Tələbə sayına görə niyə qonşulardan geridəyik?..
Elşən Qafarov: “5 il bundan əvvəl Azərbaycanda hər 100 nəfərə 17 ali təhsilli düşürdüsə, indi bu rəqəm 23 nəfərdir”
Hər 10 000 nəfərə düşən tələbə sayına görə Azərbaycan Müstəqil Dövlətlər Birliyinə (MDB) daxil olan ölkələr arasında sonuncu sıralarda yer alıb. Belə ki, Azərbaycanda hər 10 000 nəfərə düşən ali təhsil müəssisələrində təhsil alan tələbə sayı 227 olub.
Bu, MDB ölkələri arasında ən aşağı göstərici hesab edilir. MDB ölkələrində hər 10 000 nəfərə düşən tələbə sayı aşağıdakı kimi olub: Özbəkistan – 361; Qırğızıstan – 344; Qazaxıstan – 298; Rusiya – 296; Ermənistan – 268; Belarus – 254; Moldova – 233; Azərbaycan – 227.
Azərbaycanın geri qalmasına səbəb nədir?
“Hazırda atılan addımlar və yaxın iki ildə görüləcək işlər tələbələrin sayının artmasına gətirib çıxaracaq”
Sözügedən məsələyə aydınlıq gətirən təhsil sahəsi üzrə ekspert Elşən Qafarov “Bakı-Xəbər”ə açıqlamasında bununla bağlı bir sıra məqamlara toxundu: “Əvvəla, hər bir şəxsin təhsil almaq hüququnu təmin etmək dövlətin əsas vəzifələrindəndir. Bu da Azərbaycan Konstitusiyasının 42-ci maddəsində göstərilib. İllərdir Azərbaycanda ali təhsili olanların sayı MDB ölkələri ilə müqayisədə aşağıdır. Hələ son illərdə bizdə müəyyən irəliləyişlər olub. Təqribən 5 il bundan əvvəl Azərbaycanda hər 100 nəfərə 17 ali təhsilli düşürdüsə, indi bu rəqəm 23 nəfərdir. Ancaq bu, MDB ölkələri ilə müqayisədə yenə aşağı göstəricidir. Azərbaycanın 2021-2026-cı illərə dair sosial-iqtisadi inkişaf konsepsiyasında bu məsələ öz əksini tapıb. Sözügedən məsələ ilə bağlı artıq ciddi addımlar atılır. Artıq iki ildir bu sahədə tədbirlər görülür. Əvvəl hər il Azərbaycanda 45 min nəfər ali məktəbə qəbul olunurdusa, 2022-2023-cü illərdə 56 min nəfər, 2023-2024-cü tədris ilində qəbul planı 60 minə çatdırıldı. Növbəti tədris ilində tələbə qəbulu sayının 75 minə çatdırılacaq. Məlum olduğu kimi, artıq Qarabağ Universiteti fəaliyyət göstərir. Azərbaycan-Türkiyə, Azərbaycan-İtaliya və digər universitetlərin açılacağı gözlənilir. O cümlədən, universitetlərin yeni kampuslara keçməsinə ehtiyac var. Hər il 30 min nəfər əlavə tələbə qəbulu yaxın 4 ildə tələbələrin sayının 120 nəfər artması ilə nəticələnəcək. Hazırda ölkəmizdə tələbə sayı 270 min nəfərdən çoxdur. O baxımdan yaxın 2 ildə ölkədə tələbə sayının 400 minə çatdırılması gözlənilir. Fikrimcə, yeni universitetlərin açılmasına da böyük ehtiyac var. Bununla belə, ali məktəblərin Bakıdan köçürülməsinə ehtiyac var. Hazırda Şəki Dövlət Universitetinin yaradılması ilə bağlı böyük tələblər var. Nəticə etibarı ilə hesab edirəm ki, hazırda atılan addımlar və yaxın iki ildə görüləcək işlər tələbələrin sayının artmasına gətirib çıxaracaq. Bütün bunlar mövqeyimizi MDB dövlətləri arasında yaxşılaşdıracaq. Burda məsələnin digər tərəfi isə beynəlxalq təhsil sisteminə uyğunlaşmadır. Belə ki, beynəlxalq təhsil sistemində təhsilin 4 pilləsi var. Bizdə isə bu, 5 pillədir – məktəbəqədər, ümumi təhsil, peşə təhsili və orta ixtisas və ali təhsil. Beynəlxalq təhsil sistemində orta ixtisas ayrıca pillə deyil. Yəni subbakalavr təhsili ali təhsilin bir səviyyəsidir. Hesab edirəm, bunun üçün müəyyən addımlar atmaq lazımdır. Dövlət İmtahan Mərkəzinin qəbul prosesində dəyişikliklər etmək lazımdır. Kolleclər ləğv edilməlidir və ali təhsil 4 səviyyəli təhsil pilləsinə keçməlidir. Fikrimcə, bu da müəyyən qədər tələbə sayının artmasına təsir edəcək. Rəqəmlərin artması ilə yanaşı, arzuolunandır ki, keyfiyyət də artsın. Ən başlıcası, ali təhsil müəssisələri əmək bazarının tələblərinə uyğun kadr hazırlasınlar”.
Vidadi ORDAHALLI
