Vətəndaş cəmiyyəti 1 sentyabrda aktiv seçki hüququnu necə reallaşdırdı?...

Sentyabrın 1-də ölkəmizdə keçirilən növbədənkənar parlament seçkilərində vətəndaş cəmiyyətinin üzvləri də iştirak edib və xeyli sayda qeyri-hökumət təşkilatları təmsilçiləri seçkidə yüksək səs toplayaraq qalib gəliblər.

Parlamenetdə təmsil olunan millət vəkilləri sırasında vətəndaş cəmiyyətinin üzvləri də az deyil. Eyni zamanda da seçkiləri rekord sayda QHT nümayəndəsi müşahidə etmişdi. Bütövlükdə, seçki prosesində QHT-lərə geniş yer verilmişdi. 

Bu seçkidə vətəndaş cəmiyyəti institutu aktivliyi ilə seçilirdi.  

Bilindiyi kimi, vətəndaş cəmiyyəti institutu aktiv seçki hüququndan lazımı səviyyədə istifadə edə bildi. 

Vətəndaş cəmiyyəti təmsilçilərinin parlamentdə təmsil olunması, bu amil hüququ dövlət quruculuğu məsələsində, yeni qanunların yaradılmasında nə kimi rol oynayacaq? 

Ekspertlərə görə, 1 sentyabr növbədənkənar parlament seçkiləri cəmiyyətdə böyük canlanma əmələ gətirməklə yanaşı həm də vətəndaşların öz seçki hüquqlarından istifadənin yollarını bir daha göstərdi. Ekspertlər qeyd edirlər ki, Azərbaycan müstəqilliyini bərpa etdikdən sonra ölkədə dəfələrlə seçkilər keçirilib. Hər növbəti seçki prosesi özüylə yeniliklər gətirib, müasir seçki metodlarından istifadəyə səbəb olub, demokratik seçki prinsipləri getdikcə daha da möhkəm formalaşıb.  

Ekspertlər hesab edirlər ki, 2024-cü il Azərbaycan dövlətçilik tarixində həm də seçkilər ili kimi tarixdə öz yerini tutacaq. Bu ilin fevral ayının 7-də bütün ölkə ərazisində nöbvədənkənar prezident seçkiləri keçirildi, bu seçkini xüsusi əhəmiyyətli edən isə ərazi bütövlüyü tam təmin edilmiş ölkədə keçirilməsi idi. Sentyabrın 1-də isə ölkəmizdə parlament seçkiləri keçirildi. Seçkilərə hazırlıq mərhələsi də, seçki də çox yüksək səviyyədə keçdi.  Ekspertlərə görə, dövlət hakimiyyətinin və yerli özünüidarə orqanlarının yalnız xalqın iradəsi əsasında təşkil edilməsi və fəaliyyət göstərməsi cəmiyyətdə siyasi sabitliyə təminat verir, cəmiyyətdə milli özünüdərk hisslərini inkişaf etdirir. Mütəxəssislərə görə, bütün bunlar isə seçki hüququnun vətəndaşların digər konstitusion hüquqları içərisində xüsusi yerə malik olduğunu göstərir. Ölkəmizdə həyata keçirilən konstitusion hüquqi islahatlar nətisəsində insan hüquq və azadlıqlarının, o cümlədən vətəndaşların seçki hüququnun daha səmərəli həyata keçirilməsi üçün geniş imkanlar yaradılıb.

Bu seçkidə vətəndaş cəmiyyəti institunun fəal iştirakını qeyd edən ekspertlər hesab edirlər ki, QHT sektorunun nümayəndələrinin millət vəkili seçilməsi cəmiyyətin inkişafına ayrıca töhfə verəcək.  

Bütövlükdə, növbədənkənar  parlament seçkilərində vətəndaş cəmiyyətinin fəal iştirakı müşahidə edildi. Seçki öncəsi də qeyd edilirdi ki, vətəndaş cəmiyyəti təmsilçilərinin namizəd kimi seçkilərə qatılması zəruri idi. Onların geniş tərkibdə seçki hüquqlarından aktiv iştirak etmək zərurət idi və bunun üçün geniş imkanlar vardı. Ekspertlər hesab edir ki, ölkəmizdə azad və ədalətli seçki mühitinin yaradılmasında QHT-lər də töhfələr veriblər. Bu baxımdan parlamentdə vətəndaş cəmiyyətinin təmsilçilərinin daha geniş formada təmsilçiliyi hər zaman arzu olunan olub. 

Parlament seçkilərində vətəndaş cəmiyyəti təmsilçilərinin iştirak etməsi, xeyli sayda təmilçilərin millət vəkili seçilməsi məsələsinin parlamentin işinə də mühüm töhfə verəcəyini deyən ekspertlərə görə, QHT nümayəndələri mütamadi olaraq ictimaiyyətlə, cəmiyyətlə təmasda olduğu üçün onun qayğı və problemlərini daha dərindən bilir, bu kimi halların parlamendə qaldırımasında onların əməyi olacaq. Onların qanunvericilik aktlarının daha da mükəməlləşməsində oynayacaqları rolu da vurğulayan ekspertlər hesab edir ki, bütün hallarda seçkilən QHT üzvlərinin fəaliyyəti faydalı olacaq.  

Müstəqil ekspert Rauf Zeyni “Bakı-Xəbər”ə bildirdi ki, 1 sentyabr növbədənkənar parlament seçkilərində qeyd edildiyi kimi, bir çox vətəndaş cəmiyyəti nümayəndələri, üzvləri də millət vəkili seçiliblər. “Bu təbii ki, bizi sevindirir və hamısını təbrik edirik. İnanırıq ki, onların həm vətəndaş cəmiyyəti, həm də beynəlxalq təcrübəsi parlament fəaliyyətində öz töhfələrini verəcək. Onlar öz qazandıqları təcrübəni dövlətimizin, millətimizin inkişafına, Azərbaycanın haqq səsinin dünya ictimaiyyətinə çatdırılmasına, qanunvericilik və digər sahələrdə də istifadə edəcəklər, öz töhfələrini əsirgəməyəcəklər. Bu şəxslər vətəndaş cəmiyyətinin nümayəndələri olsalar da, bəziləri Yeni Azərbaycan Partiyasından, bəziləri isə bitərəf namizəd kimi iştirak ediblər, heç bir partiyanı təmsil etməyən namizəd olaraq, bir vətəndaş kimi seçkilərə qatılıblar. Özlərində belə güc, qüvvə, potensial hiss ediblər, öz təşəbbüsləri, təşəbbüs qruplarının təşəbbüsləri ilə namizədliklərini irəli sürüblər və uğur qazanıblar. Düşünürəm ki, bu da hazırda vətəndaş cəmiyyətinin ayrı-ayrı üzvlərinin böyük imkanlarının və potensialının göstəricisidir. Yəni yaranmış vəziyyətdə onlar da parlamenin həm seçkilər öncəsi, həm də seçkilərdə öz fərqli seçki kampaniyasını ortya qoyublar. Eyni zamanda fikrimcə, parlamentdə də öz fərqli və məhsuldar fəaliyyətləri, vətəndaş cəmiyyətini, bütövlükdə seçicilərini təmsil etməklə fəaliyyət göstərəcəklər”.

R.Zeyni qeyd etdi ki, vətəndaş cəmiyyəti instututunun təmsilçiləri parlament seçkilərinə qatılmaqla öz aktiv seçki hüquqlarını gerçəkləşdirdilər.

İradə SARIYEVA
Yazı Azərbaycan Respublikasının Medianın İnkişafı Agentliyinin maliyyə dəstəyilə çap olunur.