BMT Baş Assambleyası Qərbi azərbaycanlılar barədə qərar qəbul edəcək...
BMT Baş Assambleyası Gürcüstandan olan bütün məcburi köçkünlərin və qaçqınların Abxaziya və Sxinvaliyə qayıtmaq hüququnu təsdiq edən qətnamə qəbul edib.
Qətnaməyə əsasən, etnik mənsubiyyətindən asılı olmayaraq, bütün məcburi köçkünlər və qaçqınlar, eləcə də onların övladları Gürcüstanda, o cümlədən Abxaziya və Sxinvali bölgəsində (Cənubi Osetiya) öz evlərinə qayıtmaq hüququna malikdirlər. Qətnamə Gürcüstanda münaqişələrdən zərər çəkmiş bütün məcburi köçkünlərin və qaçqınların mülkiyyət hüquqlarına hörmət edilməsinin və bu hüquqların pozulması ilə əmlak əldə etməkdən çəkinməyin zəruriliyini bir daha təsdiq edir.
BMT Qərbi azərbaycanlılarla bağlı da belə qərarı verməlidir ki, soydaşlarımız geriyə öz yurdlarına qayıtsınlar.
BMT-nin belə bir qətnaməni Ermənistandan qovulmuş azərbaycanlılara da aid edərək qəbul edilməsi perspektivlərinə necə baxmaq olar? Azərbaycanlıların Ermənistandana qayıtması üçün belə bir qətnamənin qəbul edilməsi istiqamətində hansı işlər görmək olar? Nə etmək lazımdır ki, belə bir qətnamə çıxarılsın?
Məsələ ilə bağlı Qərbi Azərbaycan İcmasına sorğu göndərdik, yazını çapa hazırladığımız müddətdə rəsmi cavab ala bilmədiyimiz üçün ekspertə müraciət etdik. Qərbi Azərbaycan İcmasından açıqlama verilərsə, onu da işıqlandıracağıq.
Akif Nağı: “BMT-nin diqqətinə çatdırmaq lazımdır ki...”
Azad Vətən Partiyasının sədri Akif Nağı “Bakı-Xəbər”ə şərhində bildirdi ki, BMT Baş Assambleyası, Təhlükəsizlik Şurası Gürcüstanla, Gürcüstan-Abxaziya, Gürcüstan-Cənubi Osetiya məsələsi ilə bağlı dəfələrlə qətnamələr qəbul edib, həmin əraziləri işğal olunmuş ərazilər kimi tanıyıb, tələblər irəli sürüb, amma onların heç biri indiyə qədər yerinə yetirilməyib. O qeyd etdi ki, BMT-nin Gürcüstanla bağlı qəbul etdiyi qətnamələr kağız üzərində qalıb, icra edilməyib. “İndi də Gürcüstandan olan qaçqınların geri qayıtması ilə bağlı qətnamə qəbul edib və bunu digər xalqlara aid edib. Onu hansı məqsədlə qəbul etdikləri məlum deyil. Doğrudanmı, onun həyata keçirilməsinə nail olacaqlar? Ancaq BMT-nin elə bir təsir imkanları yoxdur ki, o qətnamənin yerinə yetirilməsinə nail olsun, qaçqınları Cənubi Osetiyaya və Abxaziyaya qaytarsınlar. Abxaziyadan çıxan gürcülərin yaşayış vəziyyətləri çox acınacaqlıdır və onlar Sürgündə olan Abxaziya hökuməti yaradıblar. Yəni Abxaziyada yaşayan gürcülərin hökuməti. Mən onların nümayəndələri ilə görüşmüşəm, söhbətlər etmişəm. Suxumi Universiteti hazırda Tiflisdə yerləşib, bu ali məktəbin rəhbərliyi ilə də görüşmüşük. Qarabağ işğalda olduğu dövrlərdə biz onlarla intensiv görüşlər keçirirdik. Elə həmin görüşlərə görə 2014-cü ildə mənim ora gorişimə qadağa qoyuldu. Görüşlərin məqsədi gürcülərlə azərbaycanlıların işğala qarşı mübarizədə Qafqazda birliyinə nail olmaq idi. İndi bu qətnamə qəbul olunub”.
