Makron Əlcəzairlə Mərakeşi daha barışmaz düşmənlərə çevirdi - bu adam dayanmır...
Fransa Mərakeşin suverenliyi çərçivəsində Qərbi Sahara bölgəsinin muxtariyyət planını problemin davamlı həlli üçün yeganə əsas kimi tanıdığını bəyan edib.
Bu barədə Fransa Prezidenti Emmanuel Makronun Mərakeş Kralına ünvanladığı məktubda bildirilib. Makronun Mərakeş kralı VI Məhəmmədə göndərdiyi məktubda deyilir: "Fransa üçün Mərakeşin suverenliyi altında muxtariyyət bu məsələnin həlli üçün çərçivədir. Mərakeşin 2007-ci ildə təklif etdiyi muxtariyyət planına dəstəyimiz aydın və daimidir. Fransa üçün bu, hazırda Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Təhlükəsizlik Şurasının qətnamələrinə uyğun olaraq ədalətli, davamlı və danışıqlar yolu ilə siyasi həllə nail olmaq üçün yeganə əsasdır".
Mərakeşin Kral Sarayı verdiyi açıqlamada Makronun bu yanaşmasını alqışlayıb və bunun Mərakeşin Sahara üzərindəki suverenliyinə dəstək baxımından əhəmiyyətli bir irəliləyiş olduğunu vurğulayıb.
Makron məktubda bu həllin Mərakeşin suverenliyi çərçivəsində Qərbi Saharanın bugünü və gələcəyi olduğunu düşündüyünü və rəsmi Parisin ölkə daxilində və beynəlxalq səviyyədə bu mövqeyə uyğun hərəkət edəcəyini bildirib. Əlcəzair isə Mərakeş və Fransanı yeni və köhnə müstəmləkəçi güclər adlandırıb. Buna görə Əlcəzair Fransadan səfirini geri çağırdığını açıqlayıb.
Fransanın bu qərarı Makronun düşmənçilik toxumu səpmək istiqamətində növbəti cəhdi sayıla bilərmi?
Xatırladaq ki, kökləri 1975-ci ilə gedib çıxan bu məsələ Qərbi Saharanı öz ərazisi adlandıran Mərakeşlə müstəqil bir dövlət olduğunu bəyan edən Əlcəzairin dəstəklədiyi Polisario Cəbhəsini qarşı-qarşıya gətirir.
Regionda əsas kolonial güc olmuş Fransa indiyədək bu məsələdə Rabbat və Əlcəzair arasında diplomatik balansı qoruyurdu. İndi isə konkret olaraq Mərakeşin mövqeyini dəstəklədi.
Fransanın müstəmləkə siyasətinin ifşası və iflası davam edir. Keçmiş müstəmləkələrdə baş verən etirazlar, mitinqlər səngimir, əksinə, getdikcə geniş vüsət alır. Afrikada olduğu kimi, dənizaşırı ərazilərdə yerləşən ada ölkələrinin də Fransanın qatı müstəmləkəçilik və talama siyasətinə qarşı etirazları səngimir. Bu da Emmanuel Makronu hərəkətə keçməyə məcbur edib. İki ölkə arasında dərin siyasi fikir ayrılıqları pik həddə çatmışdı. Makron da bu cür addımları ilə problemləri aradan qaldırmağa çalışır. Mərakeşin əsas kreditoru, investoru və ticarət tərəfdaşı olan Fransanın bu ölkədə Fransa şirkətlərinin 75 törəmə müəssisəsi fəaliyyət göstərir, orada 80 minə yaxın işçi çalışır. Bununla belə, iki ölkə arasında diplomatik münasibətlər uzun müddətdir ki, gərginliyini saxlayır. Makron da, böyük ehtimalla, bu gərginliyi azaltmaq üçün bəzi manevrlər edir.
Şübhəsiz ki, bununla Makron Mərakeşi yenidən nəzarətə almağa çalışacaq. Məsələ ondadır ki, bunun üçün zəmin də var. Mərakeşin Fransadan iqtisadi asılılığı pik həddədir. Buna baxmayaraq, keçmiş müstəmləkələrdə olduğu kimi, bu ölkədə də Fransaya nifrət güclüdür. 2023-cü il sentyabrın 9-da Mərakeşdə baş verən və minlərlə insanın həyatına son qoyan zəlzələ Mərakeş-Fransa münasibətlərində mövcud böhranı daha da dərinləşdirib. Mərakeşlə müstəmləkəçilik tarixi olan Fransanın yardım təklifinin rədd edilməsi müzakirələrə səbəb olub.
Makronun bu səyləri fayda verməyəcək, çünki bölgədə fövqəldövlətlər, xüsusən də Rusiya və Çinin aktivliyi hiss olunacaq səviyyəyə yüksəlib. Makronun Əlcazairlə Mərakeş arasında etdiyi manevr onun uğursuzluqları sırasına daha birini də əlavə edə bilər. Bu, yalnız iki ölkə arasındakı münasibətləri gərginləşdirəcək. Zatən Makronun əlindən bundan başqa nəsə gəlmir. Biz bunu Ermənistana münasibətdə də görürük.
Afrika qitəsində statusu hələ də tam həll edilməyən yeganə bölgə olan Qərbi Sahara problemi səbəbindən Afrikanın şimal-qərbindəki iki güclü dövlət olan Əlcəzair və Mərakeş arasındakı münasibətlər onilliklərdir ki, gərginlik içindədir və bu vəziyyət hələ də davam edir. 1970-ci illərdə müstəmləkəçi İspaniyanın bölgədən çıxmasından bu yana Mərakeş və Əlcəzairin dəstəklədiyi Polisario Cəbhəsi - Qərbi Sahara uğrunda qarşıdurmada üz-üzə gəldi. Mərakeş Qərbi Sahara ərazisinin təxminən 80 faizinə nəzarət edir və öz suverenliyi altında bura muxtariyyət verməyi təklif edir. Bir sıra sərhəd hadisələrindən sonra iki qonşu ölkə arasında "Qum Savaşı" başladı və 1975 -ci ildə Qərbi Saharanın nəzarətində 350.000 Mərakeşlinin iştirak etdiyi "Yaşıl Yürüş" iki ölkə arasındakı münasibətlərin pisləşməsinə səbəb oldu. Makron bu qərarı ilə yanar ocağın üstünə benzin tökmüş oldu…
Məhəmmədəli QƏRİBLİ
