Tramp "güclə sülhə nail olmaq" siyasətinə başlayır - hədəfdə kimlər var...
Akif Nağı: "Tramp administrasiyası Cənubi Qafqazda sülhə nail olmaq istəyirsə, Azərbaycanla daha geniş əməkdaşlığa üstünlük verməlidir"
Donald Tramp artıq öz komandasını formalaşdırmağa başlayıb. Hər bir komanda üzvünün adı açıqlandıqca, hər kəs bunu öz rakursundan, öz maraqlarından dəyərləndirməyə çalışır. Ermənistan mediası bu baxımdan daha çox aktivlik göstərir. Artıq komanda üzvləri də öz fəaliyyətlərinə dair bəyanatları ilə gündəmə gəlməyə çalışırlar.
Bu günlərdə ABŞ-ın yeni seçilmiş prezidenti Donald Tramp tərəfindən (yanvarın 20-də vəzifəsinin icrasına başlayacaq) namizədliyi irəli sürülən dövlət katibi Marko Rubio bildirib ki, bu vəzifəyə gəldikdən sonra “güc vasitəsilə sülhü təmin edəcək”.
“Dövlət katibi kimi mən onun xarici siyasət proqramını həyata keçirmək üçün hər gün çalışacağam. Prezident Trampın rəhbərliyi altında biz güc vasitəsilə sülhü təmin edəcəyik və həmişə amerikalıları və Amerikanın maraqlarını birinci yerə qoyacağıq”, - Rubio X-də yazıb.
Maraqlıdır, görəsən "Biz sülhü güc yolu ilə təmin edəcəyik" deyən gələcək dövlət katibi kimlərə guc tətbiq edəcəklərini nəzərdə tutur?
Sualımızı cavablandıran politoloq Akif Nağı bildirdi ki, Trampın komanda üzvləri də özü kimi, heç bir diplomatik gediş etmədən fikirlərini açıqlayırlar: "Bu o deməkdir ki, komanda sülh tərəfdarıdır, amma bunu güc vasitəsilə əldə etməyi hədəfləyirlər. Bu qəbul edilmiş formadı. Azərbaycan da 30 il danışıqlara ümid etdi, amma sonradan güc yolu ilə ədalətlu sülhü bərqərar etdi. Lakin bu, Amerika kimi ölkənin siyasətçisı üçün diplomatik çərçivədən kənar bəyanatdır. Burada "danışıqlar yolu ilə alınmasa, güc tətbiq ediləcək" kimi ifadə edilsə anlaşılan olardı. Yəni komanda güc faktorunu önə çıxarır ki, bu da normal dövlət üçün qəbul edilən deyil.
Dünyanın bir çox guşəsində qanlı qarşıdurma davam edir və dünyanın sülhə ehtiyacı var. Ən qanlı qarşıdurma İsrail-Fələstin və Rusiya-Urayna müharibələridir. Dünyanın bir cox ölkələri və həmişə Qərbi dəstəkləyən ictimai təşkilatlar İsraili tənqid edir, onu müharibəni dayandırmağa çağırır. Rusiya-Urayna müharibəsi də son qoyulması çox vacib olan məsələdir.
Digər problem, qismən həll edilsə də, Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsinin məntiqi sonluğa catdırılmasıdır. Azərbaycan torpaqlarını işğaldan azad etsə də, Ermənistan bununla hələ razılaşmır. İrəvan silahlanmanı davam etdirir, revanşist qüvvələr iddialıdır, müharibə hər an başlaya bilər. Ermənistanın arxasında duran ölkələr onu Azərbaycana qarşı təxribata təhrik edirlər. Ona görə bu da dünya siyasətində aktual.olan məsələlərdəndir.
Digər regionlarda da kicik münaqişə ocaqları var. Hələ məlum deyil ki, Tramp komandası bu münaqişə tərəflərinin hansına güc tətbiq edərək sülhə nail olacaq. Bu hələ bir qədər də naməlum qalacaq. Bu, komandanın fəaliyyətiə başlamasından bir necə ay sonra bəlli olacaq.
Bu bir tərəfdən də sülh tərafdarı olmayanlara qarşı təhdid fornmasi kimi qəbul edilə bilər. Trampın Ukrayna ilə bağlı özəl fikirləri var. Onun müşavirlərindən biri dedi ki, indiki təmas xətti üzrə atəşkəsə nail olmaq istəyirlər. Bu isə o deməkdir ki, Trampın komandası Rusiyanın Ukrayna torpaqlarından çıxmasına təkid etməyəcək. Müşavir vurğulayir ki, əsas hədəf ərazilərin azad olunması deyil, atəşkəsin, yəni sülhun əldə edilməsi, qan tökülməsinin qarşısının alınmasıdır.
Bir sıra ekspertlər vurğulayir ki, Ukrayna bəzi əraziləri güzəştə getməklə sülhə razılaşıb, Avropaya inteqrasiya edəcək və NATO-ya daxil olacaq.
Bizim üçün maraqlı olan odur ki, Cənubi Qafqazda Bayden adminstrasiyası açıq şəkildə Ermənistana dəstək verirdi. Amerika son illər rəsmi və qeyri-rəsmi vasitələrlə Ermənistanı müdafiə edib. Konqresdə Azərbaycana qarşı dinləmələr keçirməklə, konqresdən Dövlət Departamentinə ölkəmizə qarşi sanksiya tələbləri göndərməklə Bakıya təzyiqlər göstərirdilər.
Digər tərəfdən, ABŞ Ermənistana hərbi kontingent yerləşdirmək istəyir, ordunun yenidən qurulmasında fəal şəkildə iştirak edir. Amerika Ermənistanla hərbi əməkdaşlığa başlamışdı, birgə hərbi təlimlər keçirilirdi. Amerikanın Ermənistandakı səfirliyində iki minə yaxin xüsusi xidmət orqanı nümayəndələri ehtimal edilən kontingent yerləşdirilib. Bununla yanaşı, Avropa müşahidəçilərinin Ermənistana yerləşdirilməsi və onların tədricən hərbiləşdirilməsi Amerikanın xəbəri olmadan həyata keçirilmirdi. Bayden adminstrasiyası bu cür açıq şəkildə ermənipərəst mövqedən çıxış edirdi. Onların hərəkətləri sülhə xidmət etmirdi, bölgədə müharibəni körükləyirdi.
Hazırda erməni mediasi belə bir rəy yaradıb ki, Trampın komandasının üzvlərinin əksəriyyəti ermənipərəst şəxslərdir və ona görə də Amerikanın Ermənistana dəstəyi davam edəcək. Hətta dövlət katibliyinə namizəd olan şəxsin də erməni əsilli zənginlərə yaxın əlaqələrinin olmasi yazılır. Amma bütün bunlar ermənilərin arzuları və fərziyyələridir, reallıqlar bir neçə aydan sonra özünü göstərəcək.
Fikrimcə, Tramp administrasiyası Cənubi Qafqazda sülhə nail olmaq istəyirsə, Azərbaycanla daha geniş əməkdaşlığa üstünlük verməlidir".
Dəniz NƏSİRLİ
