“Azərbaycanfilm”in “başı başsızlıqdan” açılmır - təzə nə baş verir...
Cəmiyyətdə “Azərbaycanda kino yoxdur”, “Azərbaycanda kino çəkilmir” ifadələrini tez-tez eşidirik. Bu fikri bildirənlər elə düşünürlər ki, Cəfər Cabbarlı adına “Azərbaycanfilm” Kinostudiyasında yeni filmlər istehsal olunmur. Əslində isə “Azərbaycanfilm”də qısametrajlı və tammetrajlı filmlər istehsal olunur, animasiya filmləri də öz yerində.
Lakin təəssüf ki, bu filmlər geniş tamaşaçı kütləsinə təqdim edilmədiyi üçün insanlarda belə mənfi rəy yaranır. Əlbəttə, bu da daha çox kinoya rəhbərlik edənlərin münasibəti yanaşması ilə bağlıdır.
“Azərbaycanfilm” Kinostudiyası uzun illərdir ki, filmlərlə yox, daha çox rəhbər dəyişiklikləri ilə gündəmə gəlir. Çox işıqlı tarixi keçmişi olan “Azərbaycanfilm”in fəaliyyəti durğunluq, keçid dövründə zəiflədi, filmlər çəkilmədi, kino adamları bu qurumu tərk etdi, bir neçə kino fədaisinin hesabına onu qorumaq mümkün oldu, əlbəttə, dövlət də onun yaşaması üçün tədbirlər gördü.
Kinostudiyanın ən ağır dövrləri keçən əsrin 90-cı illərindən 2000-ci illərin ortalarına qədər davam etdi desək, yanılmarıq, yəqin ki, bu məsələni peşəkarlar daha yaxşı şərh edə bilər. 2002-2011-ci illərdə “Azərbaycanfilm” kinostudiyasına xalq artisti Xamis Muradov rəhbərlik edib. Onun 11 illik rəhbərliyi dövründə kinostudiyanın ayağa qaldırılması, yeni layihələr hazırlanması yönündə xeyli işlər görüldü. Tariximizlə bağlı “Cavad Xan” filmi 2009-cu ildə meydana çıxdı, bu, kinostudiyanın və Azərbaycan kinosunun uğuru idi.
X.Muradovdan sonra kinostudiyaya rəhbər vəzifəsinə təyin edilənlərin. demək olar ki, əksəriyyəti çox qısa müddətdə təşkilata rəhbərlik edə bilib, ya vəzifədən kənarlaşdırılıblar, ya da istefa veriblər. Cəmil Quliyev, Müşfiq Hətəmov kimi peşəkarlar kinostudiyanın rəhbəri olublar, amma sonra onlar da bu vəzifədən gediblər. 2022-ci ildə rejissor Fariz Əhmədov Cəfər Cabbarlı adına "Azərbaycanfilm" Kinostudiyasından direktoru vəzifəsindən ayrılıb. Qısa müddət ərzində kinostudiyaya rəhbərlik edən rejissorun birdən-birə müəmmalı şəkildə vəzifəsini tərk etməsi xeyli suallar doğurdu. F.Əhmədov öz sosial şəbəkə hesabında direktor vəzifəsində 17 ay çalışdığını yazırdı. “Bu vəzifədə çalışdığım 17 ay ərzində müxtəlif layihələr həyata keçirdik, qısametrajlı bədii, sənədli, tammetrajlı filmlər, bədii və sənədli seriallar ərsəyə gətirdik. Bir çox kino mütəxəssisləri ilə birlikdə çalışdıq. Yüzlərlə vətəndaşla ünsiyyətdə olduq”-deyə yazırdı. Amma vəzifədən getməsinin gerçək səbəblərini qeyd etmirdi.
F.Əhmədovdan sonra “Azərbaycanfilm”in direktoru vəzifəsinə Nazim Hüseynov təyin olundu. Əksəriyyət düşünürdü ki, başı başsızlıqdan açılmayan kinostudiyanın yeni direktoru uzun illər bu sahəyə rəhbərlik edəcək, amma belə olmadı.
