ABŞ və Avropa OCCRP-dən ölkələrə təzyiq aləti kimi istifadə etməyə can atır - amma öz mövqeyini sarsıdır...

Məlum həqiqətdir ki, Qərb dövlətləri müxtəlif xarici ölkələrdə yaratdığı “beşinci kolon”, eləcə də tabeliyində olan təşkilatlar vasitəsilə suveren respublikaların daxili işlərinə müdaxilə etməyə çalşır. Bunun çoxsaylı nümunələri də mövcuddur. 

Bu fonda bəllidir ki, demokratiyanı alət olaraq istifadə edən Qərb insan, söz azadlığı, təhlükəsizlik, sabitlik vəd edərək soxulduğu, daxili işlərinə müdaxilə etdiyi ölkələri fəlakətlər düçar edir. Hədəf kimi seçilən ölkələrə qarşı hər cür qarayaxma kampaniyası da aparılır. Azərbaycanın timsalında bunu görmək mümkündür. 

Mütəşəkkil Cinayətkarlıq və Korrupsiya Hesabatı Layihəsinin (OCCRP) Azərbaycana qarşı böhtanları yuxarıda qeyd edilənlər fonunda qiymətləndirilməlidir. Maraqlıdır ki, qurumun anti-Azərbaycan yanaşmasını bir çox Qərb nəşrləri dərhal da tirajlayır. Bu da prosesin əslində bir mərkəzdən idarə edildiyini göstərir. Fransanın “Mediapart”, İtaliyanın “Il Fatto Quotidiano”, Yunanıstanın “Drop Site” və “Reporters United” nəşrlərinin birgə araşdırması da OCCPR-in əsl simasını, başqa ölkələr qarşı bir alət olaraq istifadə olunduğunu təsdiqləyir. Ümumiyyətlə, Qərb ölkələri, xüsusən ABŞ və Avropa İttifaqı tərəfindən maliyyələşdirilən və təşkil edilən müxtəlif təşkilatlar, fondlar, qurumlar, onların fəaliyyəti ziddiyyətlərlə doludur. OCCPR də bu qəbildəndir. Araşdırmaya əsasən, 2014-2023-cü illərdə ABŞ federal hökuməti OCCRP-nin xərclədiyi vəsaitin 52 %-ni təmin edib. O cümlədən OCCRP-nin yaradıldığı 2008-ci ildən indiyədək ABŞ hökuməti müstəqil qeyri-kommersiya redaksiyasına azı 47 milyon dollar ayırıb və əlavə 12 milyon dollar ayırmağı öhdəsinə götürüb. Eyni zamanda, digər Qərb hökumətləri - Böyük Britaniya, Fransa, İsveç, Danimarka və Niderland son 10 ildə azı 15 milyon dollar məbləğində vəsait ödəyiblər. OCCRP-nin Direktorlar Şurası bu araşdırmanı birgə dərc edən nəşrlər üçün verdiyi açıqlamada ABŞ-nin onların əsas sponsoru olduğunu təsdiqləyib. Direktorlar Şurası qeyd edib: “Başa düşürük ki, ağıllı insanlar bunu pis ideya hesab edə bilərlər, xüsusilə ona görə ki, bu, ABŞ jurnalistikasında adi hal deyil (hərçənd Avropada və digər ölkələrdə jurnalistikaya dövlət dəstəyi geniş yayılmış haldır). Bu məsələ illər əvvəl OCCRP-nin yaradılması zamanı ətraflı müzakirə edilmişdi. O zamankı Direktorlar Şurası – o cümlədən Şurada qalan, jurnalist və rəhbər kimi şəxsi reputasiyası qüsursuz olan bir neçəmiz OCCRP-nin bu maliyyə dəstəyi ilə apara biləcəyi jurnalist araşdırmaları naminə bu məsələdə güzəştə getməyin mümkünlüyünə qərar vermişdik. Əminik ki, nə hökumət, nə də donorlar OCCRP-nin reportajlarına redaksiya nəzarəti həyata keçirib”.

