Ölkənin iqtisadi inkişafında regionların xüsusi çəkisi sürətlə artır
Regionalların dinamik inkişaf siyasətinin həyata keçirilməsi üçün əlverişli mexanizmin yaradılması məqsədilə Azərbaycan dövləti tərəfindən genişmiqyaslı fəaliyyət həyata keçirilir.
Ölkənin resurs tutumlu inkişaf modelindən daha şaxələndirilmiş və dayanıqlı modelə keçidlə güclü, balanslaşdırılmış artıma nail olmaq üçün iddialı məqsədlər reallaşdılırlı. Bu məqsədlərə nail olmaq, əhalinin rifahını yaxşılaşdırmaqla yanaşı, regionlarda iqtisadi artıma töhfə verəcək yeni rəqabətqabiliyyətli fəaliyyətlərin dəstəklənməsi də prioritetdir.
Regionlarda konkret sahələrin inkişaf etdirilməsi xüsusi diqqət mərkəzindədir
Azərbaycan milli iqtisadiyyat üçün artımın drayveri kimi xidmət edəcək regional siyasət həyata keçirir. Bunlara ölkə daxilində böyük aqlomerasiyalar və xüsusi sənaye klasterlərin yaradılması da daxildir. Hökumət bütün regionların milli inkişaf üçün vacib olduğunu qəbul edir və onların tərəqqisinə diqqət yetirməklə ən ucqar ərazilərdə belə artımı sürətləndirmək üçün çalışır. Yerli şəraiti nəzərə alan siyasətin həyata keçirilməsi Azərbaycana öz regionlarında iqtisadi artımı stimullaşdırmağa kömək edir.
Ölkədə regional inkişafa yanaşmanın əsasını hər bir bölgənin resursları, çoxsəviyyəli idarəetmə modelinə əsaslanan potensialının reallaşdırılmasına diqqət təşkil edir. Cari problemləri həll etmək üçün Azərbaycan islahatların iki istiqamətinə diqqət yetirir. Birincisi, regionların üstünlükləri və resursları əsasında iqtisadi fəaliyyətin inkişafına dəstək vermək üçün ölkədə yerli şəraiti nəzərə alan mexanizmlər və siyasət alətləri işlənib hazırlanır. İkinci tərəfdən müxtəlif hökumət səviyyələrində “ağıllı” ixtisaslaşma mexanizminin və alətlərinin tətbiqi regionların konkret sahələr üzrə daha effektiv və fəal şəkildə inkişafına gətirib çıxarır. Eyni zamnada kənd təsərrüfatı, turizm, informasiya-kommunikasiya texnologiyaları, emal sənayesi Azərbaycanda qeyri-neft sektorunun inkişafında əsas prioritet sahələr hesab edilir. Kənd təsərrüfatının subsidiyalaşdırılması və vergi azad olmaları, texnika və gübrələrin güzəştli şərtlərlə verilməsi, investisiyaların və ixracın təşviqi, digər dövlət dəstəyi mexanizmləri regional inkişafın sürətlənməsində mühüm rol oynayır.Azərbaycan iqtisadi fəaliyyətin konsentrasiyası üzrə məhdudiyyətləri aradan qaldırmaqla və yeni fəaliyyət növlərinin müəyyən edilməsinə diqqət etmklə daha çox nailiyyət əldə edir. O da faktdır ki, iqtisadiyyatın dinamik inkişafı üçün onun dayanıqlı olması və şaxələndirilməsi zəruridir. Regionlar bu prosesdə mühüm rol oynayır. Ölkə regionlarının, o cümlədən kənd yerlərinin sosial-iqtisadi inkişafı sahəsində görülmüş işləri növbəti illərdə də davam etdirmək, eləcə də infrastrukturun və sosial xidmətlərin daha da yaxşılaşdırılması, bölgələrdə yaşayan əhalinin məşğulluğunun və maddi rifahının yüksəldilməsi məqsədilə müvafiq addımlar atılır. Undan başqa, dünya təcrübəsi göstərir ki, sənaye parklarının və aqroparkların yaradılması ölkə iqtisadiyyatının ixrac, rəqabət qabiliyyətinin, idxalı əvəz edən məhsulların istehsalının artırılması, rayonlarda məşğulluğun təmini, investisiyaların və müasir texnologiyaların cəlb edilməsi kimi prioritet vəzifələrin həyata keçirilməsində xüsusi əhəmiyyətə malikdir. Aqroparkların yaradılması həm də kəndlərdə yaşayan əhalinin sosial vəziyyətinin yaxşılaşmasına xidmət edir. Sənaye məhəllələrində və aqroparklarda fəaliyyət göstərən sahibkarların fəaliyyətinin stimullaşdırılması üçün ölkəmizdə genişmiqyaslı vergi güzəştləri mövcuddur. Bütün bunlar nəticəsində ölkədə iqtisadi inkişaf prosesində regionların xüsusu çəkisi hər keçən il artır.
