Qərb Rusiya-Ukrayna savaşını yeni dünya müharibəsinə çevirir

Rusiya və Ukrayna arasında davam edən savaş daha təhlükəli mərhələyə keçir. Söhbət müharibənin miqyasının böyüməsindən gedir. Belə ki, artıq mövcud vəziyyətdə Qərbin Rusiya ilə açıq konfrontasiyaya getdiyi özünü qabarıq büruzə verir. Qərb növbəti “qırmızı xətlərin” keçilməsinə razılıq verməklə savaşın miqyasının genişlənməsinə zəmin yaradır. 

Belə bir vaxtda Qərb ölkələrinin bir-birinin ardınca verdiyi açıqlamalar indi xüsusi diqqət cəlb edir. Məsələn, Polşa müdafiə nazirinin müavini Sezari Tomçik “Radio Zet” radiostansiyasının efirində mühüm bir açıqlama verib: “Polşa Ukraynanın Rusiya ərazisindəki hədəflərə zərbə vurması üçün Varşavadan aldığı silahlardan istifadə etməsini məhdudlaşdırmır. Ukraynaya tədarük etdiyimiz Polşa silahları ilə bağlı heç bir məhdudiyyət yoxdur”. Onun sözlərinə görə, Varşava hazırda Ukrayna üçün 45-ci hərbi yardım paketini hazırlayır. Bir müddət öncə Avropa İttifaqının xarici siyasət xidmətinin rəhbəri Jozep Borrel Aİ-nin müdafiə nazirlərinin iclasından sonra indiyədək yalnız bir və ya iki ölkənin Ukraynanın Rusiya ərazisinə zərbələr endirməsi üçün təchiz etdikləri silahlardan istifadəyə qoyulan məhdudiyyətləri aradan qaldırmağa hazır olduğunu bildirib. NATO-nun Baş katibi Yens Stoltenberq isə həmin iclasda alyans dövlətlərinin Ukraynanın Rusiya ərazisinə zərbələr endirməsi üçün qoyduqları məhdudiyyətləri götürüb-götürməmək barədə fərdi qərar qəbul etdiklərini qeyd edib. Amma artıq durum dəyişib. Hətta iş o yerə çatıb ki, Baltikyanı ölkələr və Polşa, Rusiya döyüş meydanında uğur qazanacağı təqdirdə, öz qoşunlarını Ukraynaya göndərəcəyini istisna etmir. Almaniyanın “Der Spiegel” nəşri yazır ki, ötən həftə Estoniyanın paytaxtında keçirilən xarici siyasət və təhlükəsizlik siyasəti üzrə Lennart Meri konfransı çərçivəsində Baltikyanı ölkələrin parlamentariləri Almaniya hökumətinin nümayəndələrinə Berlinin Ukraynadakı müharibə ilə bağlı siyasətinin nəticələri barədə xəbərdarlıq ediblər. Xüsusilə, söhbət Ukrayna ordusunu uzaqmənzilli silahlarla təmin etməkdən imtina və Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin Rusiya ərazisinə Qərb silahlarını vurmağı qadağan etməsindən gedir: “Onların arqumenti ondan ibarətdir ki, əgər ruslar Ukraynanın şərqində strateji irəliləyiş əldə edə bilsələr, vəziyyət dramatik şəkildə gərginləşə bilər. Baltikyanı siyasətçilər xəbərdarlıq ediblər ki, bu halda Latviya, Litva, Estoniya və Polşa rus qoşunlarının öz sərhədlərinə yerləşdirilməsini gözləməyəcək, özləri Ukraynaya qoşun yeridəcəklər. Bunun nə demək olacağı isə aydın idi: NATO müharibənin tərəfinə çevriləcək”. Bu fonda o da bəlli olub ki, Böyük Britaniya Ukraynaya göndərdiyi “Storm Shadow” raketləri ilə Rusiyadakı hədəfləri vurmağa icazə verib. Ukraynanın strateji sənaye sahələri nazirinin müşaviri Yuri Sak bu barədə “Bloomberg” agentliyinə müsahibəsində Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin artıq həmin raketlərdən istifadə etdiyini bildirib. Böyük Britaniyanın baş naziri Rişi Sunak Kiyevin Qərb silahları ilə Rusiya ərazisinin dərinliklərində hücumlar həyata keçirməyə icazə verilib-verilməyəcəyi barədə sualı cavablandırarkən qeyd edib: “Mən Zelenski ilə çox müntəzəm ünsiyyət qururam. Ukrayna ordusunun necə hərəkət edəcəyi onların işidir. Amma fəxr edirəm ki, Ukraynanı daha uzaq mənzilli silahlarla təmin edən ilk ölkə bizik”. Britaniya baş nazirinin sözlərinə görə, dünya “Soyuq müharibə”dən sonra heç vaxt olmadığı qədər qeyri-müəyyən və təhlükəli olub: "Yeganə sual təhlükəsizliyinizi kimə etibar etməkdir".

