Prezident Xocalıdan olan araşdırmaçı jurnalistə də ev hədiyyə etdi... - MÜSAHİBƏ
Səriyyə Müslümqızı: “Elə hiss etdim ki, evimin itən açarını cənab Prezident və Mehriban xanım sanki hardansa tapıb mənə verdilər”
Xocalı sakini, Erməni Təcavüzünün Tanıdılması İctimai Birliyinin sədri, tədqiqatçı-jurnalist, “Təzadlar” TV-nin əməkdaşı Səriyyə Müslümqızı (Cəfərova) 32 ildən sonra öz doğma evinə qayıdıb, ata evinin işığını yandırıb, ocağını şənləndirib.
28 may Müstəqillik Günündə Prezident İlham Əliyev və Birinci xanım Mehriban Əliyeva tərəfindən Xocalıda xocalılılara mənzillərinin açarları təqdim edilib və bu səadəti yaşayanlardan biri də Səriyyə Müslümqızı olub.
- Xocalını, ana yurdunuzu necə gördünüz?
- Çox duyğulandım, çox həyəcanlandım. Mən öz ana yurdumu 32 il sonra tamam başqa bir formada gördüm. Evlər çox müasir üslubda tikilib, çox gözəl dizayn verilib. Siz özünüz də yəqin kadrlardan gördünüz.
- Bəli.
- Cənab Prezident də dedi ki, evlər çox yüksək səviyyədə təmir edilib.
Amma evimizdə anamdan qalan heç bir nişanə tapa bilmədim, hər şey dəyişib, amma sevindim, qürurlandım ki, Xocalı azaddır və biz azad Xocalıdayıq.
- 32 ildən sonra Xocalıda keçirdiyiniz ilk gecənin təəssüratları necədir? Rahat uyuya bildinizmi?
- İnanın, o qədər hüzurlu, o qədər rahat yatdım ki, sanki anamın qucağında yatdım. Hətta 32 il əvvəl keçirdiyimiz qorxulu, həyəcanlı gecələri də bir anlıq unutdum, biz evdə də yata bilmirdik, zirzəmidə gecələyirdik. Amma 32 ildən sonra mən zirzəmidə yox, öz evimdə yatdım. Özümü ana qucağında hiss etdim.
- Evinizin açarını sizə Mehriban Əliyeva təqdim etdi. Adınız çəkiləndə hansı hisslər keçirdiniz?
- Adım çəkiləndə o qədər qarmaqarşıq duyğular, hisslər keçirdim ki, sözlə ifadə edə bilmirəm, həyəcandan əllərim titrəməsin deyə özümü toparlamağa çalışdım. Çünki mən Xocalıdan çıxanda evimin açarını belə götürə bilməmişdim. Elə hiss etdim ki, evimin itən açarını cənab Prezident və Mehriban xanım sanki hardansa tapıb mənə verdilər (qəhərlənir).
- Xocalıda yaşamağın mənası nədir, anlamı nədir Sizin üçün?
- Xocalıda yaşamaq məsuliyyətdir. Hər kəs bu məsuliyyəti dərk etsə çox yaxşı olar. Çünki Xocalı qanına bələnən, qanlı köynək bir şəhərdi. Eyni zamanda bu şəhəri bizim adını bilmədiyimiz, şəxsən tanımadığımız oğullar azad edib. O oğullar ki, Xocalı soyqırımı zamanı hələ anadan olmamışdılar. Ona görə də Xocalı məsuliyyətli bir yerdir.
- Xocalı soyqırımı gecəsində ananız da, əminiz oğulları da, bir çox yaxınlarınız, elliləriniz da şəhid olub...
- O gecə anamı və üç əmim oğlunu şəhid vermişəm...
Kiçik bir haşiyə çıxmaq istəyirəm: atam rəhmətə gedəndə mənim bir yaşım olub. Atamın atası, Müseyib babam İkinci Dünya müharibəsindən qayıtmayıb, məzarı belə olmayıb, adı itkin kimi gedib. İllərlə Tamaşa nənəm onun yolunu gözlədi. Yadınızdadır, o illərdə radioda Böyük Vətən müharibəsində itkin düşən azərbaycanlılar barədə məlumat verilirdi. Biz həmişə o verilişi gözləyirdik, deyirdik ki, görəsən babamızın adı da nə vaxtsa o itkinlərin siyahısında çəkiləcəkmi? Kaş ondan bir nişanə qalaydı, adı çəkiləydi. Amma illər boyu gözləsək də ondan bir soraq çıxmadı. Taleyə, qismətə bax ki, onun yurduna gəlin gələn anamın da, əmim oğlanlarının da taleyi çox faciəli oldu. Onlar bizə əmioğlu yox qardaş olublar, çünki atamızı itirdikdən sonra bir ocaqda böyüdük...
- Söz yox ki, indi ananızın da, başqa xocalıların da ruhları şaddır. Cənab Prezidentlə söhbətinizdə də dediniz ki, mənim anamın oğlu olmayıb, onun ocağını yandırmağı özümə borc biliurəm. Bu ocağı yandırdınız...
- Bəli, anamın oğlu yoxdur, amma bu gün mən onun çırağını yandırıram.