Araşdırmadan üzə çıxır ki, bu günə qədər ictimaiyyətdən gizlədilən şey, hökumətin maliyyələşdirməsinin miqyası və ona bağlı olan iplərdir. OCCRP-nin qurucusu və ən səxavətli donoru, təşkilatın büdcəsinin əksəriyyətinə cavabdeh olan ABŞ hökumətidir və hökumət daxilində ən böyük donor USAID- ABŞ Beynəlxalq İnkişaf Agentliyidir. OCCRP ardıcıl olaraq hökumətlərdən, o cümlədən ABŞ-dan bir qədər pul qəbul etdiyini açıqlasa da, maliyyələşdirmənin tam həcmi əvvəllər açıqlanmayıb. azırda da USAID əməkdaşı Şennon Maquayr OCCRP-nin əməliyyatlarını kurasiya edir. Araşdırma nəticəsində məlum olub ki, həm Dövlət Departamenti, həm də USAID rəsmi olaraq OCCRP-nin fəaliyyətinə müdaxilə etməsə də, maliyyə müəyyən şərtlərlə təmin olunur. O cümlədən federal hökumət yüksək rütbəli işçilərin, eləcə də yüksək səviyyəli redaksiya heyətinin təyin edilməsinə, illik iş planına veto qoya bilər. Maquayr bu xüsusda deyib: “OCCRP əsas heyəti dəyişməli olsa, məsələn, qrup rəhbəri Deyu Sallivanı dəyişmək istəsə, onlar CV ilə sorğu göndərirlər və biz onu nəzərdən keçirib razılıq veririk”. OCCRP, həmçinin digər QHT-ləri də yeni araşdırma layihələrinə cəlb edir. Bu cür tərəfdaşlığa misal olaraq Qlobal Antikorrupsiyaya Konsorsiumunu məqalələr əsasında sistematik şəkildə cinayət araşdırmaları və ya sanksiya prosedurları başlatmağa cəhd göstərərək OCCRP-nin araşdırmalarından istifadə edən proqramı göstərmək olar. Qlobal Antikorrupsiyaya Konsorsiumu2016-cı ildə, ABŞ Dövlət Departamentinin elan etdiyi və yekunda OCCRP-nin korrupsiyaya qarşı mübarizə aparan “Transparency International” QHT ilə tərəfdaşlıqla qalib gəldiyi müsabiqədən sonra yaradılıb. Bütün bunlar bir daha təsdiq edir ki, OCCPR əslində, ABŞ tərəfindən rəqiblərinə qarşı silah kimi istifadə olunur. Onun əsas fəaliyyəti isə ABŞ kəşfiyyatı tərəfindən ötürülən məlumatların araşdırmaçı jurnalist məhsulu kimi təqdim edilməsindən ibarətdir. OCCPR-in bu fonda Azərbaycanı əsas hədəf kimi seçməsi, ölkəmzin daxili işlərə qarışmaq cəhdləri təsadüfi deyil. Təkcə OCCPR yox, ABŞ-ın və Avropanın Azərbaycanda fəaliyyət göstərən bəzi beynəlxalq təşkilatları ictimai-siyasi prosesləri manipulyasiya etməyə çalışıblar. Onlar bəzi sahələrdə Azərbaycan dövləti ilə əməkdaşlıq etsələr də, əsas missiyaları fərqli olub. Belə ki, USAID, NED, Fridrix Nauman, Marşall, İREX və digər beynəlxalq təşkilatlar özlərinə sadiq QHT-lər, media orqanları yaratmaqla, radikal siyasi qüvvələrin dövlət əleyhinə fəaliyyətlərini dəstəkləyirdilər. Bu təşkilatlardan bəzilərinin xüsusi xidmət orqanlarına bağlılığı da məlumdur. OCCPR də ABŞ-ın maraqları üzərində qurulmuş xətt üzrə fəaliyyət göstərir. Əslində, ABŞ-ın Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsi öz əməliyyatlarını həyata keçirmək və pərdələnmək üçün OCCPR-dən, USAID-dən istifadə edir. Onların indiyədək Vaşinqtonun maraqlarına xidmət edən gizli işlərdə əli olduğunu sübut edən çoxlu mövcuddur. Ümumiyyətlə, tarixə nəzər yetirsək görərik ki, postsovet məkanında baş vermiş rəngli inqilablar, daha sonralar Yaxın Şərqi qarışdırmış siyasi kataklizmlər - bütün bu qanlı hadisələr Qərbin formalaşdırdığı şəbəkələrin yaxından iştirakı ilə baş tutub. Qərbin maliyyə yardımı adı altında qeyri-sabit, çevriliş və xaos üçün münbit şərait yaratmaq səyləri hələ də davam edir. Onlar “beşinci kolon”dan da mütəmadi istifadə edirlər. Elə OCCPR-in Azərbaycanla bağlı “araşdırmalarında” Xədicə İsmayıldan vasitə kimi istifadə edilməsi bunun sübutudur. Amma maraqlıdır ki, OCCRP-in hansısa səbəblərdən Amerika milyarderlərinin ofşor zonalarda fəaliyyətini araşdırmamağa üstünlük verir. Ümumilikdə isə OCCRP fəaliyyəti ilə ABŞ üçün də müsbət imic formalaşdıra bilməz. O, ABŞ-ın beynəlxalq mövqelərinə daha çox zərər yetirir.

Nahid SALAYEV