Ermənistanın Qərb və Rusiya arasında savaş məkanına çevrilməsi sürətlənir
ABŞ-ın Ermənistanla bağlı siyasəti sonuncunun Rusiyanın təsir orbitindən daha sürətlə uzaqlaşması üçün əlavə imkanlar yaradır. Ancaq elə bu fonda Ermənistanın Rusiya və Qərb arasında yeni qarşıdurma məkanına çevrilmə ehtimalı da sürətlə yüksəlir.
Belə bir vaxtda ABŞ dövlət katibi Entoni Blinken olduqca maraqlı bir açıqlama ilə çıxış edib. O qeyd edib ki, hazırda rəsmi Vaşinqton Ermənistanın sorğusu əsasında adıçəkilən ölkəyə dəstək tədbirlərinin gücləndirilməsi istiqamətində müzakirələr aparır.
Blinken ABŞ Konqresinin Nümayəndələr Palatası Xarici Əlaqələr Komitəsinin iclasında apreldə həm Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan, həm də Avropa Komissiyasının prezidenti Ursula von der Leyenlə görüşünü xatırladıb: “Avropa İttifaqı rəsmiləri ilə bu istiqamətdə aparılan məsləhətləşmələr Ermənistan hökumətinə hansı istiqamətlər üzrə dəstəyin verilməli olduğunu müəyyənləşdirmək məqsədi daşıyıb. Biz belə qərara gəlmişik ki, həyata keçiriləcək tədbirlər bütün istiqamətləri əhatə etməlidir”. O həmçinin əlavə edib ki, ölkəsi Ermənistanla Azərbaycan arasında sülh müqaviləsinin imzalanacağına inanır. Belə bir durumda Nikol Paşinyan mayın 21-də ABŞ Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsinin (MKİ) rəhbərinin müavini Devid Koenlə görüşüb. Rəsmi məlumatlara əsasən, danışıqların əsas mövzusu ikitərəfli əməkdaşlıq məsələləri olub. Amma “Vestnik Kavkaza” portalı tamam başqa məqamlara diqqət edir: “Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyanın Qərblə sövdələşmələri artıq NATO-ya inteqrasiya istiqamətində açıq fəaliyyət səviyyəsinə çatıb. Ekspertlər Ermənistan hökumətinin başçısının Avropa Komissiyasının sədri və ABŞ dövlət katibi ilə görüşünü başa düşməyə vaxt tapmamış Amerika kəşfiyyatının nümayəndələri İrəvana gəliblər. Nikol Paşinyan ABŞ Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsi rəhbərinin müavini Devid Koeni qəbul edib. “Həm Ermənistan-ABŞ ikitərəfli gündəliyinə, həm də beynəlxalq gündəliyə aid məsələlər müzakirə edilib”, – baş nazirin saytında deyilir. İki siyasətçinin konkret nədən danışdığı hər kəsin təxminindədir. Aydındır ki, Nikol Paşinyan getdikcə daha çox Qərb ölkələrinin təhlükəsizlik qüvvələrinə və təhlükəsizlik zəmanətlərinə arxalanmağa başlayır. MKİ nümayəndələrinin Ermənistana səfəri müstəsna hadisə deyil. 2022-ci ilin iyulunda MKİ-nin rəhbəri Uilyam Börns heç bir açıqlama vermədən bu respublikaya gəldi. Amma indi olduğu kimi, həmin danışıqların da təfərrüatları barədə heç bir məlumat yox idi. Danışıqların mümkün xarakteri və məzmunu yalnız kontekstlə qiymətləndirilə bilər. Və onlardan ikisi var. Birincisi, Ukrayna hadisələridir. İkincisi, İrəvanın Moskvaya qarşı incikliyidir.
