Sülhməramlıların qalması 2025-dək nəzərdə tutulub, bu sənəd əsasdır - Ceyhun Bayramovdan hökm kimi sözlər...

Xarici İşlər Nazirliyində 2023-cü ilin yekunlarına dair mətbuat konfransı keçirilib. Mətbuat konfransında Azərbaycan xarici işlər naziri Ceyhun Bayramov çıxış edərək deyib ki, itkin düşmüş şəxslərin məsələsini beynəlxalq səviyyədə gündəmdə saxlamaq üçün genişmiqyaslı iş davam etdirilir.

“Beynəlxalq Ədalət Məhkəməsinin 22 fevral, 6 iyul və 17 noyabr tarixli qərarları Ermənistanın iddialarının rədd edilməsi baxımından əhəmiyyətli oldu” – deyən nazir 

bildirib ki, Ermənistanın davamlı şəkildə öz öhdəliklərinə əməl etməməsi, danışıqları imitasiya edərək Azərbaycanın suveren ərazilərində qanunsuz hərbi mövcudluğunu davam etdirməsi cəhdləri danışıqlarda əhəmiyyətli irəliləyişin əldə olunmasına imkan verməyib.

Ceyhun Bayramov qeyd edib ki, sülh prosesi barədə danışarkən mühit çox önəmlidir. Ona görə də hər hansı müsbət irəliləyiş ümumi prosesə yaxşı mənada təsir edə bilər.

Nazir bildirib ki, bu mənada, dekabr ayında baş vermiş inkişaf ciddi etimad quruculuğu tədbiri kimi hesab edilə bilər. Bunun önəmi ondan ibarətdir ki, proses iki ölkə arasında vasitəçi olmadan baş verdi. Noyabrda delimitasiya üzrə komissiyanın görüşünün birbaşa iki ölkə arasında keçirilməsi, konkret nəticənin əldə edilməsi də müsbət inkişaf kimi qiymətləndirilməlidir.

“2023-cü ilin sonunda müəyyən müsbət nəticələr qazanılıb. Bizi məmnun edən məqam ondan ibarətdir ki, bütün bunlar birbaşa təmas nəticəsində əldə edilib. Azərbaycan tərəfi bu nəticələri nəzərə alaraq 2024-cü ildə hadisələrin inkişafına nikbin baxır. Öz tərəfimizdən təbii ki, legitim maraqlarımızı nəzərə alaraq, beynəlxalq hüquq əsas götürərək üzərimizə düşən müsbət münasibəti göstərməyə davam edəcəyik”, - deyə C.Bayramov əlavə edib.

Delimitasiya komissiyasının iclası barədə danışan nazir bildirib ki, iclasda 8 kəndin məsələsinə baxılacaq.

“Ermənistanla bütün görüşlər zamanı işğal altındakı kəndlər məsələsi müzakirə olunur. Ciddi ərazi münaqişəsi olmayan dövlətlər arasında belə delimitasiya məsələsi uzun illər çəkə bilər. Biz sülh müqaviləsinin daha tez zamanda başa çatmasında maraqlıyıqsa, iki prosesi bir-birinə bağlamağımız düzgün olmaz”- o deyib.

Nazir onu da deyib ki, o kəndlərin də spesifikaları var: “Onlardan 4-ü anklav kəndlərdir, 4-ü isə bizim digər kəndlərə bitişikdir. Bununla belə, Ermənistanın da öz iddiaları və sərhədlərlə bağlı baxışları var. Biz isə konkret olaraq yaşayış məskənlərindən danışırıq. Onların kimə məxsusluğu heç zaman mübahisə mövzusu olmayıb, orada minlərlə insan yaşayıb. Hamı bilir ki, sovet Azərbaycanında bu kəndlər kimə aid olub. Ona görə də bizim tələbimiz ədalətlidir”.

Ermənistanla sülh müqaviləsi ilə bağlı ilk layihənin Azərbaycan tərəfindən irəli sürüldüyünü xatırladan Ceyhun Bayramov “Biz hər detalı razılaşdırmağa çalışsaq, bu çox uzun proses olar. İstəyirik ki, bunun əvəzinə, ciddi fikir ayrılığı yaratmayan, hər iki tərəfin beynəlxalq universal və qarşılıqlılıq prinsipləri əsasında münasibətlərin bazasını formalaşdıran sənəd ortaya qoyulsun, imzalansın”, - deyib və əlavə edib ki, sülh müqaviləsinə gedən yol açıqdır, bunu əldə etmək çox real görünür.

Nazir bildirib ki, Azərbaycanla Rusiya arasındakı münasibətləri tənzimləyən çoxsaylı sənədlər var. Onlardan 4-ü dövlətlərarası münasibətləri formalaşdırır.