Bölgələrin istehsal potensialı səmərəli şəkildə realizə edilir
Ölkəmizdə konkret regionların resurslarına əsaslanaraq yeni iqtisadi imkanların müəyyən edilməsi üçün də müvafiq addımlar atılır. Bu cür proseslərdə özəl sektorun daha geniş iştirakı da diqqət mərkəzindədir. Sosial-iqtisadi sistem kimi regionların tarazlı inkişafı sistemli və keyfiyyətcə dəyişikliyi, də əahtə etməlidir.
Regionun tarazlı inkişafı həm də hərtərəfli tərəqqi deməkdir ki, bu da bir sistem kimi sosial sabitliyini qorumaq üçün iqtisadi, ekoloji, sosial, innovativ və digər resurslardan istifadə balansına əsaslanır. Balanslaşdırılmış regional inkişaf yalnız iqtisadi potensialın tarazlaşdırılmış inkişafı əsasında mümkün olan indiki və gələcək nəsillərin tələbatlarının ödənilməsinin davamlı prosesi kimi qəbul edilir. Bu fonda bölgələrin balansına təsir edən amilləri də araşdırmaq vacibdir. Bura təbii ehtiyatlarla, yəni biosferin qorunması, insan potensialı, sahibkarlıq kapitalı, maliyyə ilə bağlı amillər daxil edilə bilər. Balanslaşdırılmış regional inkişaf strategiyasının qurulması prinsiplərinə həm də aşağıdakılar daxildir: iqtisadiyyatın əsas sahələrinin və seqmentlərinin inkişafında mütənasibliyin qorunması və bunun nəticəsi olaraq, regiondaxili struktur asimmetriyasının azaldılması; sahibkarlıq subyektlərinin regiondaxili qarşılıqlı fəaliyyətinin genişləndirilməsi əsasında inteqrasiya və daxili rəqabət resurslarının daha səmərəli bölüşdürülməsi yolu ilə bölgələrin iqtisadi potensialının artımının təmin edilməsi; büdcənin maliyyələşdirilməsi sistemində resurs axınlarının reproduktiv proporsiyalarına, əmtəə, xidmət və investisiyaların regional bazarlarına nail olmaq mənafeyində məqsədyönlü tənzimləmə. Balanslaşdırılmış inkişaf regional sosial-iqtisadi sistemin əsas şərti hesab olunur ki, bu da yalnız bir sıra tarazlıq prinsiplərinə riayət etməklə təmin edilə bilər: 1) sistematik və çoxşaxəli həllərin işlənib hazırlanması, 2) elmi əsaslılıq - qərarlar hazırlanarkən və qəbul edilərkən idarəetmənin müasir elmi əsaslı metodlarından, modellərindən və yanaşmalarından istifadə olunur; 3) dinamizm - idarəetmə sisteminin regionun sosial-iqtisadi sisteminin və onun makroiqtisadi mühitinin dinamikasına çevikliyini və uyğunlaşmasını təmin edir; 4) səmərəlilik - həm nəzarət subyekti, həm də obyekt üçün nəzarət hərəkətinin müsbət nəticələrini nəzərdə tutur. Bunlar nəticəsində regionların sosial-iqtisadi inkişafına dair sisatəin ən uğurlu nəticələrindən biri də ölkədə daha əlverişli biznes və investisiya mühitinin formalaşması, iş adamlarının fəaliyyət imkanlarının genişlənməsi, bölgələrin istehsal potensialının səmərəli realizə edilməsidir. Hökumət qarşıdakı illərdə də bölgələrin inkişafına xüsusi yardım göstərmək niyyətindədir. Bu fonda ölkə iqtisadiyyatının şaxələndirilməsi və dünya iqtisadiyyatına səmərəli inteqrasiyası, bölgələrin infrastruktur və kommunal xidmətlərlə təminat səviyyəsinin və xalqın rifah halının daha da yüksəldilməsi yenə xüsusi diqqət mərkəzində yer alacaq.
Tahir TAĞIYEV
Yazı Azərbaycan Respublikasının Medianın İnkişafı Agentliyinin maliyyə dəstəyilə çap olunur.