Mətbuatda yayılan məlumata görə, Cəfər Cabbarlı adına "Azərbaycanfilm" kinostudiyasının direktoru Nazim Hüseynov və onun müavini Aydın Hüseynov tutduqları vəzifədən azad ediliblər. Bu xəbərin ardınca isə başqa bir xəbər yayıldı ki, direktor və müavini işdən çıxarılmayıblar, özləri istefa veriblər. Maraqlıdır, keçmiş direktorlar kimi, N.Hüseynovun da işdən çıxarılmasına, yaxud istefasının səbəblərinə dəqiq aydınlıq gətirilməyib. Onun və müavininin hansı səbəbdən istefa verdiyi məlum deyil. Bütün hallarda, istefanın bir səbəbi olmalı və o, ictimaiyyətə açıqlanmalıdır. Bu yazıda şayiələrə yer vermək fikrində deyilik, rəsmi açıqlamalara və obyektiv ekspert rəyinə üstünlük verəcəyik. Şayiərə qalsa, çox şeylər danışılır və bütün bunları araşdırmadan, tərəflərinin rəyini almadan yazmaq, yaymaq təbii ki, olmaz. Bizim üçün istefanın əsl səbəbi maraqlıdır.
Məsələ ilə bağlı Mədəniyyət Nazirliyinin müvafiq şöbəsinə rəsmi sorğu göndərdik. Eyni zamanda bir neçə dəfə Nazim Hüseynovun özü ilə əlaqə saxlamağa cəhd göstərsək də, telefon zəngimizə cavab vermədi.
Ramil Ələkbərov: “Sadəcə olaraq bu dəqiqə istehsal yoxdur, iş yükü azdır, “Azərbaycanfilm” Kinostudiyasında kino, film istehsalı dayandırılıb”
Kinostudiyanın İctimaiyyətlə Əlaqələr və Marketinq Şöbəsinin rəhbəri Ramil Ələkbərov “Bakı-Xəbər”ə bildirdi ki, direktor, Əməkdar mədəniyyət işçisi Nazim Hüseynov öz ərizəsi ilə tutduğu vəzifədən azad olunub: “Direktor işdən çıxmaq barədə ərizə yazıb, amma ərizədə işdən çıxmaq istəyinin səbəbi göstərilməyib. Nazirlik də ərizəni təsdiqləyib. Ondan əlavə, direktor müavini, prodüser Emil Nəcəfov və aparat rəhbəri Aydın Hüseynov da işdən çıxmaq haqda direktora ərizə təqdim ediblər. Direktor da onların ərizələrini təsdiqləyib. Kinostudiya rəhbərliyi bu ayın sonuna doğru artıq işdən gedir. Heç bir səbəb yoxdur. Sadəcə olaraq bu dəqiqə istehsal yoxdur, iş yükü azdır, “Azərbaycanfilm” Kinostudiyasında kino, film istehsalı dayandırılıb”.
İstehsalın dayandırılması səbəbinə gəlincə, müsahibimiz “keçən ildən nazirlikdən şifahi şəkildə bildirildi ki, kinostudiyada film istehsalı olmayacaq”-deyə bildirdi. O vurğuladı ki, kinostudiyada kino istehsal olunub-olunmayacağı barədə onlara rəsmi heç nə deyilməyib, bu barədə rəsmi qərar yoxdur.
Kinostudiyada tez-tez direktor dəyişikliyi kinonun özünün inkişafına da ziyansız ötüşmür. Bizdə hələ kino sənayesi düz-əməlli qurulmayıb, prodüser institutu elə də inkiaf etməyib, belə hallarda kino istehsalına flaqmanlıq edən bir qurumda bu halların baş vermə səbəbinə konkret izah verilməlidir. Rəsmi izahdan söhbət gedir. Şayiələrə qalsa, çox şey yazmaq olar…
Nazirliyin mövqeyi yazı çap olunana qədər gəlmədiyi üçün ekspert rəyi öyrəndik.
Xəyalə Rəis: “Kinostudiyanın istefa verən rəhbəri də bu addımı atmasının səbəbini açıqlamalıdır ki, şayiələrə, söz-söhbətlərə son qoyulsun”
Sənətşünas, Moderator.az saytının baş redaktoru Xəyalə Rəis “Bakı-Xəbər”ə şərhində çox ilginc məqamlara toxundu: “Ötən il Hesablama Palatası Mədəniyyət Nazirliyində və onun qurumlarında yoxlamalar apardıqda ortalığa belə bir nəticə çıxmışdı ki, burada yeyinti halları baş verib”.
