Xankəndidə ermənilərin 30 ildə tikdiyi binaların aqibəti necə olsun? - “Avropa” oteli...
Faiq İsmayılov: “Bu, Azərbaycan dövlətinin daxili işidir, separatçı tör-töküntülərinin bu işə qarışmağa ixtiyarı yoxdur”
Xankəndidə həyata keçirilən tikinti-quruculuq işləri, separatçıların qanunsuz olaraq inşa etdikləri yöndəmsiz tikililərin sökülməsi erməniləri yaman narahat edir. Elə rəy yaratmağa çalışırlar ki, bunların qanunsuz tikililəri, separatizm atributları ilə “bəzədikləri” binalar guya “tarixi abidə” imiş, biz bilməmişik. İndiyə qədər çox cəfəngiyatlar danışıblar, hazırda da o əyri yolu tutub gedirlər.
Ləğv olunmuş oyuncaq rejimin keçmiş “mədəniyyət, gənclər və turizm naziri” Sergey Şahverdyan Xankəndidəki “Avropa” hoteli ilə bağlı danışıb, deyib ki, azərbaycanlılar Xankəndidə “Avropa” hotelini yenidən qururlar. Hətta iddia edib ki, guya azərbaycanlıların o hoteldə çoxdan gözü olub (?) və buna görə də müharibə zamanı o binanı “atəşə tutmayıblar”. Bu adamcığaz unudur ki, Ermənistandan fərqli olaraq, Azərbaycan heç zaman mülki obyektləri və sivilləri gülləyə tutmayıb, onun davası separatçılarla olub, separatzimin kökünü kəsib. Bundan başqa, o da ənənəvi olaraq “mədəni dəyərlərdən” danışıb, halbuki, orada onların heç bir mədəni dəyəri olmayıb və yoxdur. Separatizm atributları ilə süslədikləri qanunsuz tikliləri abidə sayırlarsa, görün, bu toplumun dünyagörüşü, mədəni səviyyəsi, abidə haqda anlayışı hansı şəkildədir.
Xankəndidəki Avropa hotelinin aqibəti necə olacaq? Bu otel erməni separatçıları dövründə tikilib, yoxsa Sovet dövründə bizim tikdiyimizdi, onlar sonra dəyişdiriblər? Bunu əgər ermənilər tikibsə, saxlamağa dəyərmi? Ermənilərin orda tikdiklərini saxlamaq nə dərəcədə düzgündü? Onu restavrasiya etmək, yaxud söküb fərqli yerdə tikmək daha yaxşı olardı?
“Onların hotel adlandırdığı bu tikilinin bünövrəsi Sovet dövründə qoyulub”
AMEA-nın A.Bakıxanov adına Tarix və Etnologiya İnstitutunun əməkdaşı, maddi irs üzrə mütəxəssis Faiq İsmayılov “Bakı-Xəbər”ə bildirdi ki, onların Avropa hoteli adı verdiyi tikili Sovet dövründə inşa olunub, sonradan onlar oranı genişləndiriblər, əlavələr edib memarlıq quruluşunu dəyişiblər. “Onların hotel adlandırdığı bu tikilinin bünövrəsi Sovet dövründə qoyulub. Yəni əvvəl belə bir bina vardı, ermənilər onu bərpa edib, erməni stilinə uyğunlaşdırıblar. Əvvəllər o sadə bir tikili idi, bir tərəfindən yaşayış yeri kimi istifadə edilirdi, o biri tərəfi qonaq evi idi. O vaxtlar qonaq evləri vardı. Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsi dövründə bütün rayonlarda qonaq evləri vardı, hörmətli qonaqlar gedib orda qalırdılar. Ermənilər “bərpa” deyirlər, təbii, burada normal bərpadan söhbət getmir. Bu bina onlara aid idisə niyə sonradan onun memarlıq quruluşunu dəyişirdilər? Əvvəlki qaydada qalardı. Əgər sökmək qəbahətdirsə, bəs onda siz özünüz niyə tarixi əhəmiyyətli binlarımız sökmüsünüz?
