İlham Əliyev 3 böyük qüvvənin arasında vasitəçilik edir - yaxşı imkan var
Fuad İbrahimov: “Rusiya, Ukrayna, eyni zamanda da Avropa Birliyi, hər üçü Azərbaycanın vasitəçiliyini qəbul edir”
“Burada deyə bilərəm ki, Ukrayna ərazisində qazın tranzitinin davam etdirilməsi ilə bağlı Rusiya, Ukrayna və Avropa təsisatları tərəfindən bizə müraciət edildi. Bir neçə aydır ki, biz ümumi məxrəcə gəlmək üçün böyük səylər göstəririk. Məlumdur ki, bu tranzit dayanarsa, - bu isə dekabr ayına təsadüf edəcək, - bir neçə Avropa İttifaqı ölkəsi təbii qazın fiziki əlçatanlığı ilə bağlı ciddi çətinliklərlə üzləşəcək. Biz, sadəcə, həmin ölkələri və Ukraynanı dəstəkləmək istəyirik. Çünki qazın tranziti dayandığı halda Ukraynanın qazpaylayıcı sistemi tamamilə iflic olacaqdır.
Bizdə müəyyən nikbinlik var. Çünki biz bu kontekstdə hər iki ölkə ilə təmasdayıq və görürük ki, ciddi irəliləyiş üçün zəmin var. Ancaq tərəfimdən təfərrüatların açıqlanması erkən olar. Burada uğura nail ola bilsək, zənnimcə biz bütün regionu viran edən bu müharibəyə son qoymaq üçün əlavə addımlar ata bilərik”.
Bu fikirləri sentyabrın 6-da Prezident İlham Əliyev “Dünya, Avropa və İtaliya haqqında bilgilər” mövzusuna həsr olunmuş Beynəlxalq Çernobbio Forumunda “Yeni geosiyasi şəraitdə Azərbaycanın rolu” adlı sessiyada çıxışı zamanı deyib.
Sessiyanın moderatorunun “Yəni burada müəyyən imkanlar varmı” sualına Prezident İlham Əliyev “Bəli, hazırda hər iki ölkə Rusiya qazının tranziti müqaviləsinin uzadılması və Azərbaycan qazının Rusiya və Ukrayna ərazisindən Avropaya nəqli ilə bağlı müzakirələri Azərbaycan vasitəsilə aparır”-deyə cavab verib.
Söhbət qaz nəqli məsələsində Avropanın, Rusiyanın və Ukraynanın arasında Azərbaycanın vasitəçiliyindən gedir ki, ölkəmiz bu istiqamətdə gərək olan addımı atır.
“Burda söhbət əsasən dövlət başçısının nüfuzundan gedir ki, artıq ölkəmizi bu məsələni həll edən qüvvə kimi görürlər”
İqtisadçı ekspert Fuad İbrahimov “Bakı-Xəbər”ə bildirdi ki, iki ölkə arasında müharibə getməsinə baxmayaraq, bugünə kimi Rusiya Ukrayna ərazisindən Avropaya qaz və neft ixrac edir. “Belə çox maraqlı bir vəziyyətdir. Hətta qaz ixrac kəməri şiddətli döyüşlər gedən Kursk vilayətindən keçir. Nonsensdir, iki dövlət arasında müharibə gedir, amma tranzit xətləri işləyir, bu xətlərə də texniki cəhətdən xidmət edən komanda var. İşin dərinliyinə gedəndə bunun mürəkkəbliyi diqqətdən yayınmır. Belə fikirlər irəli sürülmüşdü ki, qaz nəqli yanvar ayından dayandırılsın. Onsuz da Rusiya qazından imtina Avropa məkanında müəyyən çətinliklərə şərait yaradıb. Qaz ixracının azalması bir çox ölkələrin makroiqtisadi səviyyədə böyük şirkətlərinin istehsal proseslərinə təsir edib. Müəyyən şirkətlər var ki, istehsal prosesini digər üçüncü ölkələrə keçirib və bununla da nə qədər işsizlər ordusu yaranıb. Çoxları sıxılmış qazdan istifadəyə keçir. Sıxılmış qazdan da istifadə qiymət baxımından nəql olunan qazdan baha başa gəlir. Eyni zamanda, bunun öz infrastrukturu var. Yəni onun xüsusi infrastrukturları, saxlanma yerləri olmalıdır, kapital