Paytaxt 17 ildə tanınmaz olacaq, amma...
Məlum olduğu kimi, Dövlət Şəhərsalma və Arxitektura Komitəsinin sifarişi ilə Almaniyanın “AS+P Albert Speer + Partner Gmbh” şirkəti tərəfindən Bakı şəhərinin 2040-cı ilədək dövrü əhatə edən Baş planı hazırlanıb.
Baş nazir Əli Əsədov bununla bağlı hələ dekabrın 30-da qərar imzalayıb. Qərara əsasən, Bakının inkişafına dair bu plan 2040-cı ilədək olan dövrü əhatə etməlidir.
Plan çərçivəsində paytaxtda müxtəlif istiqamətlər üzrə 17 il ərzində hansı işlərin görüləcəyi müəyyən edilib. Bakı şəhərinin Baş planı ilə bağlı layihəyə Bakı Dövlət Layihə İnstitutu, həmçinin Böyük Britaniyanın “Ramboll UK” və Fransanın “EY Advisory” şirkətləri də cəlb edilib. Məlumat üçün bildirək ki, ilk dəfə Bakının Baş planı 1898-ci ildə tərtib olunub. O vaxtdan indiyə kimi isə paytaxtın ümumilikdə dörd baş planı hazırlanıb. Sonuncu 1986-cı ildə Azərbaycan SSR Nazirlər Sovetinin qərarı ilə təsdiq olunub. Həmin sənəd 2005-ci ilədək olan dövrü əhatə edib. 2007-ci ildən isə “Böyük Bakının regional inkişaf Planı”nın hazırlanmasına başlanıb. Həmin layihəyə Dünya Bankı 4 milyon, Azərbaycan hökuməti də 1 milyon dollar kredit ayırıb, hətta tender də keçirilib, amma layihə reallaşdırılmayıb. Yeni baş plan paytaxtın bütün inzibati ərazisini əhatə etməklə, hesabat dövrü ərzində şəhərin əsas inkişaf prioritetlərini özündə əks etdirir. Plan güclü və davamlı inkişafı təmin edəcək mütəşəkkil çoxmərkəzli şəhər, ərazilərdən kompleks istifadə nəticəsində formalaşan dayanıqlı şəhər mühiti, mədəni və tarixi-memarlıq irsin qorunması, ərazi zonalaşdırılması, şəhər infrastrukturunun genişləndirilməsi, ekoloji sağlamlaşdırma və ərazilərin abadlaşdırılması tədbirləri, post-sənaye dövrünə keçidi təmin edəcək yeni şəhər iqtisadiyyatı məsələlərini özündə ehtiva edir. Sənədə əsasən, Bakıda tıxacların qarşısı alınacaq, ictimai nəqliyyat vasitələri üçün xüsusi hərəkət zolaqları yaradılacaq. 2040-cı ilədək Bakı şəhərində küçə-yol şəbəkəsinin ümumi uzunluğunun yerli əhəmiyyətli yollarla birlikdə 2300 km-dən 2668 km-ə çatdırılması planlaşdırılır. Bununla yanaşı, ictimai nəqliyyat vasitələri üçün xüsusi hərəkət zolaqlarının təşkili də nəzərdə tutulur. Bundan başqa, Bakı bulvarının cənub istiqamətində uzadılması uzunluğu təqribən 5,7 kilometr olan 10,7 hektar əlavə ictimai yaşıllığın təmin edilməsinə imkan verəcək. Bakı bulvarının “Ağ şəhər”dən Zığa doğru uzadılması uzunluğu təqribən 8 kilometr, sahəsi isə 247,8 hektar olan əlavə bulvar sahəsinin yaradılmasına imkan verəcək. Bu ərazilər aktiv ictimai yaşıllıqlara çevrilə bilər.
Sənədə görə, əhali proqnozları əsasında aparılmış hesablamalara görə 2040-cı ilədək Bakıda təqribən əlavə 142,82 min mənzilə tələbat yaranacaq. Həmçinin şəhər mərkəzləri sistemi yaradılacaq. Moskva Universitetinin yataqxanasının və universitet şəhərciyinin 2040-cı ilə qədər uzunmüddətli perspektivdə genişləndirilməsinə dair hökumətin planlarını dəstəkləyərək, Bakı şəhərinin baş planı çərçivəsində ərazidə “Bilik Mərkəzi”nin yaradılması təklif olunur. Ətraf mühit baxımından zərərli olan mövcud neft-kimya məhsullarının istehsalı müəssisələrinin Bakının mərkəzindən kənara köçürülməsi və müvafiq şəkildə zonalaşdırılması təklif edilir. Parklanma yerlərinin sayının artırılması və şəhər inkişafına inteqrə edilməsi üçün mövcud yerüstü parklanma sahələrində yeni yeraltı və çoxmərtəbəli dayanacaqlar inşa ediləcək. Heydər Əliyev adına Beynəlxalq Hava Limanına gediş-gəliş sistemi tam yenidən qurulacaq. Bütün bunlar və digər haalr paytaxtı yeni dəyişikliklərin gözlədiyini deməyə əsas verir. Lakin məsələyə fərqli yanaşanlar da var. Məsələn, əmlak məsələləri üzrə ekspert Elnur Fərzəliyev “Azadlıq” radiosuna deyir ki, 2040-cı ilə qədər uzun müddət var, amma bu gün mövcud Bakının baş planının hazırlanması artıq gecdir: “Bakının sonuncu Baş planı 1986-cı ildə hazırlanıb və 19 illik olub. Amma bu illər ərzində çox proseslər baş verdi – Ermənistandan məcburi köçkün düşən 100 minlərlə insan Azərbaycana və ən böyük hissəsi Bakıya axışdı. SSRİ dağıldı, işsizlik yarandı və bölgələrdən paytaxta kütləvi axın oldu. Daha sonra Birinci Qarabağ müharibəsi səbəbindən Bakıya kütləvi köç başladı və burada sürətli tikintilər getdi”. Ekspertin sözlərinə görə, artıq Bakı o qədər yüklənib ki, hər hansı yeni şəhər planı hazırlanırsa, onun reallaşması üçün kütləvi söküntülər getməlidir: “Bu isə büdcəyə milyardlar hesabına başa gələr. Bu gün Bakıda sökülməli olan çox sayda çoxmənzilli köhnə binalar var. Bu binaların ara məsafəsi onların hündürlüyünə və yaşayan sakinlərin sayına uyğun hesablanıb. Amma sökülən bu binaların hər birinin yerinə yeni binalar tikiləndə artıq ara məsafəsi, digər infrastruktur nəzərə alına bilmir”. E.Fərzəliyev qeyd edir ki, Bakının Baş planı ilə bağlı mediada dəfələrlə xəbərlər getsə də, ictimaiyyətə heç bir sənəd təqdim olunmayıb: “Zamanla Baş plan Bakının müxtəlif rayonları üzrə hazırlanmalı idi ki, o rayonlarda hər hansı tikinti işləri aparılarsa, bu plana uyğun olsun, bununla da bugünkü problemlər ortaya çıxmasın. Bu problemlərdən biri də tıxacdır və onun səbəbi Baş planın olmamasıdır".
Samirə SƏFƏROVA
