Paşinyan-Kobaxidze görüşündən ilginc məlumat - Ermənistan Azərbaycansız dəhlizlərə necə qoşulacaq?..
Əli Orucov: "Ermənistan çalışır ki, nəqliyyat dəhlizlərində iştirak etsin, ancaq buna nail olmaq üçün Bakının razılığı mütləqdir"
Qeyri-rəsmi məlumatlara gorə, Paşinyan Tiflis səfəri zamanı İrakli Kobaxidze ilə görüşündə Ermənistanın Şimal-Cənub və Şərq-Qərb nəqliyyat dəhlizlərinə qoşulması imkanlarını da müzakirə edib.
Doğrudur, nəticə barədə əlavə bir məlumat yoxdur. Ancaq Azərbaycanın razılığı və dəstəyi olmadan Ermənistan Gürcüstanın dəstəyi əsasında bu layihələrə qoşulmaq şansına malikdirmi?
Əvvala onu qeyd etmək yerinə düşər ki, Azərbaycanın şərq sərhədlərindən keçməklə, əsasən Rusiya ilə İranı birləşdirən Cənub-Şərq dəhlizinin nə Ermənistana, nə də Gürcüstana bir aidiyyəti var. Hər iki ölkə bu nəqliyyat dəhlizinə qoşulmaq üçün Azərbaycanla danışmalıdır. Ona görə ki, dəhliz Azərbaycanın şərq sərhədlərindən keçdiyi halda, Ermənistan və Gürcüstan Azərbaycanın qərb sərhədlərində yerləşir.
O ki qaldı Şərq-Qərb nəqliyyat dəhlizinə, bu dəhliz hazirda Azərbaycan və Gürcüstan ərazisindən keçərək Türkiyə sərhədlərini kəsməklə Avropaya çıxir. Bu dəhlizə də Ermənistanın qoşulması üçün mütləq Azərbaycanın razılıği olmalıdır. Bu, dəhlizin açılması barədə Azərbaycanla Gürcüstan arasında imzalanan müqavilədə rəsmi Bakının üstünlüyü kimi öz əksini tapıb. Müqavilədə Gürcüstanın da üstünlükləri var, məsələn, dəhlizin Gürcüstandan kecən hissəsinin Azərbaycanın verdiyi faizsiz kredit hesabına tikilməsi kimi. Lakin dəhlizə hər hansı bir ölkənin Gürcüstan ərazisində qoşulması üçün Türkiyə və Azərbaycanın razılığı olmalıdır.
Zəngəzur dəhlizinin açılmasından sonra tamamlanacaq Şərq-Qerb dəhlizinə gəldikdə isə (bu beynəlxalq arenada Orta Dəhliz adlandırılır), bunun Gürcüstana heç bir aidiyyəti yoxdur. Üstəlik, bu dəhliz hələ açılmayıb. Ona digər ölkələrin qoşulması imkanları bu dəhlizin sərhədlərini kəsən və ona investisiya yatıran ölkələrin müəyyən edəcəyi şərtlərdən asılı olacaq.
Məsələni şərh edən politoloq Əli Orucov bildirdi ki, Ermənistanın hədəflədiyi əsas məsələlərdən biri nəqliytat kommunikasiya xətlərinə qoşulmaq, beynəlxalq layihələrdən bundan sonra kənarda qalmamaqdır: "İrəvan anlayır ki, nəqliyyat dəhlizləri həm təhlükəsizliyi üçün, həm də iqtisadiyyatının inkişafı üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Dünyaya açılmaq imkanı qazanır. Şərq-Qərb nəqliyyat xəttinin Zəngəzur dəhlizindən keçən hissəsi uğrunda böyük oyunçuların kəsişən maraqları İrəvanın müstəqil və sərbəst hərəkətinə mane olur.
Ermənistan çalışır ki, nəqliyyat dəhlizlərində iştirak etsin, ancaq buna nail olunmaq üçün Bakının razılığı mütləqdir. Fikrimcə, Paşinyan Gürcüstana səfəri zamanı Gürcüstanla Azərbaycan arasında dostluq münasibətlərindən faydalanmağı hədəfləyir. Aydındır ki, bu, Tiflisin təkbaşına həll edə biləcəyi məsələ deyil.
Görünür, Gürcüstandan xahiş olunacaq ki, Bakını razı salsın. Həmçinin dəstəyini alsın. Ermənistana üçün dünyaya açılmaq, xüsusən də Qərbə inteqrasiya olunmaq hava su kimi lazımdır. Bunu da az itki və güzəştlər hesabına qazanmaq istəyir.
Bakının mövqeyi aydındır. Konstitusiya dəyişikliyi edilsin, münasibətlər normallaşdırılsın və sülh sazişi imzalansın. Bundan sonra Ermənistanın nəqliyyat dəhlizlərinə sərbəst şəkildə qoşulması mümkün ola bilər. Əks halda Paşinyanın bütün cəhdləri uğursuz nəticələnəcək".
Dəniz NƏSİRLİ
