirzəmiləri qazılıb, hətta binanın bünövrəsini…”
Azərbaycan mürəkkəb relyefdə və tektonik zonada yerləşir. Buna görə də tez-tez aşağı bal gücündə zəlzələlər baş verir. Gələcəkdə hər hansı bir xoşagəlməz hadisənin baş verməməsi üçün yaşayış binalarının standarta cavab verib-verməməsi zamanla müzakirə olunur.
Iddia olunur ki, Bakıda sovet dövründə inşa olunmuş mişar daşı ilə tikilən binaların bir çoxunda seysmik kəmər yoxdur. Bu səbəbdən də həmin binalar öz dayanıqlığını itirib.
Qeyd edək ki, hazırda Bakı şəhərində köhnə və qəzalı vəziyyətdə olan bina sayı kifayət qədərdir. Ötən il Bakı Şəhər İcra Hakimiyyətinin başçısı Eldar Əzizov bildirmişdi ki, bu cür binaların sayında 30 faiz azalma olsa da, Bakıda hələ də 1000-ə yaxın köhnə və qəzalı vəziyyətdə bina var. Yəni zəlzələ olarsa, 1000-ə yaxın binada yaşayanlar üçün təhlükə daha böyükdür. Nazirlər Kabinetinin 86 saylı sərəncamı ilə 2016-ci ildən istismar müddətini bitirmiş binaların söküntüsünə start verildi.
“Qəzalı vəziyyətdə olan binaların da sayı az deyil, 4, 5 və 9 mərtəbəli bu binaların istismar müddəti çoxdan başa çatıb”
Sovet dönəmində inşa olunmuş binalarda seysmik kəmər olmaması barədə fikir bildirən əmlak məsələləri üzrə ekspert Elnur Fərzəliyev dedi ki, son illər Bakıda inşa olunan çoxmərtəbəli yaşayış binalarının keyfiyyətinə görə narahatlığa əsas yoxdur: "Paytaxtda binalar tikilərkən 10 metrdən dərin özül qazılaraq beton tökülür. Bizim binalar arasında əmsal qorunmur, amma tikintidə istifadə olunan armatur, beton qaydasındadır. Tikinti zamanı aidiyyəti qurumlar mərhələli şəkildə yoxlama aparır. Əvvəlcə binanın bünövrəsi qazılanda onu yoxlayırlar. Əgər standartlar tikilən binanın hündürlüyünə uyğundursa, icazə verilir, hər mərtəbədə binaya beton tökülən zaman betonun, armaturun tərkibinin standartlara uyğun olub-olmadığı yoxlanılır. Əgər standartlara cavab verirsə, tikintiyə icazə verilir. Ona görə də, xüsusilə son illər inşa olunan çoxmərtəbəli yaşayış binaları ilə bağlı narahatlıq görmürəm".
Ekspertin sözlərinə görə, Azərbaycanda hər tikilən binanın təxminən 70 faizi beton və armaturlardan ibarətdir. Hər mərhələdə aidiyyəti qurumlar tərəfindən yoxlama aparılır, mərtəbələr qaldırılan zaman betonun, armaturun keyfiyyəti, ölçüləri yoxlanılır. Binaların alt mərtəbələrinin qeyri-yaşayış sahəsi olması onun zəlzələyə davamlı olmayacağından xəbər vermir: "Bütün mərtəbələrdə sütunlar, kolonlar tikilir, onların daşıyıcı yükləri, ölçüləri bəlli olur. Tikinti prosesi müəyyən olunmuş standartlara uyğun olmalıdır. Sırf massiv məqsədi ilə tikilən hündürmərtəbəli binalar var ki, onlardan bir neçəsi keyfiyyətsiz olarsa, zəlzələ zamanı uçqunlar ola bilər. Bir keyfiyyətsiz bina ona yaxın digər binaya da böyük fəsadlar verə bilər. Bu onu deməyə əsas verir ki, yaxın illərdə tikiləcək binaların həm keyfiyyətinə və həm də binalar arasındakı ara məsafələrə daha ciddi nəzarət etmək lazımdır”.
Ekspertin dediyinə görə, paytaxtda istismar müddətini başa vurmuş çoxlu sayda yaşayış binası var. Qəzalı vəziyyətdə olan binaların da sayı az deyil. 4, 5 və 9 mərtəbəli bu binaların istismar müddəti çoxdan başa çatıb. Əgər zəlzələ olsa bu binalar təbii fəlakətə tab gətirə bilməyəcək: "Bu binaların 80 faizinin zirzəmisi illərdir ki, çirkab suları ilə doludur. Zirzəminin dolması binanın bünövrəsinin yumşalması, orada bərkidilmiş konstruksiyaların əriyib yox olması deməkdir. Bünövrəsi yumşalan, konstruksiyaları əriyib yox olan bina da ən xırda bal zəlzələdən uça bilər. Sözügedən binalarda sonradan aparılan konstruktiv dəyişikliklər də binaları qəzalı vəziyyətə salır. Paytaxtda elə köhnə binalar da var ki, zirzəmiləri qazılıb, hətta binanın bünövrəsini ötüb keçib, əlavə qapılar və pəncərələr açılıb, qeyri-yaşayış obyektinə çevrilib. Bu da, təbii ki, binanın təməlinin dağılmasına gətirib çıxarır. Bununla yanaşı, yol kənarında olan binaların birinci mərtəbələri sökülərək, qeyri-yaşayış obyektlərinə çevrilir. Bu zaman ana divarın təməl hissələrinin sökülməsi yük daşıyıcı hissələrin boşalmasına gətirib çıxarır. Hesab edirəm ki, sözügedən binaların sökülməsi prosesini sürətləndirmək lazımdır. Orda yaşayan insanların həyatını təhlükə altına atmaq olmaz. Bir yaşayış binasının sökülərək yerində yenisinin inşası ən azı iki il çəkir. Həmin qəzalı binaları söküb tikmək on illərlə vaxt alır. Ona görə də, ən azı həmin binalarda söküntüyə qədər möhkəmləndirmə işləri aparmaq olar".
Günel CƏLİLOVA
