Suriya normallaşmasında Azərbaycanla Türkiyənin birgə vacib işləri var...
Əli Orucov: “Ankara-Bakı tandemi təkcə regional məsələlərin həllində deyil, qlobal problemlərin çözülməsində də effektiv ola bilər"
Təhlillər göstərir ki, Suriyada gedən giosiyasi proseslərdə Türkiyə-Azərbaycan tandemi daha ağıllı siyasi mövqe tutdu, nəinki Ermənistan-Suriya-İran-Hindistan tandemi. Onların siyasəti Əsədə dəstək istiqamətində idi, amma Azərbaycan və Türkiyənin siyasəti tamamilə əks müstəvidə idi.
Azərbaycan və Türkiyənin Süriyaya yönəlik siyasəti özünü doğrultdu. Bundan sonra Suriyada həyatın normallaşması prosesində Azərbaycan-Türkiyə tandeminin rolu nədən ibarət olacaq və hansi nətucələri ortaya qoya bilərlər?
“Bakı-Xəbər” qəzetinin sualına cavabında politoloq Əli Orucov bildirdi ki, Bəşər Əsəd rejiminin indiyədək vətəndaş müharibəsində ayaqda dura bilməsi İranın, Rusiyanın və Hizbullahın aktiv şəkildə hərətərfli dəstəyi ilə bağlı idi: "İranın və Rusiyanın münaqişələrə cəlb edilməsi, Hizbullahın İsrail tərəfindən dağıdılması Əsəd rejimini müdafiəsiz qoydu. Suriya ordusu və generallar diktator üçün vuruşmaqdan imtina edərək passiv mövqe tutdular. Türkiyə Əsəd rejiminin süqut edəcəyini yaxşı başa düşürdü. Lakin bunu zamana bağlayıb fəaliyyətini genişləndirdi. Azad Suriya Ordusu və müxalif silahlı qüvvələrlə işlədi. Qarmaqarışıqlıqdan bəhrələnməyə çalışan və ABŞ-ın dəstəyini alan PKK/YPG və digər separatçı ünsürlərin güclənməsinə və təsir dairəsinin artmasına imkan vermədi. Ankara Suriyadakı proseslərə real və konstruktiv, Suriya xalqının maraqları və təhlükəsizlik prizmasından yanaşırdı. Ona görə də bütün variantları masada idi. Hətta öz xalqının faciəsinə səbəb olan Əsədlə Suriya və suriyalıların taleyi üçün təməslara da hazır olduğunu bildirdi. Lakin, xüsusən də İranın təzyiqləri ilə bundan imtina edən B.Əsəd meydanda tək qaldı və silahlı müxaliflərin qarşısında 10 gün dürüş gətirib, Moskvaya qaçdı. Suriyanın istiqlalına qovuşması və müharibənin dayandırılması hamıdan çox Ankarının maraqlarına uyğundur. Türkiyə ilə Suriyanı 822 kilometr sərhəd ayırır. Hər iki xalq arasında möhkəm bağlar mövcuddur. Əsəd rejiminə qarşı vətəndaş müharibəsi başlayandan Türkiyəyə 5 milyona yaxın qaçqın pənah gətirib və orda yerləşib. Fürsətcil qüvvəllər Türkiyə əleyhinə geniş fəaliyyətə başladılar və terror qruplaşmaları fəallaşaraq ciddi təhdidə çevrildi. Bütün bunlar Ankaranı məcbur edirdi ki, qətiyyətli addımlar atsın. Nəticəsi də göz qabağındadır. Xalqına divan tutan, öz hakimiyyətini qorumaq üçün ölkəsinin İranın və Rusiyanın ayaqları altına atan, qədim bir sivlizasiyanın məhvinə səbəb olan 53 illik Əsədlər rejimi süquta uğradı. Suriya Türkiyənin fəal dəstəyi ilə yeni bir dövrə qədəm qoyur. Suriyanın yenidən inşası məsələsi aktuallaşır. Dövlətin yenidən qurulmasından tutmuş dağdılmış ölkəni, demək olar ki, sıfırdan ayağa qaldırmaq lazım gələcək. Bu isə böyük sərmayə, böyün maliyyə vəsaiti, humanitar, texniki və digər vasitələr tələb edir. Bütün bunlarla yanaşı, Suriyanın təhlükəsizliyinin qorunması da vacib şərtdir".
"Təbii ki, Türkiyənin strateji müttəfiqi və qardaşı olan Azərbaycan bu proseslərdən kənarda qalmamalıdır. Türkiyə və Azərbaycan liderlərinin bununla bağlı telefon danışıqları bir daha sübut etdi ki, Ankara-Bakı tandemi təkcə regional məsələlərin həllində deyil, qlobal problemlərin çözülməsində də effektiv ola bilər.
Məncə, Azərbaycan Suriyanın yenidən inşasında böyük rol oynayamalı və öz dəstəyini əsirgəməməlidir. Bu, Azərbaycan üçün də, qardaş Türkiyə üçün də faydalıdır. Müharibə nəticəsində Suriyanın neft sənayesi də ciddi zərər çəkib. İnfrastrukturlar, demək olar ki, dağıdılıb, ölkə xarabalığa çevrilib. Azərbaycan həm neft sənayesində, həm tikinti-inşaat sektorunda təcrübəyə malikdir. Bu təcrübədən və potensialdan Suriyada niyə istifadə edilməsin? Türkiyə-Azərbaycan tandemi imkan verməməlidir ki, Suriyaya dost olmayan kənar güclər girə bilsin. Yaranmış vəziyyətdən məkrli məqsədlər üçün istifadənin indidən qarşısı qətiyyətlə alınmalıdır. Məlumdur ki, İran, Rusiya, ABŞ və onun dəstəklədiyi terror təşkilatları Suriyadan tam çəkilməyiblər və təxribatlarını davam etdirəcəklər. Quruculuq işlərinə maneçilik törədəcəklər. Ancaq Türkiyə harda varsa, Azərbaycan da orda olmalı, həmin qüvvələrin əl-qolunu bağlamaqda mühüm rol oynamalıdır", - ekspert dedi.
Dəniz NƏSİRLİ
