Azərbaycan 1920 - ci ildə niyə uduzdu?- politoloq Mehman İsmayılovun baxışı....
1918-ci ildə Azərbaycan xalqı müstəqil dövlətini qurdu, dünyaya bəyan elədi, müstəqilliyinin və ərazilərinin tanınması üçün çabalar göstərdi, ancaq nə müstəqilliyini, nə də ərazi bütövlüyünü qoruyub saxlamağa müvəffəq ola bilmədi. 23 ay sürən müstəqillik rus işğalı ilə sona çatdı, Azərbaycanın zorla sovetləşdirilməsi zülmü başladı. Müstəqilliyin itirilməsinin, vətənimizin yenidən işğala düşməsinin çoxlu səbəbləri vardı.
Bir tərəfdən şimaldan gələn bolşevik basqını, tərkibi yüzdə yetmiş beş ermənilərdən təşkil edilmiş Xl qırmızı ordunun Azərbaycana hərbi təcavüzü, ölkəni içəridən didib-dağıdan erməni vəhşilərinin bütün bölgələrimizdə törətdikləri kütləvi qırğınlar və qətliamlar, digər tərəfdən içimizdəki vətən xainləri, milləti çaşdıran məfkurə düşmənçiliyi, hakimiyyət boşluğu, cəmiyyətin parçalanmış vəziyyətə gətirilməsi və ümidsizliyə düçar edilməsi idi.
Üçüncü tərəfdən isə xarici güclərin və erməni havadarlarının Azərbaycanın başında qurduqları fəlakətli oyunlar, Qarabağ uğrunda gedən qanlı savaşlar vardı. Bütün bunlarla yanaşı ən böyük yanlışlıq və taleyüklü səhv İrəvan xanlığının ermənilərə güzəştə gedilməsi idi ki, bu xalqımıza qarşı qlobal faciəyə çevriləcəkdi. Ancaq müstəqilliyimizin itirilməsinin ən başlıca səbəbi qətiyyətli, birləşdirici və mərkəzi fiqur olan bir liderin olmaması idi. Kim deyə bilərdi ki, 71 il sonra Azərbaycan öz müstəqilliyini təkrar bərpa edəcək və yuxarıda sadalanan bütün problemlər birə-bir qarşımızda dayanacaqdı?
1991-ci il oktyabrın 18-də Azərbaycan Parlamenti Dövlət Müstəqilliyinin bərpası haqqında Konstitusiya Aktını qəbul etdi. Qarşımızda yenə də erməni separatizmi, yenə azərbaycanlılara qarşı törədilən kütləvi qırğınlar, bir-bir işğal edilən ərazilər, bir milyon qaçqın və köçkün, paytaxtda gedən kürsü davası, ölkəni təsir zonalarına bölməyə çalışan və bir-birinə düşmən kəsilmiş qanunsuz silahlı dəstələr, xarici güclərin ölkədə at çapan casus şəbəkələri, ölkənin dörd tərəfində baş qaldırmış və düşmən dövlətlərdən dəstək alıb, ərazilərimizi parça-parça etmək istəyən separatçı qüvvələr, qanundankənar silahlı dəstələr saxlayan və heç kimə tabe olmayan siyasi adlarla pərdələnmiş qurumlar, ölkəni qana sürüyən cinayətkarlar, reket dəstələri, Azərbaycana bütün cəbhə boyu təzyiq edən nəhəng güclər, iflic edilmiş dövlət institutları və ölkəni ildırım sürətilə uçuruma aparan küçə siyasətçiləri dayanırdı.
Azərbaycan 20-ci əsrin əvvələrində olduğu kimi, nəinki müstəqilliyini və ərazilərini, həm də tarixi dövlətçiliyini birdəfəlik itirmək təhlükəsi ilə üz-üzə qalmışdı. Və bir də bütün bunlardan cana doymuş, dalbadal məğlubiyyətlərdən üzülmüş və çarəsiz qalmış xalq.
