"Azərsu"da 8 milyard manat zərər necə yaranıb?
Natiq Cəfərli: "Problem qeyri-səffaf xərcləmələrdə, satinalmalarda qiymətlərin şişirdilməsində və digər müxtəlif korrupsiya mexanizmlərindədir"
Azərbaycanda əhaliyə xidmət göstərən dövlət müəssisələrinin zərərlə işləməsi artıq ənənəyə çevrilib. Ölkədə yalnız "Azərenerji" ASC-dən başqa bütün dövlət müəssisələri zərərlə işləyir, o cümlədən də keçmiş “Azərsu” ASC.
“İri Şəhərlərin Birləşmiş Su Təchizatı Xidməti” (“Azərsu” ASC) keçən il üzrə maliyyə hesabatında, gəlirlərinin artmasına rəğmən, genişlənən xərclər səbəbindən zərərini bir qədər də artırıb.
“Azərsu”nun son illər irihəcmli zərərlər etməsi onun kapital balansında yığılmış zərəri rekord həcmə – 8 mlrd. 85.68 mln. manata çatdırıb. 400 mln. manat nizamnamə kapitalına sahib olan bu dövlət qurumuna illərdir dövlət tərəfindən böyük dəstək var. Əlavə kapital ödənişi 7.1 mlrd. manat, dövlət investisiyası isə 1.22 mlrd. manatdır.
Göründüyü kimi, “Azərsu” ASC kifayət qədər büdcə dəstəyi alıb, üstəgəl, suyun satış qiyməti də normaldır. Amma bununla belə, müəssisə zərərlə işləyir. Hesablama Palatasının 2019-cu ildəki hesabatında göstərilirdi ki, “Azərsu” ASC il ərzində dövlət büdcəsinə ödədiyi vəsaitdən 39 dəfə çox büdcə vəsaiti xərcləyib.
8 milyard manat borc nə deməkdir? "Azərsu" niyə zərərlə işləyir?
“Bakı-Xəbər” qəzetinin sualına cavabında iqtisadçı Natiq Cəfərli bildirdi ki, konsolidə edilmiş 8 milyardlıq borc 1990-ci illərdən bəri yığılmış borc yüküdur: "Bu borc yükünün aradan qaldırılması mümkün deyil. Zaman-zaman dövlət büdcəsi hesabina və ya Nazirlər Kabinetinin qərarları ilə o borclar silinir. Həmin aktivlər başqa bir qurumun aktivləri kimi göstərilir. Yəni bunun ciddi bir problem yaradacağını düşünmürəm.
Əsas problem odur ki, "Azərsu", ölkədə təbii inhisarçı olmasına baxmayaraq, xərclərini düzgün idarə edə bilməyərək, həmisə zərərlə işləyir. Zərərlə işləyən şirkətlər öz xərclərini optimallaşdırmalı, xərclərini azaltmali, daha səffaf idarəetmə modelinə keçməlidir. Problem burdadır ki, şirkət bu deyilənləri etmir və hər il xərcləri artirir, zərərinin əhatəsi genişlənir. Bunun aradan qaldırılmasını isə suyun qiymətinin artırılmasında görürlər.
Son 20 ildə suyun qiyməti dəfələrlə artırılib. Amma bu da şirkət üçün yetərli olmayıb. Deməli, problem qiymət məsələsində deyil, problem "Azərsu" ASC-nin idarəetməsindədir. Problem qeyri-səffaf xərcləmələrdə, satinalmalarda qiymətlərin şişirdilməsində və digər müxtəlif korrupsiya mexanizmlərindədir. Onlar aradan qalxsa "Azərsu" ASC normal fəaliyyət göstərə bilər.
Ümumiyyətlə, mən düşünürəm ki, artiq paylayıcı şirkətlətin özəlləşdirilməsinin zamanı yetişib. Bakı şəhəri də daxil olmaqla, ayrı-ayrı rayonlarda bir xəttin üzərində supaylayıcılarının şaxələndirilməsi fürsətləri var. Onların özəl şirkətlərə satılmasının vaxtı çoxdan catıb. Üstəgəl, bu şirkət zərərlə isləməyə davam edəcəksə, dövlətin üzərindən bu yük başqa cür götürülə bilməz".
Dəniz NƏSİRLİ
