Azərbaycanda gözdən əlil şəxslər necə yaşayır?
Azərbaycanda ötən illərin rəqəmlərinə görə, 620 mindən çox əlilliyi olan şəxs yaşayır. Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 94-cü maddəsinə əsasən, onlar üçün inklüziv şərtlər, inteqrasiya və bərabərliyin təmin olunması dövlət siyasətinin əsas prinsiplərindəndir. Gözdən əlil şəxslər də, o cümlədən, bu kateqoriyaya daxildir.
Azərbaycanda yaşayan gözdən əlil Hüseyn Məmmədov öz vəziyyətləri və çətinlikləri haqda danışır. O bildirir ki, nəqliyyatın inklüziv olmaması onların yaşadığı əsas çətinliklərdəndir.
‘‘Avtobuslarda dayanacaqların səsli formada deyilməməsi, küçələrdə pantusların olmaması böyük çətinlik yaradır. Xüsusən, metroda, bizim görməyənlər bu pantusların olmamağına görə böyük əziyyət çəkirlər. Hətta eləsi var ki, qatarın getdiyi tunellərə yıxılıblar‘‘, - o deyir.
Məmmədov hesab edir ki, ağıllı dayanacaqların olması onların içini asanlaşdırar. Digər bir gözdən əlil olan Ülvi Məmmədov deyir ki, nəqliyyat şəhərdən uzaqda yaşayan gözdən əlillər üçün ikiqat əlverişsizdir.
‘‘ Mənim dostlarım Məhəmmədi qəsəbəsində qalırlar. Onlar Gəncliyə gəlmək üçün- çünki gözdən əlillər üçün olan məktəb Gənclikdədir, əgər onların uşaqları Gənclikdə oxuyurlarsa, onlar hər gün şəhərə gəlməlidirlər, bu da xüsusi çətinlikdir‘‘, - o bildirir.
Azər Abdullazadə gözdən əlil şəxs olaraq bu məsələləri rəqəmsallaşdırma ilə əlaqələndirir. O hesab edir ki, rəqəmsallaşdırma səviyyəsi artarsa, onlar banklarda, dövlət qurumlarında öz işlərini rahatlıla həll edə bilərlər.
‘‘Adətən banklarda və yaxud da hansısa dövlət qurumlarında müəyyən bir hüquqi sənədi imzalamaq, hüquqi sənədi oxumaqla bağlı problemlər yaşayırıq. Onlar iddia edirlər ki, siz bu sənədi oxuyub tanış ola bilmirsiniz, ona görə də biz sizinlə hər hansı müqavilə bağlaya bilmərik‘‘, - o deyir.
Azərbaycanda 1931-ci ildən fəalliyyət göstərən Gözdən Əlillər Cəmiyyəti gözdən əlil insanların adaptasiya, inteqrasiya və abilitasiya problemləri istiqamətində layihələr həyata keçirir. Cəmiyyətin gələcək hədəfləri görmə imkanları məhdud şəxslər üçün elektron portal-hər bir görmə imkanı məhdud olan şəxsin sərbəst şəkildə izləyə, dinləyə, ünsiyyət qura bilərcəyi, psixoloji, hüquqi, pedaqoji, tibbi, sosioloji, humanitar dəstəkləri ala və verə biləcəyi, Azərbaycan və digər dilləri dəstəkləyən səs sintizatorları ilə idarə olunan bir portal layihəsidir.
Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi tərəfindən gözdən əlilliyi olan şəxslər əlilliyə görə əmək pensiyası və ya müavinətlə təmin olunur. Orqanizmin funksiyalarının 81-100 faiz pozulmasına görə əlilliyi müəyyən edilmiş şəxslər həmin sosial təminat növləri ilə yanaşı, Prezidentin aylıq təqaüdü ilə təmin edilirlər. Bu təqaüdün məbləği də gözdən əlilliyi olan şəxslər üçün digərləri ilə müqayisədə 61,5 faiz yüksəkdir.
Xalidə Abbaszadə,
BDU Jurnalistika Fakültəsi, 4.kurs tələbəsi