X.Rəis rəsmi məlumatlara istinad edərək bildirdi ki, yoxlama Mədəniyyət Nazirliyi və Kino Agentliyi publik hüquqi şəxs tərəfindən dövlət sifarişi ilə filmlərin çəkilməsi və kino tədbirlərinin keçirilməsi üçün dövlət büdcəsindən ayrılan vəsaitlərin istifadəsinin, eləcə də kinostudiyalar tərəfindən dövlət vəsaitinin və digər dövlət əmlakının idarə olunmasının hüquqi aktlara uyğunluğunun qiymətləndirilməsi məqsədi daşıyıb, 2022-ci ili və 2023-cü ilin 01 avqust tarixinədək olan dövrü əhatə edib. O, vurğuladı ki, audit həmçinin C.Cabbarlı adına "Azərbaycanfilm”, “Salnamə” və “Filming Azerbaijan” studiyalarında, eləcə də, Azərbaycan Dövlət Film Fondunda həyata keçirilib.
“Hesablama Palatasının yaydığı açıqlamadan açıq görsənirdi ki, əvvəlki dövrlərdə keçirilən audit nəticəsində müəyyən edilən nöqsanlar sonrakı dövrlərdə aradan qaldırılmayıb.
X.Rəis qeyd etdi ki, auditin nəticələri ortaya çox mətləbləri çıxarır. O vurğuladı ki, bu məsələlər əlaqədar qurumlar tərəfindən öz qiymətini alacaq.
Mütəmadi olaraq “Azərbaycanfilm”in keçirdiyi tədbirlərdə biz ssenaristləri, kinorejissorları danışdıranda onlar qeyd edirdilər ki, biz bu layihələrdə qalib olsaq da, amma illərdir qonorarımızı ala bilməmişik. İndiyə qədər nə
qədər rejissor, nə qədər ssenarist öz qonorarını ala bilməyib, “Azərbaycanfilm”in onlara borcu var. Auditin nəticələrindən çıxış etsək, görsənir ki, ortada külli miqdarda maliyyə yeyintisi var. Məncə, bu da nazirliyə və bu sahədə təmsil olunanlara məlumdur. Mən hələ ortalıqda mövcud olan söz-söhbətləri demirəm, Azərbaycan kinosuna ayrılan vəsaitrlərin göyə sovrulmasından danışmıram. Mənə elə gəlir ki, bu məsələ əlaqədar qurumlar tərəfindən araşdırılmalıdır. Halbuki, Hesablama Palatası bütün faktları üzə çıxarmışdı, təkrar yoxlanışa ehtiyac da yox deyil. Heç kəsi ittiham etmək fikrində deyiləm. Bu məsələni şəxsiləşdirmək, fərdiləşdirmək düzgün deyil, ona kompleks yanaşılmalıdır. Ölkənin əsas kinostudiyası iflic vəziyyətə salınıb, bu böyük bir problemdir. Bu da ayrı bir problemdir. Bilmirsən, nə baş verir ki, bura rəhbər təyin edilən şəxslər uzun müddətli işləmək istəmir.
Bütövlükdə, “Azərbaycanfilm”ə kim rəhbərlik edirsə, hansısa səbəbdən tezliklə vəzifəsini tərk edir. Bu məsələyə aydınlıq gətirilməlidir ki, vəziyyət hər kəsə aydın olsun. Elə kinostudiyanın istefa verən rəhbəri də bu addımı atmasının səbəbini açıqlamalıdır ki, şaiyələrə, söz-söhbətlərə son qoyulsun”-deyə o qeyd etdi.
X.Rəis bir daha vurğuladı ki, baş verənləri analiz edib nəticəyə gəlmək üçün mütləq mənada Hesablama Palatasının yoxlamasının nəticələri nəzərdən keçirilməlidir, onda hər şey aydın olar.
Sorğumuza cavab göndərilsə, Mədəniyyət Nazirliyinin də mövqeyini dərc edəcəyik.
İradə SARIYEVA