Bu cür dəhşətli durumda xalq özünün müdrik övladı və ağsaqqalı, dünya çapında tanınan, nəhəng miqyaslı və təcrübəli Heydər Əliyevi köməyə çağırdı. Heydər Əliyev fenomenal bir şəxsiyyət, böyük siyasətdə xüsusi çəkiyə malik olan mahir bir ustad, azərbaycansevər nəcib bir insan idi. Heydər Əliyev Naxçıvandan Bakıya gəldi, Azərbaycan xalqı onu yekdilliklə, öz çiyinlərində hakimiyyətin ən yüksək zirvəsinə qaldırdı.
Prezident Heydər Əliyev dağıdılmış və işğal edilmiş Azərbaycan dövlətini sıfırdan qurmağa bağladı. İnsanların gözünə yenidən ümid işığı gəldi, xalqın inamı özünə qayıtdı, qanunsuz silahlı dəstələr tərksilah edildi, vəzifə üçün öz xalqını güdaza verməyə hazır olan siyasət gədaları dövlət postlarından uzaqlaşdırıldı, cəbhədə dönüş əldə edildi və atəşkəsə nail olundu, neft kontraktları imzalandı və ölkəyə sərmayələr cəlb olunmağa başladı. Dəfələrlə xaricdən senariləşdirilən və maliyyələşdirilən çevriliş cəhdlərinin qarşısı alındı, yüzlərlə terrorçular zərərsizləşdirildi.
Bakı-Tbilisi- Ceyhan neft boru kəmərinin inşasına start verildi. Professional ordu quruculuğuna başlanıldı, milli kadrların dövlət institutlarının işində fəal iştirakına imkanlar yaradıldı. Təhsil, səhiyyə, vergi, gömrük sistemi yeni dövrün tələbləri səviyyəsində transformasiya edildi. Xülasə, dövlət bünövrədən inşa edilməyə başlandı.
Xarici əlaqələr yenidən şəkilləndi, pozulmuş beynəlxalq münasibətlər bərpa edildi, Azərbaycan dərin izolyasiyadan çıxarıldı və dünyanın aparıcı gücləri bizim ölkə ilə hesablaşmağa başladılar. İndi qarşımızda qurulmuş dövlət institutlarının gücləndirilməsi və Qarabağın işğaldan azad edilməsi qədər mürəkkəb problem dayanırdı.
2003-cü ildə xalq yenə də müdrik tarixi qərar verdi və İlham Əliyevi hakimiyyətin ən yüksək zirvəsinə qaldırdı. Bu indicə ayağa durmuş ölkəni yenidən xaosa sürükləmək istəyən daxili və xarici düşmənlərə Azərbaycan xalqının verdiyi sərt cavab idi. Və bundan sonra dövlətin inkişafının ikinci mərhələsi başlandı, indi dövləti hər cür təhlükədən qorumaq və gücləndirmək, irəli daşımaq, Qarabağı işğaldan azad etmək lazım idi.
Ölkənin iqisadiyyatı gücləndirildi, yeni və nəhəng infrastruktur layihələri, loqistik qovşaqların inşası həyata keçirildi. Alternativ enerji mənbələrinin yaradılmasına xüsusi önəm verildi. Azərbaycan bölgənin inkişaf konsepsiyasını müəyyən edən qabaqlayıcı addımlar atdı, dünya iqtisadiyyatının həlledici oyunçularından birinə çevrildi. 32 il öncə hər cür yardıma ehtiyacı olan Azərbaycan Avropa İttifaqının enerji təminatçısına çevrildi.
Xarici siyasətdə Prezident İlham Əliyev yüksək səviyyədə professionallıq nümayiş etdirib, düşmənin təklənməsinə nail oldu. Ölkəmiz türk və İslam dünyasının əvəz olunmaz fiqurlarından birinə çevirildi. Zamanında Ermənistana dəstək verən əksər ölkələr Azərbaycanın yanında yer aldı.
