Türk Dövlətləri Təşkilatının bayrağı üçün niyə belə forma seçildi?...
Faiq Ələkbərli: “TDT-nin yeni bayrağındakı simvollar bütövlükdə barışı, ədaləti, mənəvi birliyi, qardaşlığı ifadə edir”
Türk Dövlətləri Təşkilatına (TDT) üzv dövlətlər təşkilatın yeni bayrağını təsdiq ediblər. Bu barədə qərar TDT Dövlət Başçılarının Zirvə Görüşünün Bişkekdə keçirilən 11-ci iclasının yekunları üzrə qəbul edilib.
"Bu bayraq TDT-nin missiyasının əsasını təşkil edən türk kimliyinin, birliyinin, ortaq irsinin və hərtərəfli əməkdaşlığın əsas simvollarını təcəssüm etdirir", - deyə bayrağın təsdiq edilməsi barədə bəyanatda deyilir.
Qeyd edək ki, bayraq Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev, Qazaxıstan Prezidenti Kasım-Jomart Tokayev, Qırğızıstan Prezidenti Sadır Japarov, Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan və Özbəkistan Prezidenti Şavkat Mirziyoyev tərəfindən təsdiq edilib.
Bayrağa nə izah verilib? Niyə belə təsvir qəbul olunub? Bayrağın müəllifi kimdir?
Türk Dövlətləri Təşkilatının (TDT) yeni bayrağının təsdiq edilməsi haqda qərarda qeyd olunur: “Türk xalqlarını birləşdirən ortaq tarixi və mədəni dəyərləri tanıyaraq və çoxtərəfli əməkdaşlığın, qarşılıqlı tərəqqinin, birliyin və həmrəyliyin gücləndirilməsinə sadiqliyi təsdiq edərək 22 avqust 2012-ci il tarixində Bişkekdə keçirilmiş Türkdilli Dövlətlərin Əməkdaşlıq Şurasının Xarici İşlər Nazirləri Şurasının İclasının Razılaşdırılmış Protokoluna əsasən, Dövlət Başçıları Şurası qərara alır.
1. Türk Dövlətləri Təşkilatının Bayrağını və onun təsvirini 1 və 2 saylı əlavələrdə göstərildiyi kimi qəbul etmək.
2. Hazırkı Qərarın 1-ci bəndinə uyğun olaraq, digər Türk Əməkdaşlıq Təşkilatlarının bayraqlarının rəng sxemlərinin Türk Dövlətləri Təşkilatının bayrağı ilə uyğunlaşdırılmasına başlamaq və bu təşkilatların yenilənmiş bayraqlarını qəbul etmək".
Bildirilib ki, Türk Dövlətləri Təşkilatının Bayrağının təsviri bayrağın dizaynında mavi fon üzərində səkkizbucaqlı, aypara və ulduz, mərkəzdə düz şüaları olan günəş təsvir edilib.
Mavi fon aydın səmanı, sülhü və rifahı simvolizə edir. Monoxrom fon türk xalqlarının birliyini ifadə edir. Tarixən mavi rəng türk mədəniyyəti və ənənələri ilə əlaqələndirilib ki, bu da onun mədəni əhəmiyyətini daha da gücləndirir.
Səkkizbucaqlı ulduz əsrlərlə mövcud olan türk dövlətçiliyini təmsil edir, respublikanın (hürriyyət) təsdiqi, sabitlik, qarşılıqlı əlaqə və ümumi türk mədəni irsindən qaynaqlanan gücün rəmzi kimi çıxış edir. Türk və islam ənənələrində səkkizbucaqlı ulduz rəhbərlik və müdriklik rəmzidir, təşkilatın gələcək yoluna mayak rolunu oynayır.
Bərabər paylanmış qırx düz şüası olan günəş işığı açıqlığı və həyat gücünü simvolizə edir. Şüalar Türk dünyasının yolunu işıqlandıran, onu daha parlaq və firavan gələcəyə aparan ortaq dəyərləri və ümumi baxışı təmsil edir. Türk dünyasında yaxşı tanınan aypara və ulduz türk dövlətçiliyini, inkişafı, gələcəyə istiqamətlənmiş arzuları və tərəqqini təmsil edir.
Bu elementlər Türk dövlətlərinin zəngin ortaq tarixinə əsaslanan TDT-nin dinamik və gələcəyə yönəlmiş ruhunu əks etdirir. Bu bayraq Türk Dövlətləri Təşkilatının missiyasının əsasını təşkil edən türk kimliyinin, birliyinin, ortaq irsin və hərtərəfli əməkdaşlığın əsas simvollarını özündə cəmləşdirir.