24 fevral 2022-ci ildən sonra ABŞ-ın Rusiyanı ənənəvi maraq dairələrindən sıxışdırmaq istəyi daha da aydınlaşdı. Ermənistandan da bu məqsədlə istifadə olunur. Amerikalılar Rusiyanı Ermənistandan sıxışdırmaqla Moskvanı Cənubi Qafqazda təsir imkanlarından məhrum edirlər. MDB məkanında Rusiyanın ən güclü mövqeyi Ermənistanda idi. Respublikada 102-ci Rusiya hərbi bazası yerləşir və ölkənin enerji sistemi və iqtisadiyyatın bir çox mühüm sahələri Rusiya şirkətlərinin nəzarətindədir. Ermənistan üçün Qərblə əməkdaşlıq İkinci Qarabağ müharibəsindən sonra mümkün olub. Məğlubiyyət və KTMT ilə Rusiyadan istədiyini ala bilmədikdən sonra Nikol Paşinyan və onun tərəfdaşları bütün günahı Kremlin üzərinə atdılar. Bu “küskünlük” özünü, xüsusilə 2021-ci ildə Azərbaycanla sərhəd toqquşmaları zamanı, Laçın dəhlizinin “blokadası” və 2023-cü ilin payızında Qarabağda antiterror tədbirləri ilə bölgənin Azərbaycana qaytarılması zamanı büruzə verməyə başlayıb. Şəxsən Nikol Paşinyan üçün “Rusiyaya qarşı inciklik” onun Qərblə yaxınlaşmasının sadəcə səbəbidir, çünki Ermənistanın baş naziri mahiyyətcə qərbyönlü siyasətçidir. O, hələ hökumətə rəhbərlik etməmişdən əvvəl Avropa perspektivlərindən danışdı, lakin indi bu Avropa perspektivləri mümkün oldu. Azərbaycanla ərazi mübahisəsinin həllindən sonra Ermənistanın öz ərazisində Rusiya sülhməramlılarının olmasına və KTMT-yə üzvlüyünə ehtiyacı yoxdur. Sülhməramlılar artıq respublikanı tərk ediblər. Bundan əlavə, Nikol Paşinyan İrəvana KTMT-dən çıxmağa icazə verdi. Hazırda Ermənistanın baş naziri Avropaya inteqrasiya yolunda sonuncu maneəni aradan qaldırmaqda qalır. Onun işğal olunmuş 4 kəndi Azərbaycana qaytarmaq qərarına görə İrəvanda, demək olar ki, hər gün etiraz aksiyaları keçirilir. Sabitlik gələn kimi o, Qərbə doğru yeni addımlar atmağa başlaya bilər. Baxmayaraq ki, hətta etirazlar Ermənistan hakimiyyətinin ABŞ, Aİ və NATO ilə əlaqə saxlamasına mane olmur. Bu yaxınlarda Ermənistan Müdafiə Nazirliyinin rəhbəri Suren Papikyan və ABŞ səfiri Kristina Quinn kütləvi qırğın silahlarının yayılmasına qarşı mübarizə haqqında saziş imzalayıblar. Rusiyanın son xəbərlərə reaksiyası daha sərt oldu. Xarici İşlər Nazirliyinin sözçüsü Mariya Zaxarova mətbuat konfransında bildirib ki, Ermənistan Rusiyaya aydın cavab verməyə, ABŞ və Avropa İttifaqı ilə hərbi-siyasi razılaşmalara dair məlumatları təkzib etməyə borcludur. Onun sözlərinə görə, aprelin 5-də Brüsseldə keçirilən görüşdə Rusiya bazasının və Ermənistan sərhədçilərinin Qərb ölkələrindən olan mütəxəssislərlə əvəzlənməsi, eləcə də kritik infrastrukturun Qərbin nəzarəti altında yönləndirilməsi planlarının təsdiqləndiyi barədə məlumat doğru olarsa, Rusiya təəccüblənməyəcək. Zaxarova əlavə edib ki, Qərb ölkələri bütün səylərini Cənubi Qafqaz ölkələri arasında münaqişələri qızışdırmağa yönəldir, Ermənistana regionda potensial olaraq yeni “müharibə” alovlandırmaq üçün alət rolunu oynayır”.
Nahid SALAYEV
