Erməni kilsəsinin sirri açıldı - Azərbaycanla sülhü buna görə istəmir...
Ermənistanda hakimiyyətlə kilsənin qarşıdurması getdikcə daha gərgin xarakter almaqdadır. Azərbaycanla Ermənistan arasında delimitasiya prosesini və işğalda saxladıqları 4 kəndin qaytarılmasını bəhanə edərək, daxili xaos və itaətsizliklə hakimiyyəti ələ keçirməyə çalışan kilsə və müxalifət, hələ ki, hər hansı nəticəyə nail ola bilməyib.
Elə bu fonda Ermənistanın “Qraparak” nəşri yazır ki, hakimiyyət daha sərt tədbirlərlə rəqiblərini neytrallaşdırmağa hazırlaşır: “Ermənistandakı hərəkat fəalları son günlər aralarında hakimiyyətin göndərdiyi təxribatçıların peyda olduğunu və həmin təxribatçıların nifaq salmağa çalışdıqlarını müşahidə edib. Təxribatçılar Baqrat Srbazanın çıxışı zamanı “Kəskin hərəkətlər edək, gedək binaları zəbt edək, qapıları sındıraq, əks halda bu, fənərlərlə gəzintiyə çevriləcək” kimi replikalar səsləndiriblər. Bu təxribatçılar artıq üzdən tanınır. Onlar mübarizə aparanlar arasında şübhə yaratmağa, onları ruhlandırmağa çalışırlar ki, dağıtmağa getməsələr, bu hərəkatdan heç nə çıxmayacaq. Hakimiyyət hərəkatın aktivinə xüsusi nəzarət də yaradıb. Deyilənə görə, səhərdən axşama kimi evlərin yaxınlığında, həyətlərdə saxlanılan avtomobillər var. Həmin avtomobillərdə bütün günü həmin ərazidən keçidə nəzarət edən, gizlənməyən və aktivə psixoloji təzyiq göstərməyə çalışan insanlar var”. Bununla yanaşı, erməni mediası yazır ki, Ermənistanda Tavuş arxiyepiskopu Baqrat Qalstanyanın antihökumət aksiyalarının davam etdiyi bir vaxtda baş nazir Nikol Paşinyanın siyasi komandası Erməni Kilsəsi üzərinə daha çox vergi qoyulması məsələsini müzakirə edib. Səbəb də odur ki, Erməni Kilsəsi və onun başçısı katolikos II Qaregin Nikol Paşinyanın istefasını tələb edən etirazlara rəsmən xeyir-dua verib. Xatırladaq ki, bu etiraz Azərbaycanla həmsərhəd Tavuş mərzindən başlanıb. Buradakı bir neçə sərhədyanı kənd – xüsusilə də Kirants kəndinin bəzi sakinləri Azərbaycan-Ermənistan sərhədinin demarkasiyasına və nəticədə Azərbaycanın Qazax rayonuna aid dörd kəndin Bakının nəzarətinə qaytarılmasına etiraz edirlər. Erməni Kilsəsinin ruhaniləri və müxalifət nümayəndələri etirazçılara qoşulub. Paşinyanın siyasi müttəfiqləri hazırda Eçmiədzini siyasətə qarışmaqda ittiham edirlər. Ermənistan parlamentinin spikeri Alen Simonyan bundan öncə demişdi ki, Erməni Kilsəsinə də bütün başqa bizneslər kimi vergi qoyulmalıdır. Baş nazirin özü belə bir addımın atılacağına işarə etmişdi. Parlamentin maliyyə və büdcə işləri komitəsinin sədri Tsovinar Vartanyan və onun partiyadaşları bildiriblər ki, Eçmiədzin üçün edilən vergi güzəştləri tezliklə ləğv oluna bilər: “Söhbət kilsənin idarə etdiyi minlərlə mülkdən gedir. Mən monastırlardan yox, kommersiya sahələrindən, ictimai sahələrdən, qonaq evlərindən danışıram. Hazırda bunları yoxlayırıq və düşünürəm ki, bu təşəbbüs məntiqi nəticə ilə bitəcək”.
