Alban abidələrinin mənimsənilməsinə Ermənistanın idman nazirliyi də qoşuldu...
Faiq İsmayılov: “Ermənistanın bu nazirliyinin Azərbaycana qarşı irəli sürdüyü ittihamlar əsassızdır və absurddur”
Alban irsinin əsl sahibinin Azərbaycan olmasına baxmayaraq, Ermənistan heç bir əsası olmadan bu abidələri özününküləşdirməyə çalışır. Bu ölkənin müxtəlif rəsmi qurumları əsassız iddialar irəli sürərək belə rəy yaratmağa cəhd edirlər ki, guya indiki Ermənistan ərazisində mövcud olan alban irsinin əsl sahibi ermənilərdir.
Alban abidələrini, monastrları, kilsəsləri ucdantutma erməniləşdirməklə məşğul olurlar.
İndi də saxtalaşdırma prosesinə Ermənistanın Təhsil, Elm, Mədəniyyət və İdman Nazirliyi də qoşulub. Özləri faktları, tarixi dəlilləri saxtalaşdırdıqları halda, Azərbaycanı bunda ittiham etməyə cəhd göstərirlər. Maraqlıdır ki, Azərbaycanla Ermənistan arasında sərhədlərin delimitasiya və demarkasiya prosesi başlayandan, Qazaxın dörd kəndi geri qaytarıldıqdan sonra Ermənistanın bəzi rəsmi qurumları, o cümlədən də,
Təhsil, Elm, Mədəniyyət və İdman Nazirliyi o ərazilərdəki alban irsi ilə bağlı müxtəlif iddialar irəli sürürlər, indiki Tavuş ərazisindəki tarixi abidələrimizi “erməni abidəsi” kimi qələmə verməkdən çəkinmirlər.
Təbii, Azərbaycan haqlı olaraq o abidələrin alban irsi olduğunu deyir və faktlarla sübut edir. Ermənistan isə həqiqəti etiraf etmək və tarixi faktları saxtalaşdıran manipulyasiya siyasətinə son qoymaq əvəzinə həqiqətə uyğun olmayan fikirlər tirajlayır. Ermənilərin “Kirants” adı verdiyi Aşağı Əskiparada mövcud olan qədim kilsəyə qarşı iddia irəli sürən Ermənistanın məlum nazirliyi yalandan deyir ki, guya o kilsə XIX əsrdə tikilən “erməni kilsəsi”dir, guya üzərinə 1888-ci il yazılan divar mətni var.
Belə yazılsa da, bu ermənilərin bura gəlmə olduğunu bir daha sübut edir. Əskipara monsatrının VI-VII əsrə aid alban kilsəsi olduğu çoxdan sübut olunub.
Qeyd edirlər ki, 2024-cü ildə Ermənistan hökuməti tərəfindən ayrılan vəsaitlə abidənin təmiri və bərpası, həmçinin zəng qülləsinin quraşdırılması üçün elmi və layihə sənədlərinin hazırlanması işləri aparılacaq.
Ermənistanın məlum nazirliyi bildirir ki, “Voskepar”dakı “Müqəddəs Astvatsatsin” mərkəzi kilsəsi VII əsrdə tikilib. Maraqlıdır, onlar bu kilsəni də erməni kilsəsi kimi qələmə verməkdən çəkinmirlər. Guya abidə “erkən orta əsr erməni kilsə arxitekturasına xas tikilib”.
Ermənilər saxtakarlıq edərək Şirak bölgəsindəki “Yereruyk” məbədi də öz adlarına çıxırlar. Saxtakarlıqla onu UNESCO-nun Ümumdünya Mədəni İrs siyahısına daxil ediblər və Avropa Nostra nəsli kəsilməkdə olan mədəniyyət abidələri siyahısında yer alıb.
Azərbaycana qarşı əsassız ittihamlar irəli sürən nazirlik Qarabağdakı alban abidələrini də “erməni abidəsi” kimi qələmə verib. Onlar Qarabağa beynəlxalq müşahidə missiyasının səfərinin təşkil edilməli olduğunu iddia edirlər, guya Azərbaycanın nəzarəti altında “erməni tarix və mədəniyyət abidələri” var və o abidələrin monitorinqi aparılmalıdır.
Əlbəttə, bunlar sadəcə yalandır, Azərbaycan ərazində heç bir erməni tarixi irsi yoxdur, biz yenidən alban irsini özümüzə qaytarmışıq və onların restavrasiyası ilə məşğul oluruq.