Ölkəmizə edilən total təzyiqlərə baxmayaraq, Prezident İ.Əliyev ölkənin torpaq bütünlüyü məsələsində bir addım geri çəkilmədi, ordu quruculuğunu tamamilə yeni bir fazaya keçirdi və 21-ci əsrin professional, texnoloji ordu sistemini yaratmağa başladı. Ordumuz ən yeni silahlarla, dünya hərb sənayesinin ən son nailiyyətləri olan məhsullarla təhciz olundu. Milli zabit heyətimiz qardaş Türkiyənin hərbi məktəblərində təhsil alıb, ordu sıralarına döndü. Azərbaycan öz ordusunu NATO-nun ikinci ordusu olan Türkiyənin standartlarına hədəflədi.
Türkiyə Silahlı Qüvvələri ilə birgə keçirilən müntəzəm hərbi təlimlər, ordumuzu tam yeni keyfiyyət mərhələsinə qaldırdı. Türkiyə Cümhuriyyəti ilə Azərbaycan arasında imzalanmış Şuşa Bəyannaməsi strateji təhlükəsizlik baxımından əhəmiyyəti sözlə ifadə oluna bilməyəcək bir tarixi sənədə çevrildi.
Nəhayət, müstəqil Azərbaycanın ərazilərinin 30 illik işğaldan qurtarılması və ərazi bütövlüyümüzün bərpa edilməsi, Şuşada və Xankəndində Azərbaycan Bayrağının ucaldılması, Xocalı qurbanlarının qisasının alınması, 35 illik cinayətkar erməni separatizminin kökündən çıxarılıb kənara atılması, ermənipərəst xarici dövlətlərin heç bir basqısına dövlətimizin boyun əyməməsi, beynəlxalq müstəvidə inamla addımlaması, Prezidentimizin, qədir bilən və müdrik xalqımızın qəlbində Müzəffər Ali Baş Komandan kimi ən yüksək mərtəbədə yer almasına səbəb oldu.
İndi dövlətimizin qarşısında həllini gözləyən böyük problemlər var, Ermənistan üzərindəki Qələbənin əbədiləşdirilməsi, sərhədlirimizin müəyyənləşdirilməsi, Naxçıvanla Azərbaycanın quru yolu ilə birləşdirilməsi, Qarabağın bərpası və köçkünlərin yurdlarına dönməsi, Qərbi azərbaycanlıların dədə-baba yurdlarına qayıtması, anklav kəndlərimizin geri qaytarılması, bölgəmizin böyük güclərin savaş meydanına çevrilməsinin qarşısının alınması və s.
Bütün bunlar üçün biz müharibədən çıxmış dövlətimizi yenidən bərkitməli, dövlət institutlarımızı hər bir yeni çağırışa hazır tutmalıyıq. Biz hər şeyi öncədən planlaşdırmalı və həyata keçirməliyik ki, tarixdə dəfələrlə olduğu kimi qəfil hadisələrlə yaxalanmayaq. Hər birimiz bilməliyik ki, Heydər Əliyev olmasaydı, biz 20-ci əsrin əvvəllərində olduğu kimi dövlətçiliyimizi də, ərazilərimizi də itirib, ya başqa dövlətlərin kölələrinə, ya da cinayətkar qrupların qurbanına çevriləcəkdik. Heydər Əliyev hakimiyyətə gəlməsəydi, dövlətimizi parçalayan qüvvələrdən xilas etməsəydi, Azərbaycanı hansı faciələrin gözlədiyini söyləməyə dilin gücü yetməz. Prezident İlham Əliyev isə 200 illik erməni basqınını durdurdu və dünya erməniliyinin üzərində Qələbəmizi təmin elədi, qisasımısı almağa bizə şərait yaratdı, Quzey Azərbaycanı işğaldan qurtardı, 50 milyonluq xalqın Qalib adını özünə qaytardı.