Eyni zamanda Paşinyanın keçmiş şəxsi vəkili, hazırda Dövlət Vergi Xidmətinə başçılıq edən Rustam Badasyan bildirib ki, hər bir erməni kilsəsində yandırılmaq üçün satılan şamlardan gələn qazanca 20 faiz əlavə dəyər vergisi qoyulmasına tərəfdardır. Qeyd edək ki, şam satışı Eçmiədzinin ən böyük gəlir sahələrindən biri sayılır. Vartanyan vurğulayıb ki, yeni vergi planları hazırda ölkədə gedən siyasi proseslərlə bağlı deyil. Müxalifətdən olan və arxiyepiskopun etiraz aksiyalarında fəal iştirak edən deputat Artsvik Minasyan hökumətin planlarını tənqid edib. O deyib ki, Ermənistan konstitusiyasında kilsənin ölkənin tarixindəki və ictimai həyatındakı “müstəsna rolu” təsbit edilib. Qeyd edək ki, Ermənistan konstitusiyasının 18.1-ci maddəsində erməni apostol kilsəsinin milli kilsə kimi “erməni xalqının mənəvi həyatında, onun milli mədəniyyətinin inkişafında və milli kimliyinin qorunub saxlanılmasında müstəsna missiyası” təsbit edilib. Halbuki, konstitusiyaya görə, Ermənistan dünyəvi dövlətdir. Həmin maddə isə demokratiklik və dünyəvilik prinsiplərinə ziddir. Xatırladaq ki, Nikol Paşinyanla Erməni Kilsəsi və onun başçısı II Qaregin arasında münasibətlər onun hakimiyyətinin, demək olar, ilk günündən gərgin olub. II Qaregin və Erməni Kilsəsinin başqa ruhaniləri 2020-ci il müharibəsindən dərhal sonra Nikol Paşinyan və onun hökumətinin istefasını tələb edən müxalifətə dəstək bildirmişdi. Bu münasibətlər, xüsusilə Azərbaycanın Qarabağ üzərində nəzarəti bərpa etməsindən sonra daha da gərginləşib. Bu sıradan son insident mayın 28-də baş verib. Həmin gün II Qaregin və əshabələri Müstəqillik Gününü qeyd etmək üçün İrəvan yaxınlığındakı Sərdarabad abidəsinə gül-çiçək əklilləri qoymağa və dualar etməyə gəlmişdilər. Lakin hazırkı vəziyyətin mürəkkəb olduğunu nəzərə alan polis kilsə nümayəndələrinin qabağını kəsib və onlar gəlişlərinin məqsədi barədə təfərrüatlı məlumat verəndən sonra kompleksə buraxılıblar. Bütün ermənilərin katolikosuna qarşı polisin belə hərəkətləri Eçmiədzin və əksər diaspora kilsələrində pislənib. Müxalifət liderləri də II Qareginə qarşı belə hərəkətlərə görə Nikol Paşinyanı ittiham ediblər. Nikol Paşinyan isə II Qareginin və onu müşayiət edən ruhani xadimlərin Sərdarabad xatirə kompleksinə girişinə mane olmalarına haqq qazandırıb. Bundan daha əvvəl, 2024-cü ilin Yeni il gecəsində İctimai televiziya katolikosun ənənəvi Milad xütbəsini efirə verməyib. İndi görünən odur ki, kilsə Ermənistan–Azərbaycan münasibətlərinin normallaşmasını istəmir. Çünki Eçmiədzin bu prosesləri özünün maraqlarına zidd hesab edir. Qeyd edək ki, kilsə keçmiş münaqişə sayəsində çox böyük vəsait qazanıb. Ona görə də münaqişənin bitməsini, iki ölkənin münasibətlərinin normallaşmasını özünə təhlükə kimi görür və bu səbəbdən sülhü əngəlləyir.
Samirə SƏFƏROVA