“Onların memarlıq qurluşunu, tikilmə dövrünü, tarixini analiz etsək görərik ki, onlar alban irsi nümunələridir”
AMEA-nın A.Bakıxanov adına Tarix və Etnologiya İnstitutunun əməkdaşı, maddi irs üzrə ekspert Faiq İsmayılov “Bakı-Xəbər”ə Ermənistanın məlum nazirliyinin ortaya atdığı iddia tamamilə əsassızdır. “Bu erməni xəstəliyinin növbəti təzahürüdür. Ermənistan bütövlükdə alban irsini saxtalaşdıraraq onu “erməni irsi” kimi qələmə verir. Azərbaycan heç zaman saxtalaşdırma, başqasına mənsub abidələri mənimsəməklə məşğul olmayıb. Bu Ermənistana xas davranışdır. Abidələrə gəlincə, onların memarlıq qurluşunu, tikilmə dövrünü, tarixini analiz etsək görərik ki, onlar alban irsi nümunələridir. Bu abidələrin alban abidəsi olması faktdır, bu dəlillərlə sübut olunub. Biz bunu araşdırmışıq. Araşdırma zamanı görmüşük ki, VIII əsrdə Ərəb xilafəti alban dövlətinin fəaliyyətinə son qoydu. Amma buna baxmayaraq XIII əsrə qədər alban əsilli Xaçın knyazlığı Cənubi Qafqazda, Azərbaycan ərazisində yaşadı, mövcud oldu. Xaçın knyazlığı dövründə də, ondan əvvəl də tikilən abidələr alban dövrü abidələri adlanır. Hər kəsə məlimdur ki, Alban dövləti 26 tayfadan ibarət idi və bunların da çox böyük əksəriyyətini türk dilli xalqlar təşkil edirdi. Alban dövrü memarlıq ənənəsindən sonrakı illərdə də istifadə olunub, hətta bu XX əsrə qədər davam edib. Bu baxımdan, ermənilərin Azərbaycanı ittiham etməsi tamamilə əsassızdır. Guya biz o abidələrdə alban izləri axtarırqı. Biz o abidələrdə alban izləri axtarmırıq, o abidələr elə alban abidələridir. Bunu o abidələrin memarlıq qurluşu da təsdiqləyir ki, onlar alban dövrünə aid irsdir”.
F.İsmayılov hesab edir ki, bu abidələrin ermənilərə aid olduğunu iddia etmək absurddur. O, qeyd etdi ki, Ermənistanın məlum nazirliyi XIX əsrə aid divar yazısını missal gətir. “XIX əsrdə bizim ərazidə hansı böyük erməni icması yaşayırdı ki, belə bir kilsənin tikilməsinə zərurət yaransın? Bir abidənin mövcudluğunu bu şəkildə izah etmək yanlışdır. İstənilən dini abidə tikilərkən ilk növbədə orada yaşayan əhalinin təlabatı nəzərə alınır. Özləri də sübut edirlər ki, bu abidədən sovet dövründə anbar kimi istifadə edilib. Sovet dövründə elmi ateizm hökm sürürdü. “Müstəqllik” qazanan Ermənistan sonradan niyə bu anbardan kilsə kimi istifadə etmir? Əgər bu doğrudan da ermənilərə məxsusdursa, ermənilərə aid olması üzərində bu qədər inad edirlərsə, üzərinə dəmirdən xaç da gətirib qoyublarsa, mətbuatda onu erməni abidəsi kimi təbliğ edirlərsə, bəs ondan kilsə kimi istifadə etmələrinə nə mane olur? Bu baxımdan, onların danışdıqları boş və mənasızdır. Təklif edirəm ki, erməni alimləri ilə Azərbaycan alimləri, bu sahə üzrə ixtisaslaşmış mütəxəssilər bir qrup halında birləşsinlər və Cənubi Qafqazdakı tarix mədəniyyət abidələrini tədqiq etsinlər, bunların kimə məxsusluğu ortalığa çıxarılsın, bu məsələyə birdəfəlik son qoyulsun.
Ermənistanın məlum nazirliyinin beynəlxalq missiya tələb etməsinə gəlincə, o missiya birinci Ermənistan ərazində araşdırma aparsın, monitorinq keçirsin, çünki Azərbaycan abidələri orada tamamilə saxtalaşdırılıb. Azərbaycan ərazisində isə erməni irsi yoxdur, beynəlxalq missiya olmayan irsin monitorinqini necə apara bilər ki. Hesab edirəm ki, Ermənistanın bu nazirliyinin Azərbaycana qarşı irəli sürdüyü ittihamlar əsassızdır və absurddur”-deyə F.İsmayılov əlavə etdi.
İradə SARIYEVA
