Seçkiyə 10 gün qaldı, ifrat sağçılar sürətlə güclənir - Avropanı bitirənlər hansı siyasətçilərdir...
Turab Rzayev: “Problem təkcə immiqrant məsələsi deyil”
Avropanın çox hissəsində populist sağçı partiyalar güclənir. Qitənin bir neçə ölkəsində hakimiyyət artıq onların əlindədir.
Finlandiya, İsveç və İsveçrədə onların öz payı var. Almaniyada sorğular göstərir ki, "Almaniya üçün alternativ" partiyası son üç il ərzində tərəfdarlarının sayını 10 faizdən 22 faizə yüksəldib. Fransada ən böyük ifrat sağçı partiya olan Milli Birlik (RN) 24 faizlik dəstəyə malikdir. Başqa bir anti-immiqrant partiya olan "Reconquista" üçün 5 faiz əlavə etdikdə ifrat sağçılar ölkədəki ən böyük səsvermə blokuna çevrilirlər. Niderlandda islamofoblar, miqrasiya əleyhdarları və populistlər hakimiyyətə gəliblər.
Hətta onilliklər boyu əsas millətçi partiyaların heç bir uğur qazanmadığı yeni demokratiyalarda da (Portuqaliya, Rumıniya və İspaniyada) indi onlar baş qaldırıblar. Avropa Birliyinin ən çox əhalisi olan beş ölkəsindən dördündə istər hökumətdə, istərsə də sorğularda ifrat sağçı partiyaların reytinqi 20 faizdən yuxarıdır.
Avropa parlamentinə iyun seçkiləri ərəfəsində ifrat sağçıların sürətlə güclənməsi nə ilə bağlıdır?
Siyasi şərhçi Turab Rzayev “Bakı-Xəbər”ə açıqlamasında bildirdi ki, bu, artıq Avropa siyasətində uzun müddət müşahidə edilən bir tendensiyadır: “Uzun müddətdir ki, Avropada siyasi partiyalarda bu hal yüksəlib. Bunun bir sıra səbəbləri var. Biri immiqrantların sürətlə Avropaya dolmasıdır. Bu. Avropa mədəniyyətini fərqliləşdirir. Bəzi yerlərdə, xüsusilə böyük şəhərlərdə gəlmə əhali yerli əhalidən daha çoxdur. Gəlmələrlə yerli əhalinin də konflikti millətçiliyin artmasına səbəb olur. Digər məsələ də ondan ibarətdir ki, son dövrlər baş verən konfliktlər immiqrantların sürətli şəkildə çoxalmasına səbəb oldu. Məsələn, Liviya konflikti milyonlarla afrikalinin, Suriya konflikti suriyalıların Avropaya axmasına səbəb oldu. Bu davamlı olaraq Avropanı təzyiq altında saxlayır. Avropa əhalisi onların evlərini, iş yerlərini əllərindən alan bu qədər gəlmə əhalidən narazıdır. İmmiqrant əhali məcbur olub daha ucuz qiymətə çalışır, daha ucuz yerlərdə kirayə qalır. Bütün bunlar böyük narazılıq səbəbləridir. Hazırda Almaniyada kirayə qiymətləri standartda olduğundan üç qat daha çoxdur, bəzi hallarda qida böhranıyla da üst - üstə düşür. Ukrayna müharibəsi həm də qida qiymətlərinin qalxması ilə üst - üstə düşdü. Digər tərəfdən, Suriya böhranının sonu, Ukrayna böhranının əvvəli də pandemiya ilə üst - üstə düşdü. Həm qiymətlər qalxdı, həm də insanlar işlərini itirdilər. Əlbəttə ki, belə olan halda milyonlarla imiqrantın ölkəyə gəlməsi problem yaradır. Uzun illərdir ki, güclənməyə başlayan sağ yönlər daha da gücləndi. Hollandiyada sağçı partiya hökumət qurmuşdu. Almaniyada nə qədər faşist partiyaların qarşısını almağa çalışsalar da bu mümkün olmurdu. Bütün bunlar gözlənilən nəticələrə səbəb olur. Burada problem təkcə immiqrant məsələsi deyil. Digər tərəfdən, uzun illərdir Qərbdə bəlli propoqanda aparırlar. Məsələn, islam aləminə qarşı cihadı, İŞİD-i qoyurlar. Media vasitəsilə, film sektoru ilə göz önünə qoyurlar. Bu da insanlarda nifrət oyadır, millətçilik hisslərini gücləndirir. Eyni zamanda iqtisadi vəziyyətin pisləşməsi də millətçilik hisslərini gücləndirir. Avropada və ya Amerikada əhalinin sosial vəziyyəti Asiya ölkələri ilə müqayisədə daha yüksək səviyyədədir. Ancaq görürük ki, zaman keçdikcə zəngin insanlarla kasıb insanlar arasında fərq daha da böyüyür. 90 - cı illərin rəqəmlərilə indinin rəqəmlərini müqayisə etsək görərik ki, 90 - cı illərin insanları gəlirləri ilə daha çox ev ala bilirdilər, daha çox yığım edə bilirdilər. Bəzi ölkələrin daha çox zənginləşdiyini görmək də insanlarda varlı təbəqələrə, siniflərə və gəlmələrə qarşı qıcıq yaradır. Eyni zamanda daha bir faktor var. Davamlı olaraq, sistematik şəkildə Avropa əhalisi liberal təbliğata məruz qalır. Cinsi bərabərlik və digər belə məsələlər əhaliyə təsir edir, əhali də buna reaksiya olaraq milli mühafizəkar dəyərləri qorumağa çalışır”.
Məhəmmədəli QƏRİBLİ