“Bayraqdakı mavi rəng türklüyü, Tanrıçılığı ifadə edirsə, ağ rəng barışı, sülhü təcəssüm etdirir”
AMEA Fəlsəfə və Sosiologiya İnstitutu “Türk xalqlarının fəlsəfi fikir tarixi və müasir fəlsəfəsi” şöbəsinin müdiri, fəlsəfə üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Faiq Ələkbərli “Bakı-Xəbər”ə bildirdi ki, ümumiyyətlə Türk Dövlətləri Təşkilatının bayrağı türk xalqlarının keçmişdən bugünə qədər daşıdığı böyük bir mahiyyət kəsb edir. “Çünki bu bayraqdakı rənglər, simvollar hər bir türk xalqının mahiyyətini ifadə edir. Bunlar türk dövlətlərinin bayraqlarında da öz əksini tapır. Məsələn, mavi rəng bütün türk xalqlarında mühüm yer tutur. Mavi rəng həm də türklüyün və Tanrıçılığın simvoludur. Əslində, türklüyün rəmzi kimi qiymətləndirilən mavi-gök (göy) rəng türklərin qədim inancı olan Tanrıçılıqla bağlıdır. Göy rəng səmanın və Tanrının varlığı ilə bağlıdır. Azərbaycanın da, Qazaxıstanın da, Özbəkistanın da və türk xalqlarının bayraqlarında bu rəng öz yerini tapır. Qırğızıstanın bayrağındakı günəşi simvolizə edən elementin də xüsusi mənası var. Bilirik ki, türk xalqlarında günəş də mühüm yer tutub. Bir çox türk xalqlarının bayraqlarında günəş simvolu öz əksini tapıb və bu, TDT-nin yeni qəbul olunmuş bayrağında da var. Səkkiz guşəli ulduz yalnız Azərbaycanın bayrağında deyil, Səlcuq dövlətinin, eləcə də bir çox qədim türk dövlətlərinin bayrağında da vardı. Göytürk xaqanlığında da göy və digər rənglərdən istifadə olunduğu kimi, eyni zamanda Səlcuqlarda da səkkiz guşəli ulduz mövcud idi. Zamanla Osmanlıda da bu olub. Azərbaycan bayrağında da səkkiz guşəli ulduz əks olunub. Səkkiş güşəli simvol özündə türk xalqlarının mənəvi dəyərlərini və mənəvi birliyini əks etdirir. Aypara simvolu isə Azərbaycan bayrağında, Türkiyə bayrağında və digər xalqların bayraqlarında da var. Əslində bayraqdakı aypara ayın qutsallığını, müqəddəsliyini bildirir. Düzdür, bunun islamda da müəyyən anlamı var, ancaq bütövlükdə günəş, ay, ulduz türk xalqlarının bayrağında geniş yer tapan anlayışlardır. TDT-nin yeni bayrağındakı simvollar bütövlükdə barışı, ədaləti, mənəvi birliyi, qardaşlığı ifadə edir. Bayraqdakı mavi rəng türklüyü, Tanrıçılığı ifadə edirsə, ağ rəng barışı, sülhü təcəssüm etdirir”.
F.Ələkbərlinin sözlərinə görə, burada Qazaxıstan, Qırğızıstan, Türkiyə, Azərbaycan, Özbəkistanın və digər türk dövlətlərinə aid simgələr var ki, bütün bunlar hamısı türk xalqlarının birliyini ifadə edir: “Yeni bayraqda əks olunan simvollar keçmişdən günümüzə gələn Turanı, Tanrıçılığı təcəssüm etdirir.
Türk Dövlətləri Təşkilatının, türk dövlətlərinin ortaq bayrağı təkcə müstəqil türk dövlətlərini deyil, ümumiyyətlə bütün türk xalqlarını ifadə edir. Bu bayraq həm də Şimali Kipr Türk Cumhuriyyətinin, uyğur türklərinin, tatarların, krımlıların, kərküklərin, güney azərbaycanlıların və başqa türk xalqlarının bayrağıdır. Yarımmüstəqil, bəzi dövlətlərin tərkibində muxtariyyəti olan, yaxud heç bir haqqı-hüququ tanınmayan türk xalqlarını da özündə ehtiva edir. Bu bayraq əslində, bütün türk xalqlarının ortaq bayrağıdır. Ona görə də biz bu bayrağı belə də qəbul etməliyik. Türk Dövlətləri Təşkilatının bayrağını biz mədəni, mənəvi anlamda da anlamalı və qəbul etməliyik”-deyə F.Ələkbərli bildirdi.
İradə SARIYEVA
