ABŞ prezidenti seçkilərində gözlənilən saxtakarlıq ölkəni biri-birinə qatıb...
ABŞ-ın iki aparıcı partiyası noyabr seçkiləri öncəsi seçkinin dürüstlüyü ilə bağlı narahatlıqlarını ifadə edir. Bura qeydiyyat prosesi, səsvermənin keçirilməsi, səslərin sayılması, nəticələrin təsdiqi və ortaya çıxan problemlərin adekvat həlli daxildir.
Demokratlar Respublikçıları səsvermə məntəqələrinə çıxışın məhdudlaşdırılmasında və nəticələrin təsdiqi prosesinə maneələr yaratmaq yolları axtarmaqda ittiham edir. Respublikaçılar isə, öz növbəsində, Demokratları poçt vasitəsilə səsvermənin saxtalaşadırılması, səsləri sayan maşınların manipulyasiyası və qeyri-vətəndaşların seçicilər siyahısına salınmasında ittiham edir.
Qeyd edək ki, bunlar fonunda Respublikaçı namizəd, sabiq prezident Donald Tramp 2020-ci ildə məğlubiyyəti ilə yekunlaşan seçki nəticələrini öz xeyrinə dəyişmək cəhdinə görə cinayət ittihamı ilə üzləşir. Demokratlar Partiyasının namizədi, vitse-prezident Kamala Harris Trampı seçkiyə inamı sual altına almaqda ittiham edir. Harris fundamental Amerika prinsiplərinə sadiq qalacağını vəd edir: “Qanunun aliliyindən azad və ədalətli seçkilərə qədər. Hakimiyyətin dinc yolla ötürülməsi. Bunlar əsas vəzifələrdir”. Xatırladaq ki, Kamala Harrisin gözlənilmədən başladığı seçki kampaniyası Birləşmiş Ştatlar üçün əlamətdar hadisələrdən birinə çevrilib. Aydındır ki, Trampın Ağ Evə qayıtması təhlükəsi qarşısında demokratlar birləşib, bir-birinə qarşı şikayətlərini ictimaiyyətə çatdırmırlar və yekdilliklə Harrisi dəstəkləyirlər. Bu da nəticə verir. Avqustun sonuna olan sorğular göstərir ki, Harris Trampı təxminən 2% qabaqlayır. Seçicilərin əksəriyyətinin kimə səs verəcəyinə çoxdan qərar verdiyi indiki ABŞ üçün bu yaxşı göstəricidir. Bəzilərinin gözündə o qədər yaxşıdır ki, bəzi ekspertlər Harrisi noyabr seçkilərinin qalibi adlandırmağa başlayıblar. Trampın bütün qatı əleyhdarları, əlbəttə ki, Harrisə alternativin olmadığını və olmayacaqlarını başa düşürlər. Qeyd edək ki, Kamala Harris Amerikanın siyasi baxımdan ən liberal ştatlarından biri olan Kaliforniyadandır. Onun yerli ittihamçı, ştatın baş prokuroru və ABŞ senatoru kimi iş təcrübəsi Harrisin prezidentlik kampaniyasında mərkəzi rol oynayır. Onun rəqibi Donald Tramp deyir ki, Harrisin Kaliforniyadakı gördüyü işlər onun Amerikanın geri qalan hissəsi üçün çox liberal olduğunu göstərir. Harris isə bildirir ki, onun Kaliforniyadakı iş təcrübəsi onun ümumi narahatlıqlarla bağlı hərəkətə keçdiyini göstərir: “Mən Kaliforniyanın Okland şəhərində gənc ittihamçı ikən qadın və uşaqları onları istismar edənlərə qarşı qorudum. Kaliforniyanın baş prokuroru olaraq, mən böyük banklara qarşı mübarizə apardım. Mən kredit borclarını ödəyə bilmədikləri üçün evlərinin əllərindən alınması risqi ilə üzləşən orta sinif ailələrinə 20 milyard dolların verilməsini təmin etdim”. Onun Respublikaçı rəqibi Donald Tramp deyir ki, Harrisin Kaliforniyadakı təcrübəsi onu göstərir ki, o, Amerikanı məhv edəcək: “Onun radikal liberal siyasəti San-Fransiskonu məhv etdi. O, baş prokuror ikən Kaliforniyanı məhv etdi. O, bizim orta sinfimizi sıxışdırdı, sərhədimizi yıxdı, dünyanı məhv etdi. İndi də o, “baş iş yerləri qatili” vəzifəsinə çıxarılmaq istəyir”.
Bunlar fonunda indi diqqət mərkəzində yer alan məsələlərdən biri də 6 yanvar 2021-ci ildə baş verənlərin təkrarlanmasının qarşısının alınmasıdır. Həmin vaxt Trampın tərəfdarları məğlubiyyətdən məyus olaraq, ABŞ Kapitolisinə hücum çəkiblər. İndi federal agentliklər bənzər vəziyyətdə hazırlılıqlı olmaqla bağlı müvafiq işlər görürlər. 104 illik tarixə malik ABŞ Qadın Seçiciləri Liqası belə hazırlıqların seçki dürüstlüyünə töhfə verəcəyinə ümid etdiklərini vurğulayır. Təşkilatın rəhbəri Selina Stüart qeyd edir: “Gözləməli və görməli olduğumuz məsələdir. Nə baş verəcəyini, seçkilərin nəticələrini, insanların buna necə reaksiya verəcəyini, etirazların zorakı hala keçib-keçməyəcəyini görməliyik. Ümid edirəm ki, keçməz”. Seçkilərə Yardım Komissiyasının sədri Ben Hovland deyir ki, bu seçki dövründə hələlik sistem özünü yaxşı göstərib: “Bu ana qədər çoxlu ilkin seçkilər keçirildi. Həm prezident seçkilərinin, həm də ştat seçkilərinin praymerizləri. Seçki rəsmilərinin bu il üçün artıq kifayət qədər təcrübəsi var. Düşünürəm ki, noyabr seçkilərinə yaxşı vəziyyətdə gedirik”. Missuri ştatının Sent Luis ərazisində seçkilərə məsul olan Erik Freyin fikrincə, namizədləri, partiya rəsmilərini, ictimaiyyəti prosesin necə icra edildiyini izləməyə dəvət etmək vacibdir: “Poçtla göndərilən bülletenlərin açılması, səslərin toplanılması, səsvermə cihazlarının yoxlanılması, əllə hesablama, seçkidən sonra audit – bütün bunlar ictimai şəkildə müşahidə edilə bilən şeylərdir.” Bunlar fonunda Senat Respublikaçılarının rəhbərliyi səsvermə zamanı insanların vətəndaşlığı sübut edən sənəd təqdim etmələrini tələb edən qanun qəbul etmək istəyirlər. Kapitolidəki Demokratların çoxu isə deyir ki, hazırkı qanun qeyri-vətəndaşların seçkilərdə səsverməsini qanunsuz edir və bununla bərabər, qeyri-qanuni miqranlarınin seçkiyə hansısa formada təsiri olacaq səviyyədə səsverməsi ilə bağlı iddialar əsassızdır.
Nahid SALAYEV