yönəldilməlidir, investisiya qoyulmalıdır ki, təkmilləşsin. Təkmilləşəndən sonra problem yoxdur. Məsələn, Avstriya, Macarıstan, Çexiya kimi bir çox ölkələr var ki, bunlar yenə də Rusiya qazından aslılqlarını saxlayırıar. Bu gün bu problemin yaranması ilk növbədə bizim Cənub qaz xəttimizin aktuallığını daha da genişləndirir, payımızdan daha çox almaq istəyənlərin sayı artır, eyni zamanda xəttimizin dayanıqlı olması siyasi nöqteyi-nəzərdən bir daha cəzabədarlığını genişləndirir. Bu öz yerində. Cənab Prezident detallı şəkildə açıqlamasını verməsə də, açıq-aşkar bildirildi ki, Rusiya, Ukrayna, eyni zamanda da Avropa Birliyi, hər üçü Azərbaycanın vasitəçiliyini qəbul edir. Yəni daha çox bizim bu problemi siyasi mənada həll etməyimizi, eyni zamanda da ixrac kəmərinin fasiləsiz işləməsini (ya alternativ variantda – F.İ) bir zəmin kimi boynumuza götürməyimizi istəyir. Detallı açıqlanmasa da, deyilənlərə uyğun təxmini proqnoz vermək olur, elə olmalıdır ki, işləsin. Əslində qazın ixracı Rusiyaya da, Avropaya da sərf edir. Çünki bunsuz çətindir. Eyni zamanda Ukrayna da tranzit pulu alır. Amma siyasi motivdə birdən Ukrayna maraqlı olar ki, bu qaz kəməri işləməsin, Avropa daha da qıcıqlansın, ona daha çox dəstəyi artırsın. Belə düşünürəm. Amma iqtisadi cəhətdən bu xəttin işləməməyi hər birinə ziyan vurur. Bu gün Azərbaycanın bu məsələdə vəziyyətdən çıxış yolu kimi iştirakı bir daha sübut edir ki, artıq xarici siyasətdə, xarici məkanda dövlətimizin nüfuzu çox böyükdür. Burda söhbət əsasən dövlət başçısının nüfuzundan gedir ki, artıq ölkəmizi bu məsələni həll edən qüvvə kimi görürlər. bu çox müsbət haldır, statusun dəyişməsidir, artıq başqa gözlə baxmaqdır. Bilirsiz, bir Avropa ölkəsinə Azərbaycan qazının verilməsi ola bilsin ki, həcm nöqteyi-nəzərdən Avropa məkanında istifadə olunan qazın çox az faizidir. Yuvarlaq olaraq 2-dən 4-ə çatdırmalıyıq, hələ 4 faiz olacaq. Ancaq coğrafi məkan baxımından, kifayət qədər Avropa ölkələrini əhatə edir. Bu böyük göstəricidir”.
F.İbrahimovun fikrincə, biz buna strateji cəhətdən düzgün yanaşırıq. F.İbrahimov vəziyyəti belə qiymətləndirir.
Eyni zamanda F.İbrahimov düşünmür ki, bu qaz ixracı Ukrayna üzərindən dayandırılacaq, çünki dasyandırılarsa vəziyyət daha da acınacaqlı olar. F.İbrahimovun sözlərinə görə, ümumiyyətlə bu fonda Azərbaycan dəhlizinin rolu böyükdür. “Çoxları bunu Cənub Qaz Dəhlizi adlandırsa da, mən bunu Azərbaycan dəhlizi adlandırıram. Bu dəhlizin adını Azərbaycan dəhlizi qoymaq lazımdır. Çünki bu gün Qərblə Şərqin arasında yeganə elastik keçid məntəqəsi, bir məkan kimi, Azərbaycandır. Cənubdan İrandan, aşağıdan Fars körfəsindən Suveyş kanalında müəyyən probelm var. Yuxarıdan da Şimaldan ta Qafqaz dağlarına qədər Qərblə Şərq arasında bu keçid məhdudlaşıb, dayandırılıb. Bu baxımdan ən əlverilşli, kommunikasiyalı infrastruktur, həm siyasi, həm iqtisadi baxımdan ən əlverişli, cazibədar məkan Azərbaycan məkanıdır. Ona görə onun adını şərti olaraq Azərbaycan xətti qoymaq, bu ifadədən istifadə etmək lazımdır”-deyə F.İbrahimov bildirdi.
İradə SARIYEVA