O ki qaldı oradakı tikililərə, yaşayış evlərinə, hotellərə, inzibati binalara, onları bərpa etmək, təmir etmək, yenidən qurmaq Azərbaycanın haqqıdır. Dövlətin şəhərsalma proqramına, şəhərin baş planına uyğun olaraq binalar bərpa da edilə, yaxud söküb yerində başqası da tikilə bilər. Bu heç bir problem törədən məsələ deyil. Bu baxımdan, “Avropa” hotelinin nə əhəmiyyəti var ki, bunlar hay-küy salırlar? İstər Xankəndidə, istər Şuşada, istər Xocalıda olsun, bərpa eidlən, yaxud sökülüb yenidən tikilən binların mübahisəyə səbəb olması düzgün yanaşma deyil. Yenidən bərpa olunur. Əgər bina sökülürsə belə, buna heç kəs heç nə deyə bilməz, çünki bu, dövlətin əmlakıdır, istəsə söküb yerində daha yaxşısını, daha təmtaraqlısını tikə bilər, tikəcək də. Bu cür süni mübahisələrin yaradılması yolverilməzdir. Bu hotelin də, oradakı başqa tikilərin də ermənilərə heç bir aidiyyəti yoxdur. Separatizm dövründə onlar “bərpa-quruculuq” adı altında saxtalaşdırma ilə məşğul olublar. Xankəndi şəhərinin mərkəzi 15, ətrafı isə 27 məhəllədən ibarət olub. Xankəndinin tarixi məhəllələrini “yox” edib yerində qondarma tikililər inşa ediblər. Məsələn, qondarma “Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayəti” dövründə yüzlərlə tarixi evlərimizi söküb yerində Xankəndi dairəvi parkını saldılar. Evlərimizin yerində park salıb orada daşnak Stepan Şaumyanın abidəsini qoydular. Bundan sonra orada olan bütün məscidlərimizi sökdülər, məhv etdilər, dağıtdılar, bu gün biri də qalmayıb. Halbuki, hər məhəllənin öz məscidi vardı. Onlar sonradan orada irili-xırdalı 3 kilsə tikiblər. Bu kilsələri Azərbaycan dövlətinin razılığı olmadan separatçılar özləri öz başlarına tikiblər. Bizim dövlətimiz bunu sökə də bilər. Dini abidələrə, dini yerlərə böyük hörmətimiz var, ölkəmizdə müxtəlif xalqlar yaşayır, onlarla daim əlaqədə oluruq, dini bayramlarında iştirak edirik. Heç bir xalqla düşmənçiliyimiz yoxdur. Ermənilər isə özlərini normal aparmadılar, separatizmə uydular.
Onu da deyim ki, qanunsuz tikililərlə ermənilər Xankəndini müasir şəhər etdilər. “Qarabağ” hoteli ilə yanaşı barmaqla sayılacaq bir neçə köhnə tikili qalıb, qalanlarının hamısının memarlıq quruluşunu dəyişdiriblər. Xankəndi Pedaqoji İnstitutunun binası köhnədən qalma idi, amma ermənilər sonradan o binaya əlavələr ediblər. Bunu elə-belə demirik, əlimizdə ciddi faktlar var. Onlar xəstəxana binası tikiblər, onu da bir neçə Avropa ölkəsinin puluna inşa ediblər. O da müasirdir. Xankəndi Dövlət Dram Teatrından və bəzi digər binalardan başqa nə görürük, hamısını yenidən “qurublar”. İndi o binaları sökmək, yenisini tikmək, yaxud bərpa etmək dövlətimizə aid məsələdir. Bu, Azərbaycan dövlətinin daxili işidir, separatçı tör-töküntülərinin bu işə qarışmağa ixtiyarı yoxdur”-deyə F.İsmayılov qeyd etdi.
İradə SARIYEVA