Bunlar fonunda “The New York Times” öz mənbələrinə istinadən qeyd edir ki, ABŞ prezidenti Cozef Bayden Ukraynaya Rusiyanın dərinliyinə amerikan istehsalı silahla zərbə icazəsi verməyə getdikcə daha da yaxındır, Ağ Evdə bu mövqeyə yenidən baxılmasını qaçılmaz hesab edirlər: “Bayden Ukraynadakı müharibədə onun ən mühüm qərarlarından biri ola biləcək şeyə – amerikan silahı ilə Rusiya ərazisinə zərbələr endirməyə qoyulan qadağanın ləğvinə yaxınlaşır”. Mənbələr bildiriblər ki, Baydenin müşavirləri münaqişənin nüvə rəqibi ilə birbaşa qarşıdurmaya çevrilməsi ehtimalından narahat olsalar da, sözügedən “mövqeyin dəyişməsinin qaçılmaz olduğuna inanırlar”. Nəşrin həmsöhbətlərinin sözlərinə görə, Ağ Ev artıq mövcud risqləri nəzərə alaraq mövcud siyasəti yenidən nəzərdən keçirməyə başlayıb. Məqalədə vurğulanıb ki, Vaşinqton amerikan istehsalı silahlarla Rusiyanı vurmağa icazə versə belə, Ukrayna hədəflərin seçimi və silahdan hansı şəkildə istifadə olunacağına dair “sərt məhdudiyyətlərlə” üzləşəcək. Fransa da öz silahları ilə Rusiya ərazisinə zərbələr endirilməsinə məhdudiyyət qoymur. Fransanın “Vətənpərvərlər” partiyasının lideri Florian Filippo isə qeyd edir ki, fransalı hərbi təlimatçılarının Ukraynaya göndərilməsinin müzakirəsi total münaqişənin yeni mərhələyə keçməsindən xəbər verir. Siyasətçi fransalıların əksəriyyətinin bu yolla eskalasiyanın artmasının əleyhinə olduğunu vurğulayıb. O, həmçinin Ukraynada müharibəni dayandırmağa və sülh əldə edilməsi yollarını axtarmağa çağırıb. Qeyd edək ki, Ukrayna ordusunun baş komandanı Oleksandr Sırski fransalı təlimatçıların ölkədəki təlim mərkəzlərinə səfərlərinə icazə verdiyini deyib və Parisin təlim keçmək üçün Ukraynaya təlimatçılar göndərmək təşəbbüsünü alqışlayıb. Hazırda görünən odur ki, Böyük Britaniya, Kanada, Latviya, Litva, Hollandiya, Polşa, Finlandiya, Fransa, Çexiya, İsveç və Estoniya Ukraynaya öz silahları ilə Rusiya Federasiyasındakı hədəfləri vurmağa razılıq verib. Rusiya prezidenti Vladimir Putin isə qeyd edir ki, Moskva Ukraynanın Rusiya Federasiyasına zərbə endirməsinə imkan verən təkliflərlə bağlı bəyanatları diqqətlə izləyir: “NATO ölkələrinin, xüsusən də Avropanın nümayəndələri nə ilə oynadıqlarını bilməlidirlər. Onlar yadda saxlamalıdırlar ki, bir qayda olaraq, kiçik ərazisi, çox sıx əhalisi olan bir dövlətdir. Onlar Rusiya ərazisinə dərin zərbələr endirməzdən əvvəl bu amili nəzərə almalıdırlar”.

Onun sözlərinə görə, Ukrayna Silahlı Qüvvələri uzaqmənzilli silahlardan istifadə edəcəyi təqdirdə Rusiya yenidən “bufer zonası” ilə bağlı qərar qəbul etməli olacaq. Putin qeyd edib ki, Qərb qoşunlarının Ukraynaya daxil olması yaxşı və düzgün qərar deyil: “Bu, eskalasiyadır və Avropada ciddi münaqişəyə və qlobal münaqişəyə doğru daha bir addımdır. Onlara ehtiyac varmı?  Ukrayna ərazisində Qərb təlimatçıları itkilər verir. Bunlar muzdlulardır, amma orada muzdlular adı altında mütəxəssislər var. Uzaqmənzilli dəqiq silahlarla bağlı sual var idi. Bəs bu silahlara kim nəzarət edir, onları kim saxlayır? Təbii ki, bu eyni təlimatçılar muzdlu əsgər kimi maskalanırlar. Onlar mövcuddur və itkilər verirlər. Burada yeni heç nə yoxdur. Efirdə ingilis nitqini eşidirik, sonra fransız, polyak. Biz bilirik ki, onlar oradadır”. Onun sözlərinə görə, Ukrayna ərazisində mövcud olan xarici kontingent Rusiya Silahlı Qüvvələrinin hədəf bölgəsində olacaq: “Müxtəlif kontingentlərə gəlincə, mən bu barədə artıq danışmışam. Sonra Polşa hakimiyyəti bəyan edir ki, onlar öz kontingentlərini göndərməyə hazırdırlar. Polşa nitqini eşidirik, Polşadan çoxlu muzdlular var”. 

Tahir TAĞIYEV