Neft gəlirləri səmərəsiz xərclənibsə... 50-dən 5 faizə düşüş necə mümkün oldu?..
Asif İbrahimov: “Yeni sahibkarlıq subyektlərinin fəaliyyətə başlaması bu nisbəti dəyişdi və əmək bazarında canlanmaya səbəb oldu”
Prezident İlham Əliyev ADA Universitetində keçirilən “COP29 və Azərbaycan üçün Yaşıl Baxış” mövzusunda beynəlxalq forumda bildirib ki, iqtisadi göstəricilərimiz və sosial proqramlarımız neft və qaz gəlirlərinin işsizlik və yoxsulluq məsələlərinin həlli üçün istifadə edildiyini aydın şəkildə göstərir:
“Onlar bərabər şəkildə bölüşdürülür. Enerji əməkdaşlığımızı və ilk gəlirlərimizi aldığımız zaman Azərbaycanda yoxsulluğun səviyyəsi 50 faizə yaxın idi, hər ikinci şəxs yoxsul idi: “Qaçqınlar arasında isə bu göstərici 75 faizdən çox idi. Vəziyyəti təsəvvür edə bilərsiniz. İndi isə biz bunu 5 faiz səviyyəsinə qədər azaltmışıq. Eyni göstərici işsizliyə də aiddir”.
Prezidentin dedikləri neft gəlirlərindən səmərəli istifadə ilə bağlı qərəzli fikirlərə əks arqument kimi qəbul edilə bilərmi?
İqtisadçı ekspert Asif Axundov “Bakı-Xəbər”ə açıqlamasında bildirdi ki, bu məsələ çox aktualdır: “Bilirsiniz ki, Azərbaycan postsovet ölkəsidir. Biz SSRİ-dən ayrılanda büdcə sıfırın altındaydı. Ölkə iqtisadiyyarı darmadağın edilmişdi, sənaye işləmirdi. Azərbaycan iqtisadiyyatını komadan çıxarmaq lazım idi. 1994-cü ilin sentyabr ayında “Əsrin müqaviləsi” imzalandı. Həmin dönəmdə bizim neftin bir barreli heç 24 dollardan baha deyildi. Buna baxmayaraq, sosial-iqtisadi sahədə bir çox addımlar atılmışdı. Ölkə müharibə içərisindəydi. Bəzi ərazilərimiz işğala məruz qalmışdı. Qaçqın və məcburi köçkünlər çox idi. Belə vəziyyətdə işsizlik əmsalı çox yüksək idi. Aktiv əmək qabiliyyətli əhali öz pitensialını reallaşdıra bilmirdi. Bir çox müəssisələr bağlanmışdı. Xüsusilə də ölkədən xaricə “beyin köçü” çoxalmışdı. Hazırkı vəziyyətlə müqayisə etsək, 50 faizdən çox kasıblıq əmsalı vardı. Son illər ölkəmizin həyata keçirdiyi ciddi iqtisadi islahatlar bu istiqamətdə canlanma yaratdı. Azərbaycan nefti xarici ölkələrə ixrac ediləndən sonra bir sıra sahəlırdə canlanma yarandı. Tikinti və kənd təsərüfatında irəliləyiş hiss edildi. Ölkədə salınan istixanaların çoxu əsasını həmin dönəmdən götürdü. Qida və sənaye sahələri də inkişaf yoluna qədəm qoydu. Bəzi məhsullarımız hətta xaricə ixrac edildi. Bu iqtisadi artım fonunda həm də işsizlik əmsalı aşağı düşdü. Azərbaycan postsovet ölkəsi olduğu üçün aktiv əmək qabiliyyətli əhalinin 55-60 faizi büdcədən maliyyələşən qurumlarda işləyirdi. Yeni sahibkarlıq subyektlərinin fəaliyyətə başlaması bu nisbəti dəyişdi və əmək bazarında canlanmaya səbəb oldu. Buradan bir daha belə nəticıyə gəlirik ki, neft gəlirlərinin səmərəli xərclənməsi bütün sahələrdə inkişafa səbəb oldu. Bu göstəricilər göz qabağındadır. Kimin şübhəsi varsa, müqayisə apara bilər. Deməli, bizim neft gəlirlırimiz sımərəli xərclənib. Hazırda Azərbaycanın həm respublika daxilində, həm də xarici dövlətlərin nüfuzlu elm və təhsil müəssisələrindəki peşəkar gənc kadr ordusu müasir dünyanın elmi, texniki və mədəni tərəqqisinin ölkəmizə transfer olunmasının əsas bazasıdır. Onlar müasir idarəetmə texnologiyalarının qızıl fondu sayıla bilərlər. Onu da qeyd edək ki, hökumət xarici ölkələrdə təhsil alan gənclərin həm sayının artırılması, həm də onların tədris xərclərinin yüksəldilməsi ilə bağlı məqsədyönlü addımlar atmaqdadır. Beləliklə, neft-qaz ehtiyatlarından əldə olunan gəlirlər insan kapitalının inkişafına yönəldilməklə Azərbaycanın iqtisadi tərəqqisi və davamlı inkişafı üçün etibarlı zəmanətə çevrilir”.
Məhəmmədəli QƏRİBLİ