- Cənab Prezidenti evinizə dəvət etdiniz, çox böyük məmnuniyyətlə qəbul etdi. Evinizin ilk qonağı Prezident oldu...Prezidentin Sizin evə gəlməsi Sizin üçün nə deməkdir?
- Mən sadə bir Xocalı sakiniyəm, sadə bir qələm sahibiyəm, böyük bir nəsli, doğmalarını itirmiş bir azərbaycanlıyam. Prezidentin dəvətimi qəbul edib evimə gəlməsi məni çox qürurlandırdı, özümü daha güvənli, daha əmin hiss etdim ki, doğmalarımı itirsəm də, mənim arxamda Azərbaycan xalqının böyük oğlu dayanıb. Bu, Prezidentin bir qələm adamına, bir Xocalı sakininə verdiyi yüksək dəyərin təzahürüdür.
- Siz Xocalı harayını dünyaya yayan, bu soyqımla bağlı ən çox yazan, təbliğat aparan qələm adamısınız. Bu 32 ildə əzablı yollar keçmisiniz, Xocalı həqiqətlərini yaymaq üçün kitablar, məqalələr yazmısınız. Bu 32 ildə Xocalıya qayıtmaq ümidiniz vardımı, yoxsa ümidinizi itirmişdinizmi?
- Sizə tam səmimiyyətimlə deyirəm. Siz soruşun ki, sizdə o ümid hissləri heç öldümü? Kitablarıma baxsanız görərsiz, bütün kitablarımda qeyd etmişəm ki, mən bir gün mütləq Xocalıya dönəcəyəm, hökmən ata ocağımın çırağını yandıracağam. Heç zaman dönə bilməyəcəyimi ağlımın ucundan belə keçirmədim və döndüm də. 2024-cü ilin 28 mayında Müstəqillik Günündə mən ata ocağının çırağını yandırdım. Yazdıqlarım gerçək oldu. Bütün kitablarımın, minlərlə məqaləmin sonunda “mən hökmən ata ocağına, Xocalıya dönəcəyəm və Xocalıda yenə də qaragözlü balalar doğulacaq” yazırdım.
- Xocalıya qayıdan ilk sakinlərdən biri Sizsiniz. Bu necə bir hissdir?
- İlk köç edənlər üçün bu çox məsuliyyətlidir. Mən də o məsuliyyəti dərk edirəm ki, biz sonradan gələnlərə nümunə olmalıyıq. Xocalıya qayıdan ilk sakinlər kimi bütün dünyaya mesaj verdik ki, bu torpağın əzəli sakinləri bizik və öz doğma yurdumuza əbədi olaraq qayıtmışıq...
- Bəs köç üstə olanlara sözünüz nədir?
- Düzdür, böyük ağrı-acılar yaşadıq, itkilər verdik, Xocalı qanlara boyandı. Bütün bunlar çox ağrılıdır. Amma hesab edirəm ki, köçüb bu torpaqda yaşamaq ən vacib məsələdir. Xocalı bizim ana yurdumuzdur. 1905, 1918 və 1992-ci illərdə Xocalı qanına bələnib, qandan köynək geyib. Mənim ulu babalarım 1905-ci ildə Xocalıda bu faciələri görüb. Biz köhnə Xocalıdan olan adamlarıq. Ulu babam burda 46 bəydən biri olan Cəfər bəydir, mən onun nəslindənəm. Əgər onlar yaşayıblarsa, ayaq üstə durublarsa, mübarizə aparıblarsa, Xocalını qurub-yaradıblarsa, bizim də boynumuzun borcudur ki, onların yolunu davam etdirək.
Xocalıda muzeylər yaranacaq və biz öz soyqırımımızı bu yolla da tanıdacağıq. Mən 2020-ci ildə Bosniya–Herseqovinada oldum, orda Srebrenitsa anaları ilə görüşdüm. O şəhər də Xocalı kimi qana bələnib. Xocalı faciəsini biz burada yaşaya-yaşaya dünyaya çatdıracağıq...
- Mən belə bir cümlə yazdım ki, ermənilərdən alınan ən böyük intiqam Xocalıya qayıdıb soyumuş ocaqları alışdırmaq, sönən işıqları yandırmaq, evləri şənləndirməkdir...Siz necə bilirsiz?
- Bəli, bizim Xocalıya qayıtmağımız ən böyük intiqam oldu və erməni separatçılarına sübut etdik ki, bu torpağın sahibi və sakini bizik, biz öz evimizə qayıtdıq. Mənə ən təsir edən məqamlardan biri odur ki, evimiz anamın əlinin qabarı ilə tikdiyi bünövrənin üzərində təmir edilib. Əlimi o bünövrəyə qoyuram. Bu evin içində böyüdüb anam bizi...Amma 32 il bizim evdə erməni yaşayıb. Bu ev dağılmayıb. Buradan hərbi baza kimi istifadə olunub. Çünki Xocalı işğaldan azad olunanda evimizin qarşısında nə qədər UAZ və “Villis” markalı maşın olub. Yaxşı ki, biz onları əyani görmədik, onları görsəydim bu mənə daha ağır bir travma olardı. Nə yaxşı ki, Müstəqillik Günündə gəldik, ermənisiz şəhərimizə gəldik, bunun özü böyük bir xoşbəxtlikdir...
İradə SARIYEVA