A.Nağı qeyd etdi ki, BMT-nin Baş Asslambleyasının Qərbi Azərbaycanda yaşamış azərbaycanlıların da geri qayıtması ilə bağlı qətnamə qəbul etməsi məqsədəuyğun olardı. O hesab edir ki, o qətnamənin “Qərbi Azərbaycandan deportasiya olunmuş soydaşlarımızın öz yurdlarına qayıtması məsələsini Azərbaycan Prezidenti qoyub. Soydaşlarımızın Qərbi Azərbaycana qaytarılması ilə bağlı BMT istər qətnamə qəbul etsin, istərsə də etməsin, çünki onun qəbul etdiyi qətnamənin heç bir təsiri yoxdur. BMT vaxtilə Azərbaycanın işğalda olan əraziləri ilə bağlı qətnamə qəbul etdi. O cümlədən də 2008-ci il martın 14-də BMT Baş Assambleyasında çox müsbət bir qətnamə qəbul olundu, o qətnamə “Azərbaycanın işğal olunmuş əraziləri haqqında” adlanırdı. Amma Ermənistan onu yerinə yetirmədi. Birmənalı olaraq diqqətimizi də ora yönəltməli deyilik ki, BMT bu barədə hansısa qərar, qətnamə qəbul etsin, etsə belə, Ermənistanın onu icra etməsi çətin məsələdir. Amma sadəcə olaraq BMT-nin diqqətinə çatdırmaq lazımdır ki, siz ayrıseçkiliyə yol verirsiz, Gürcüstan qaçqınları ilə bağlı belə bir qətnamə qəbul edirsiz, amma indiki Ermənistandan qovulmuş azərbaycanlılarla bağlı bu cür qətnamə ortaya qoymursuz. BMT-ni ittiham etmək, sual qarşısında qoymaq lazımdır. Lakin bütün hallarda BMT soydaşlarımızın yenidən öz doğma yurdlarına qayıtması hüququnu tanımalıdır”-deyə bildirən A.Nağı qeyd etdi ki, Gürcüstanla bağlı qətnamə tamam başqa məqsədlə qəbul olunub, çünki Gürcüstanda proseslər gedir, bu ölkə Qərbdən uzaqlaşama çalışır. Onun sözlərinə görə, Gürcüstan da 30 il ərzində gördü ki, Qərb onların maraqlarına uyğun heç bir addım atmayıb, Gürcüstanı Avropa Birliyinə üzv etməklə şirnikləndirirlər, amma başqa iş görmək, real addımlar atmaq istəmirlər. O hesab edir ki, Qərbin siyasəti aydındır, Qərb Gürcüstanda möhkəmlənmək istəyir, orda oturmağa çalışır, amma Gürcüstanın ərazi bütövlüyü ilə bağlı problemlərini həll etməkdə maraqlı deyil.
Elnur Kəlbizadə: “Bu istiqamətdə Azərbaycan dövləti, eyni zamanda Qərbi azərbaycanlıların təmsilçisi rolunda çıxış edən icma davamlı təşəbbüslər göstərməli və BMT qarşısında bu məsələni daim qaldırmağa çalışmalıdır”
AMEA-nın Qafqazşünaslıq İnstitutunun Ermənişünaslıq şöbəsinin müdiri, dosent Elnur Kəlbizadə “Bakı-Xəbər”ə şərhində “Təbii ki, dünyanın hər yerində olduğu kimi, uzun illər ərzində doğma yurd-yuvalarından köçməyə məcbur edilmiş, Ermənistan dövlətinin yürütdüyü siyasət nəticəsində deportasiyaya məruz qalmış Qərbi azərbaycanlıların öz doğma yurd-yuvalarına qayıdışı məsələsi də beynəlxalq hüququn norma və prinsipləri çərçivəsində həllini tapmalıdır. Ermənistan dövləti nəinki Qərbi Azərbaycandan olan soydaşlarımızın öz doğma yurd-yuvalarına qayıtması məsələsini hüquqi çərçivədə həll etməlidir, eyni zamanda uzun illər ərzində Azərbaycan Respublikası ərazisində yaşamış Qərbi azərbaycanlıların inkişafına, yaşayışına Azərbaycan dövlətinin sərf etdiyi vəsait Ermənistan tərəfindən təzminat olaraq dövlətimizə ödənilməlidir”-deyə bildirdi.
E.Kəlbizadə bildirdi ki, çünki Qərbi Azərbaycandan olan soydaşlarımızın öz doğma yurd-yuvalarından deportasiyası nəticəsində həm soydaşlarımıza, həm də Azərbaycan dövlətinə Ermənistan tərəfindən külli miqdarda maddi zərər vurulub. “Ermənistan soydaşlarımıza həm maddi, həm mənəvi zərər vurub. Bu səbəbdən də bu məsələlər Ermənistan dövlətinə hüquqi məsuliyyət yaradır. İndiki mərhələdə Qərbi Azərbaycandan olan soydaşlarımızın öz doğma yurd-yuvalarına qayıdış hüququnun bərpa edilməsi Ermənistan dövlətinin bu istiqamətdə atmalı olduğu ən minimum addımlardan biri olmalıdır. BMT dünyanın və Qafqzın digər bölgələrində öz yaşayış yerlərini tərk etmək məcburiyyətində qalmış qaçqınların və məcburi köçkünlərin geri qayıdış hüquqlarının bərpası ilə bağlı qətnamələr, sənədlər qəbul edirsə, eyni şəkildə Qərbi azərbaycanlılarla bağlı da qərarlar qəbul edilə bilər.
Bu məsələdə BMT və digər beynəlxalq təşkilatlar ikili standartlardan çıxış etməməlidir. Bu istiqamətdə Azərbaycan dövləti, eyni zamanda Qərbi azərbaycanlıların təmsilçisi rolunda çıxış edən icma davamlı təşəbbüslər göstərməli və BMT qarşısında bu məsələni daim qaldırmağa çalışmalıdır”-deyə E.Kəlbizadə qeyd etdi.
E.Kəlbizadənin fikrincə, BMT Qərbi azərbaycanlıların öz yurdlarına qayıdışının təmin olunması istiqamətində Azərbaycanın mövqeyini dəstəkləməlidir.
Bir daha vurğulayaq ki, məsələ ilə bağlı Qərbi Azərbaycan İcmasına sorğu göndərmişik, sorğunun cavabı redaksiyamıza daxil olduqda onu da işıqlandıracağıq.
İradə SARIYEVA
