Bir vaxtlar 17 yaşadək insanlar 31 faiz təşkil edirdi, indi 26-ya düşüb...
Fatimə Hacıbəyli: “Son illər respublikada boşanmaların sayının çox artması da uşaq sayına təsir edir”
Azərbaycanda uzun əsrlər demoqrafik artımla bağlı heç bir çətinlik yaşanmayıb. Amma son onilliklərdə vəziyyət dəyişir və bizdə artıq doğumun azalması və əhalinin qocalması tendensiyası yaranıb. Belə ki, Azərbaycanda uşaqların sayı sürətlə azalmağa başlayıb.
Uzaq olmayan dövrdə - 2005-ci ildə əhalinin 31,8 %-ni 17 yaşına qədər uşaqlar təşkil edirdisə, 2022-ci ildə bu göstərici 26,3%-ə düşüb. 19 il öncə əhalinin hər 3-cü şəxsi uşaq olduğu halda. hazırda bu rəqəm hər 4-cü şəxsə qədər azalıb. Bu müddətdə oğlan uşaqlarının sayı 2,1 % artdığı halda, qızların sayı 6 % azalıb. Bununla da oğlan və qız uşaqları arasındaki gender fərqi 2,5%-dən 3,7 %-yə yüksəlib.
“Əhalinin maddi rifahının aşağı düşməsi, işsizlik kimi amillər də uşaq sayının azalmasına təsir edir”
Sosioloq Fatimə Hacıbəyli “Bakı-Xəbər”ə açıqlamasında bildirdi ki, ölkə əhalisinin demoqrafik artımının fonunda uşaqların sayının azalması mənəvi-ideoloji və maddi-iqtisadi faktorlarla bağlıdır. Mənəvi-ideoloji faktor dedikdə, Azərbaycan cəmiyyətinə başqa cəmiyyətlərdən ötürülən ideya və ideologiyalar nəzərdə tutulur: “Yəni müxtəlif ideyaların təsiri nəticəsində xalqımızın çoxəsrlik ailə institutunda müəyyən dəyişikliklər, yeni tendensiyalar müşahidə edilir. Beləliklə, hazırda əksər ailələr daha çox uşaq sahibi olmağı planlaşdırmır, onlar bir və ya iki övladla kifayətlənirlər. Gənclərin bu fikirdə olmasının maddi-iqtisadi səbəbləri ilə yanaşı, mənəvi-ideoloji tərəfləri də çoxdur".
Ekspert hesab edir ki, son illər respublikada boşanmaların sayının çox artması da uşaq sayına təsir edir: “Artmaqda olan boşanmalar ölkədə demoqrafik göstəricilərdə xoşagəlməz dəyişikliklərə, xüsusən də uşaqların sayının azalmasına səbəb olan əsas amildir. Həmçinin, son illər ailələrin sosial tələbatı xeyli artıb. 20-30 il əvvəl böyük uşaqların paltarını kiçiklərə geyindirirdilər, bu da tələbatı qismən qarşılayırdı. İndi tələbat çoxalıb. Əgər ailədən iki uşaq məktəbə gedirsə, hər birinə ayrıca məktəbli forması, çanta, digər ləvazimatlar alınmalıdır. Bu isə ailənin sosial-maddi durumu ilə uyğun gəlmir. Əhalinin maddi rifahının aşağı düşməsi, işsizlik kimi amillər də bu tendensiyada birbaşa rol oynayır. Digər səbəb isə qadınların təhsilə daha çox meyl etməsidir. Yəni təhsilli qadın dünyaya çox uşaq gətirmək istəmir. Axı uşaq təkcə ailənin deyil, həm də dövlətindir. Düşünürəm ki, problemi qabaqlamaq üçün elmi əsaslara söykənən fəaliyyət proqramı hazırlanmalıdır. Üçuşaqlı ailə modeli təbliğ olunmalı, dövlət buna lazımi şərait yaratmalı, valideynlər sağlam və elmli uşaq böyütməyə çalışmalıdır”.
Sosioloqun sözlərinə görə, ailələr artıq bir, ən yaxşı halda iki uşaqla kifayətlənirlər. Artıq üçuşaqlı ailələri çoxuşaqlı ailə kimi qəbul edirik. Bu mənada, demoqrafik risqlər mövcuddur. Problemin həlli üçün ailə modelinin üzərində işləmək lazımdır. Ailə davamlı olmalıdır ki, dünyaya gələn uşaqlar da bir növ sığortalanmış olsun. Doğulan uşaqların sayının azalmasının digər səbəbi isə sosial rifahla bağlıdır. Ailələrin sosial təminatı nə qədər güclü olarsa, çoxuşaqlı ailələrin sayı bir o qədər artar”.
Günel CƏLİLOVA
