200 qorxulu nüvə sınağı, 170 min qurban - kiçik ada xalqına qarşı Fransanın cinayətləri bir-bir açılır...
Arzuxan Əlizadə: “Bütün bunlar Fransanın əsl simasını ortaya qoyur”
Fransanın dənizaşırı əraziləri hesab olunan ölkələrdə son illər rəsmi Parisə qarşı etirazlar baş qaldırmaqdadır. Həmin ərazilərdə yerləşən ölkələr artıq Fransa zülmündən xilas olmaq və müstəqil dövlətə çevrilmək üçün qəti mübarizəyə başlayıblar.
Müstəmləkəçiliyə məruz qalan və müstəqillik arzusunda ölkələrdən biri də Fransadan təqribən 17 min kilometr uzaqda - Sakit okeanın cənubundakı 5 arxipelaqdan ibarət Fransız Polineziyasıdır.
Polineziya 19-cu əsrin ikinci yarısından Fransanın müstəmləkəsidir. Polineziyanın yerli əhalisi səsvermə hüququnu yalnız 1946-cı ildə əldə edib və 1957-ci ildə ilk yerli hökumətini qurub. Buna baxmayaraq, 1977-ci ilədək Polineziya məktəblərində yerli dillər tədris olunmayıb. Polineziya həm də bəzi epidemik xəstəliklərin (çikunqunya böhranı, Denge epidemiyası) yayıldığı ərazi kimi tanınır. Bu azmış kimi, 30 il ərzində - 1966-1996-cı illərdə Fransa tərəfindən burada 200-ə yaxın nüvə sınağı həyata keçirilib. Ümumilikdə təqribən 170 min nəfər Fransanın burada həyata keçirdiyi nüvə sınaqlarının qurbanı olub. Bundan başqa, BMT Nizamnaməsinin 73-cü maddəsinə əsasən, Fransanın Okeaniyadakı dənizaşırı ərazilərindən olan Fransız Polineziyası 1946-cı ildə BMT-nin “Dekolonizasiya edilməli olan ərazilər” siyahısına daxil edilib. Lakin yerli əhalinin razılığı olmadan 1947-ci ildə Fransız Polineziyası həmin siyahıdan çıxarılıb.
“Təkcə müsəmləkələrində təbii sərvətləri talayıb aparmayıb, həm də oradaki insanların canına qəsd edib”
Məsələ ilə bağlı “Bakı-Xəbər”ə açıqlama verən AMİP sədri Arzuxan Əlizadənin fikrincə, bütün bunlar Fransanın əsl simasını ortaya qoyur: “Məlum olur ki, Fransa təkcə müstəmləkələrində təbii sərvətləri, qiymətli metalları talayıb aparmayıb, həm də oradaki insanların canına qəsd edib. Müstəmləkələrində əhalini qul kimi istismar edib, kütləvi qırğınlara bais olub. Polineziya Sakit okeanın mərkəzində yerləşir. Ümumi sahəsi 4,167 kvadratkilometr, əhalisi 281 674 nəfərdir. Belə bir ərazisi kiçik olan arxipelaqda nüvə sınaqlarının keçirilməsinin özü beynəlxalq cinayətdir. Adətən nüvə sınaqları böyük və boş ərazilərə malik olan ölkələrdə keçirilir. Xüsusən də səhralıq, əkinə yararlı olmayan ərazilərdə belə sınaqlar keçirilir. Ya da okeanlarda. Fransa isə ərazisi kiçik olan arxipelaqda nüvə sınağı keçirməklə yeri əhalini genosidə məruz qoyur. Baxın, 1998-ci ildə Fransa Polineziya əhalisinin nüvə sınaqlarından əziyyət çəkdiyini rəsmən etiraf edib. 2010-cu ildə Paris buna görə təzminat ödəməyə başlayıb. Ancaq məsələ ondadır ki, Fransa dövlətinin müstəmləkəçilik xisləti özünü burada da göstərib. Belə ki, bədxassəli şişlərin müalicəsi üçün təqribən 10 min nəfərə 800 milyon dollar ayrılsa da, bu təzminatdan yararlananların əksəriyyəti əsasən fransızlar olub. Polineziyada yerli əhalinin cəmi 63 nümayəndəsi bu təzminatdan ala bilib. Bax, budur Fransanın əsl siması. Bu həmin Fransadır ki, Əlcəzairdə 1,5 milyon əhalini genosidə məruz qoyub. Fransa 1946-1954-cü illərdə Vyetnamda genosid törədib. Fransa 1994-cü ildə Ruandada baş verən genosidin bilavasitə baiskarıdır”.
Vidadi ORDAHALLI