“2022-ci ildə, həmçinin 44 günlük Vətən müharibəsindən sonra imzalanan məlum bəyanatlarda da göstərilir ki, Rusiya Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü və suverenliyini qeyd-şərtsiz tanıyır. Bu yanaşma bütün təmaslar zamanı Rusiyadan olan həmkarlar tərəfindən təsdiqlənib”, - deyə nazir bildirib.

C. Bayramov sülh prosesini və müqaviləsini Azərbaycanla Ermənistan arasında olan ikitərəfli proses adlandıraraq deyib: “Burada hansısa dövlət müsbət töhfəsini vermək istəyirsə, - əgər o neytraldırsa, -gündəliyi pozitivdirsə, - biz onu qəbul etmişik. Son illərdə belə təşəbbüslər Rusiya, Avropa İttifaqı və ABŞ tərəfindən də olub”.

Nazir Bayramov Azərbaycan-Ermənistan XİN başçılarının dövlət sərhədində görüşə biləcəyini də deyib. Onun sözlərinə görə, Azərbaycan və Ermənistan arasında danışıqlar prosesi üçüncü ölkələrin girovuna çevrilməməlidir. 

“İki ölkə XİN başçıları arasında dövlət sərhədində görüşə bilər. Belə bir təklif tərəfimizdən səsləndirilib. Azərbaycan və ya Ermənistanda keçirilməsinə gəlincə isə, potensial olaraq niyə də yox? Gec-tez biz bunu da görəcəyik.

Azərbaycan və Ermənistan XİN rəhbərləri arasında 2023-cü ildə ikisi Vaşinqton, ikisi isə Moskvada olmaqla ümumilikdə 4 görüş keçirilib. Azərbaycanın təşəbbüsü ilə 23 oktyabr tarixində xarici işlər nazirlərinin Tehranda qeyri-rəsmi görüşü baş tutub”,- deyə nazir əlavə edib.

Ermənistan baş naziri tərəfindən Qərbi azərbaycanlıların öz torpaqlarına qayıtmasını Ermənistanın milli təhlükəsizliyinə təhdid kimi qiymətləndirdiyini bildirən Nazirin sözlərinə görə, azərbaycanlılar dədə-baba torpaqlarına qayıdacaqlarına ümidlidirlər: "Amma Ermənistanın mövqeyi təəssüf və təəccüb doğurur. Ermənistan baş naziri Nikol Paşinyan azərbaycanlıların Qərbi Azərbaycana qayıdışını Ermənistanın milli təhlükəsizliyinə təhdid kimi qiymətləndirir. Bu yanaşma sülh müqaviləsi sahəsində Ermənistanın mövqeyi ilə uyğunsuzluq təşkil edir".

XİN rəhbəri qeyd edib ki, özünü qondarma qurumun rəhbəri elan edən şəxs və ətrafında olan bir ovuc eyni qəbildən olan insanların Azərbaycan ərazisindən Ermənistana köç edəndən sonra yaddaqalan yeganə addımı Ermənistan hakimiyyətindən ilin sonuna qədər öz maaşlarını tələb etməsi idi.

Ermənistan və Hindistan arasında silah alış-verişinin Azərbaycan tərəfindən diqqətlə izləndiyini qeyd edən Ceyhun Bayramov “Hindistanın rəsmi mövqeyi ondan ibarət olub ki, heç zaman Ermənistana silah satışını Azərbaycanı Türkiyə Pakistanla olan dostluq münasibətlərilə uzlaşdırmayıb. Rəsmi mövqe budur. Bizim çatdırdığımız mesajlar sadə və məntiqlidir. Bu ondan ibarətdir ki, siz buna kommersiya layihəsi olaraq baxmamalısınız. Burada uzun müddət işğal faktoru olub. Müharibə başa çatıb və bölgədə sülh üçün tarixi şans yaranlb. Belə məqamda bu addımların atılması və Ermənistanda olan revanşist qüvvələrin olması onları daha da ruhlandırır.

Regionda öz mövcudluğunu genişləndirmək istəyənlər bu reallıqları nəzərə almalı və müsbət gündəliklərlə gəlməlidir” ,- deyə bildirib.

Ceyhun Bayramov Qarabağdakı Rusiya sülhməramlılarının gələcək taleyindən də danışıb. O deyib ki, sülhməramlıların Qarabağda qalma müddəti 2025-ci ilin noyabrına qədər nəzərdə tutulub. 

"Fakt ondan ibarətdir ki, üçtərəfli bəyanat var və bu sənəd liderlər səviyyəsində imzalanıb. Həmin sənəddə Rusiya sülhməramlı kontingentinin Azərbaycandakı fəaliyyəti 2025-ci ilə kimi nəzərdə tutulub. Bu sənəd əsas götürülməlidir", - o qeyd edib.

