Avropa “yaşıl enerji” tələbatının ödənilməsində də Azərbaycana yüksək etimad göstərir...
Bu günlərdə Azərbaycan, Rumıniya, Gürcüstan və Macarıstan birgə müəssisənin yaradılması barədə memorandum imzalayıb. Belə ki, Rumıniyanın “Transelectrica” elektrik şəbəkələr operatoru Azərbaycanın “Azərenerji” ASC, “Gürcüstan Dövlət Elektrik Şəbəkəsi” və Macarıstanın MVM şirkəti ilə mərkəzi Rumıniyada yerləşən “yaşıl enerji” üzrə birgə müəssisənin yaradılması barədə Anlaşma Memorandumu imzalayıb.
“Transelectrica”nın məlumatında bu xüsusda deyilir: “Müəssisənin əsas məqsədi “Yaşıl enerji dəhlizi” layihəsinin həyata keçirilməsidir. Bununla bağlı saziş dörd ölkənin hökuməti tərəfindən imzalanıb. “Yaşıl enerji dəhlizi” - Avropa Komissiyanın dəstəyi ilə Azərbaycan, Gürcüstan, Rumıniya və Macarıstan hökumətinin reallaşdırdığı layihədir. Bu layihə regional enerji potensialını möhkəmləndirəcək və Avropa İttifaqının enerji keçidinin məqsədlərinə uyğun olaraq rəqabətqabiliyyətli qiymətlərlə bərpaolunan mənbələrdən elektrik enerjini təmin edəcək”. Layihənin məqsədi Avropa və Qafqaz regionlarında “təmiz enerji” istehsalının və mübadiləsinin qiymətləndirilməsi, bu cür mübadiləni asanlaşdırmaq üçün zəruri infrastrukturun yaradılmasıdır.
Qeyd edək ki, yaxın gələcəkdə Azərbaycandan Avropaya ilkin mərhələdə 4 qiqavat həcmində “yaşıl enerji” ixracı nəzərdə tutulur. O da mühüm məqamdır ki, Azərbaycanın dünyanın prioritet elan etdiyi “yaşıl keçid” platformasına töhfə verməsi üçün bərpaolunan enerji potensialı kifayət qədərdir. Belə ki, təsdiqlənmiş proqnozlara görə, ölkəmizin quru ərazisində 37 qiqavatlıq külək və günəş enerjisi, Xəzər dənizinin Azərbaycan sektorunda isə 157 qiqavatlıq külək enerjisi imkanları mövcuddur. Bütövlükdə isə, ölkəmizin bərpaolunan enerji sahəsində potensialı 200 qiqavata yaxın qiymətləndirilir. Dünya Bankının bir qolu olan Beynəlxalq Maliyyə Korporasiyası da Azərbaycanın Xəzər dənizində yüksək bərpaolunan enerji potensialına malik olduğunu təsdiqləyib. Ümumiyyətlə, enerji resursları ilə zəngin olmasına və dünyada bu resursların ixracatçısı kimi tanınmasına baxmayaraq, Azərbaycanda bərpa olunan enerji mənbələrindən istifadə hər zaman diqqət mərkəzində olub. Ölkədə həyata keçirilən enerji təhlükəsizliyi siyasətinin təməl hədəflərindən biri də bərpa olunan enerji mənbələrindən istifadənin gücləndirilməsindən ibarətdir. 2020-ci ildən “Masdar”, “ACWA Power”, BP, “Fortescue Future Industries”, “China Gezhouba Group Overseas Investment”, “Total Energies”, “Nobel Energy”, “A-Z Czech Engineering” və “Baltech” şirkətləri ilə bərpa olunan enerji layihələri ilə bağlı əməkdaşlığa başlanılıb. Artıq ötən il “Masdar” şirkəti ilə əməkdaşlıq çərçivəsində Xəzər regionunun və MDB məkanının ən böyük günəş elektrik stansiyası olan 230 meqavat gücündə “Qaradağ Günəş Elektrik Stansiyası istifadəyə verilib. Stansiya 262 milyon dollar dəyərində xarici sərmayə hesabına tikilib və ölkəmizdə xarici investisiya cəlb edilməklə reallaşdırılan sənaye miqyaslı ilk günəş elektrik stansiyasıdır.
Hazırda proseslər göstərir ki, Azərbaycan Avropa İttifaqı (Aİ) üçün, karbohidrogen tədarükü üzrə olduğu kimi, “yaşıl enerji” sahəsində də etibarlı tərəfdaşa çevriləcək. Azərbaycanla Avropa İttifaqı arasında enerji sahəsində Strateji Tərəfdaşlığa dair Anlaşma Memorandumu Aİ-nin öz enerji təhlükəsiliyinin təmin olunmasında ölkəmizə verdiyi önəmin bariz nümunəsidir. Bu kontekstdə Avropanın enerji təhlükəsizliyinin təmin olunması yönündə “Azərbaycan, Gürcüstan, Rumıniya və Macarıstan hökumətləri arasında "yaşıl enerji"nin inkişafı və ötürülməsi sahəsində strateji tərəfdaşlıq haqqında Saziş”in mühüm əhəmiyyəti var. Bu tərəfdaşlıq Azərbaycanın Aİ-nin enerji təhlükəsizliyinin təmin olunmasında bugünə kimi oynadığı rolun keyfiyyətcə yeni mərhələyə yüksəlməsini təmin edəcək. Azərbaycan yaxın gələcəkdə özünün enerji ixracında bərpaolunan enerjinin payını kəskin artırmağı hədəfləyib. Qafqazda yaradılmaqda olan “yaşıl enerji” dəhlizi, o cümlədən Qara dənizin dibi ilə çəkiləcək kabelin də Azərbaycanın resurslarına hesablandığı heç kimə sirr deyil. “Yaşıl enerji” dəhlizi işə düşənə kimi isə Azərbaycan ənənəvi resurslarla Avropanın enerji təhlükəsizliyinə töhfə verməkdə davam edəcək. Bu xüsusda İtaliya Asiya İnstitutunun baş katibi Domeniko Palmieri qeyd edir ki, Azərbaycan Avropanın, o cümlədən də İtaliyanın enerji təhlükəsizliyinə fundamental töhfə verir. O bildirib ki, Azərbaycan, xüsusilə enerji sektorunda İtaliyanın strateji tərəfdaşıdır və ölkəmizin enerji təhlükəsizliyinə fundamental töhfəsi var: “Biz bunu Ukrayna böhranı zamanı TAP boru kəməri vasitəsilə təbii qaz axınının artması ilə gördük. TAP-ın nəqletmə imkanlarının gələcəkdə iki dəfə artırılması isə mövcud strateji əlaqələri möhkəmləndirəcək”. Domeniko Palmieri bildirib ki, İtaliya şirkətləri üçün Azərbaycanın bərpaolunan enerji sektorunda da müxtəlif imkanlar mövcuddur. Bunun üçün cari tendensiyaları və perspektivli biznes sahələrini müəyyən etmək vacibdir: “Ümid edirəm ki, iki ölkə arasında münasibətlər yüksələn xətlə inkişaf edəcək. İlk növbədə, İtaliya öz milli maraqları baxımından Avropa İttifaqında Aİ ilə Azərbaycan arasında münasibətlərə yönəlmiş tədbirlərin daşıyıcısı ola bilər. Bakının ev sahibliyi edəcəyi COP29 bu mənada düşünmək üçün mühüm məqam ola bilər”.
Ramil QULİYEV