Fransanın Azərbaycandakı səfirliyinin iki əməkdaşının arzuolunmaz şəxs elan edilməsindən danışamn nazir Fransa səfirliyinə nota göndərildiyini, lakin qarşı tərəfin araşdırmadan imtina etdiyini bildirib.

“Fransa dövləti öz əməkdaşlarının günahsızlığından əmin idisə, buna gedə bilərdi. Onlardan heç bir cavab daxil olmadı. Dünən Fransa bizim səfirliyin iki əməkdaşını arzuolunmaz şəxs elan etdi. Bizim və Fransanın atdığı addımlar arasında fərq var. Biz sübut və faktlarla danışırıq. Fransa tərəfinin heç bir əsası olmayan bu addımı həmin ölkənin atdığı növbəti səhv addım idi”, - deyə nazir vurğulayıb.

Ceyhun Bayramov Fransanın "Total" şirkətinin Azərbaycandakı fəaliyyətinə toxunaraq deyib ki, biz məsələləri bir-birinə qarışdırılmağın tərəfdarı deyilik. Fransanın “Total” şirkəti Abşeron yatağına illər əvvəl maraq göstərib və tenderi qazanıb.

“Kontrakt saziş var. Tərəflərin öhdəlikləri bu müqavilədə nəzərdə tutulub. Azərbaycana yüzlərlə şirkət investisiya qoyur, gəlir götürür və faydalanırlar. Ancaq onların hüquqları ilə yanaşı öhdəlikləri də var. Hesab edirəm ki, bu da həmin müqavilədə nəzərdə tutulan hüquqa əsasən tənzimlənəcək. Mən burada ciddi risklər görmürəm. İnanıram ki, həmin sazişlərdə bütün öhdəliklər və hüquqlar əks olunub”, - deyə nazir əlavə edib.

“Qonşu dövlətlərlə münasibətlər xarici siyasətdə prioritet yer tutur”- deyən nazir bildirib ki, İranla gərginliyi yumşaltmaq mümkün olub: “İki ölkə arasında sözügedən mövzuda yüksək səviyyəli təmaslar baş verib. Təmaslar nəticəsində gərginliyi yumşaltmaq mümkün olub".

Nazirin sözlərinə görə, terror hadisəsindən sonra Azərbaycanın İrandakı səfirliyinin yenidən açılması məsələsinin İran tərəfi ilə müzakirə mövzusu olduğu sirr deyil.

“Azərbaycan tərəfinin gözləntisi ondan ibarətdir ki, məlum cinayəti törətmiş şəxs ən sərt formada cəzalandırılmalıdır. Eyni zamanda, Azərbaycanın İrandakı səfirliyinin təhlükəsizliyinə tam zəmanət verilməlidir. İranın hüquq-mühafizə orqanları müəyyən işləri yekunlaşdırıb. İran tərəfindən bizə məhkəmə prosesinin başlanması ilə bağlı tarixlər də verilib. Gözləntilərimiz həmin məhkəmə prosesinin keçirilməsi və onun nəticələri ilə bağlı olacaq. Məhkəmə prosesi və onun nəticələrindən asılı olaraq, növbəti qərar qəbul ediləcək. Qeyd etdiyim məsələlər müsbət həllini taparsa, səfirliyimizin İranda fəaliyyətinin bərpa edilməsi mümkün olacaq”, - deyə nazir qeyd edib.

Nazir Azərbaycanın ABŞ-la da münasibətlərin inkişafında hər zaman maraqlı olduğunu diqqətə çatdırıb. ABŞ Dövlət katibinin köməkçisinin Konqresdə çıxışında Azərbaycana qarşı qərəzli ifadələr işlətməsinə Azərbaycan tərəfinin adekvat cavab verdiyini qeyd edən nazir deyib ki, bundan sonra bir sıra müsbət inkişafın şahidi olduq. “Bu müsbət inkişaf Dövlət katibinin təşəbbüsü ilə Azərbaycan Prezidenti ilə telefon danışığı, Dövlət katibinin köməkçisinin Azərbaycana səfəri, səfər kontekstində Azərbaycan-Amerika münasibətləri barədə bir sıra müsbət mesajların verilməsi olub”, - deyə nazir qeyd edib.

Azərbaycanın ABŞ-la münasibətlərin inkişafında hər zaman maraqlı olduğunu söyləyən Ceyhun Bayramov bildirib: “Biz hesab edirik ki, ABŞ və Azərbaycan bir-biri üçün hər zaman yaxşı tərəfdaş olub. İstər enerji təhlükəsizliyi, nəqliyyat məsələləri ilə bağlı, istərsə də qlobal cinayətkarlığa, terrorizmə qarşı mübarizədə və digər istiqamətlərdə çoxsaylı layihələr həyata keçirmişik. Münasibətlərin inkişafında maraqlıyıq”.