Ermənilərin Qarabağda cəmi 200 illik tarixini "1000 illərə çıxardılar"...
"Minilliklərlə tarixi olan" ermənilərin İrəvanda 150 ildən artiq yaşı olan tarixi abidəsi yoxdur
Ermənistan Xarici İşlər Nazirliyi və Təhsil Nazirliyinin təşkilatçılığı ilə Matenadaranda mədəni irsin qorunmasına həsr olunmuş konfransda çıxışı zamanı Ermənistan xarici işlər nazirinin müavini Vaan Kostanyan bildirib ki, "zəngin" minillik tarixə malik olan Dağlıq Qarabağın erməni irsi bu gün məhv olmaq təhlükəsi ilə üz-üzədir.
Vahan Kostanyanın sözlərinə görə, müasir dünyada mədəni irsə hücumlar daha tez-tez baş verir və mədəni kimliyin inkarı münaqişələri qızışdırmaq və beynəlxalq sabitliyi pozmaq üçün bir vasitə kimi istifadə olunur.
Bəli, Vahan Kostanyan bunu ona görə dəqiq bilir ki, onun erməni icması və dövləti indiki Ermənistan və keçmiş Dağliq Qarabağ ərazisində oğuz türklərinin mədəni irsinin silinməsi ilə uzun müddət məşğul olub. İndiki İrəvan şəhərinin altında yatan minilliklərlə tarix oğuz türklərinə məxsusdur. İndiki İirəvan şəhərində yaşı 100-150-dən çox olan bir dənə də olsun tarixi abidə yoxdur. Yalnız kilsələr var ki, onların da ən qədiminin 150 yaşı var. Sual olunur, ermənilər bu ərazidə min illərlə yasayıbsa, nədən onların İrəvan şəhərində min il yaşı olan heç olmasa bir abidəsi yoxdur? "Tarixi abidələr" nədən yalnız kilsələrdən ibarətdir? Nədən bu şəhərdə bir tarixi qala, hamam, mədrəsə və s. yoxdur? Bəyəm ermənilərin "tarixi əcdadları" yalnız kilsələrdə yaşayıb? Bəli, cavab ondan ibarətdir ki, Ermənistan ərazisinin minilliklərlə olan tarixi oğuz türklərinə, indiki Azərbaycan xalqına məxsusdur. Ona görə də ermənilər barbarcasına o tarixi İrəvan şəhərinin altında basdırıb.
Ermənilər İrəvan şəhərinin dürüst tarixini belə bütün internet resurslarından silərək təhrif edib. İrəvan şəhərinin qədim mərkəzi olan İrəvan qalası, qədim şəhərin qala divarları, o divarlarda yerləşən hücrələr və keşikçi qüllələri tamamilə dağıdılıb.
İrəvan qalası 1504-cü ildə Səfəvi hökmdarı I Şah İsmayılın tapşırığı ilə, vəziri Rəvanqulu xan tərəfindən Zəngiçayın sahilində, indiki İrəvan şəhərinin yerində inşa edilmişdir. Səfəvilər dövlətinin sərhədlərini xarici basqınlardan qorumalı olan qala onu tikdirənin adı ilə Rəvan qalası kimi tanınmış, sonralar "Rəvan" sözü dialektdə "İrəvan" kimi işlədilmişdir.
Ermənilərin tarixi miqrasiyası ermənilərin İrandan, Türkiyədən və digər ərazilərdən planlı surətdə Cənubi Qafqaza köçürülməsi prosesidir.
Rusiyanın himayəsi altında erməni dövlətinin yaradılması, həmçinin ermənilərin İran və Türkiyədən Rusiyanın işğal etdiyi torpaqlara - Cənubi Qafqaza köçürülməsi təsadüfi hadisə deyil. Bu, erməni-rus münasibətlərinin qanunauyğun nəticəsi idi. Bu münasibətlərin əsasını, rus və erməni tarixi ədəbiyyatında təbliğ edildiyi kimi, yalnız ticarət əlaqələri təşkil etmir. Sözügedən münasibətlər başlıca olaraq Şərqin müsəlman dövlətlərinə, xüsusilə Türkiyəyə, XVIII əsrdən etibarən isə həm də Azərbaycana qarşı düşmənçilik münasibətinin təşkil edilməsidir.
Qafqaza erməni köçü Səfəvilər dövlətinin zəifləməsindən istifadə edən I Pyotrun 1724-cü il noyabrın 10-da onların Azərbaycanın Xəzər dənizi sahillərində, Dərbənd və Bakı, həmçinin Gilan, Mazandaran və Gürgan ərazilərində məskunlaşmasını rəsmiləşdirən fərmanından sonra başladı. Bu fərmana görə, ermənilər Rusiya İmperiyasının Cənubi Qafqazdan İran körfəzinə kimi geniş əraziləri ələ keçirmək planının həyata keçirilməsində "beşinci qüvvə" rolunu oynayacaqdılar. Bu planın bir hissəsi kimi Rusiya generalları Azərbaycan əhalisini hansı yolla olursa olsun yaşadığı yerlərdən didərgin salmaq əmri almışdılar. Lakin Rusiyanın Qafqazdakı hərbi uğursuzluqları onun ermənilərin planlı məskunlaşdırılması siyasətini bir müddətə dondurdu.
Türkmənçay müqaviləsinin nəticəsi olaraq 40 min erməni Azərbaycanın müxtəlif ərazilərində məskunlaşdırıldı. 1829-cu ilin Ədirnə sülhünün nəticələrinə görə isə, Osmanlı İmperiyası ərazilərində yaşayan 90 min erməni də Azərbaycanda yerləşdirildi. Onlar əsasən Naxçıvan, İrəvan və Qarabağ xanlıqlarında məskunlaşdırıldılar.
Məşhur rus diplomatı və yazıçısı A.S.Qriboyedov yazırdı: "Erməni əhalisi əsasən müsəlman torpaq sahiblərinin ərazilərində yerləşdirilirdilər … onlar yavaş-yavaş müsəlman əhalisini ərazilərdən sıxışdırıb çıxarmağa başlamışdılar. Biz həmçinin, müsəlman əhalini düşdükləri çətin vəziyyətlə barışdırmağa və onları inandırmağa çalışmalıyıq ki, bu çətinliklər uzun sürməyəcək və ermənilər müvəqqətidir, onlara yaşamağa icazə verilən ərazilərdə daimi olaraq qalamayacaqlar".
Amerikalı alim Castin Makkartini yazılarında Cənubi Qafqazda, daha doğrusu Azərbaycanda erməni koloniyalarının yaradılması haqqında bunları demişdir: "1828 və 1920-ci illər arasında yerlərdə əhalinin demoqrafik tərkibini ermənilərin xeyrinə dəyişmək siyasəti nəticəsində iki milyondan çox müsəlman məcburi olaraq yaşadıqları ərazilərdən sürgün edilmiş və dəqiq məlum olmayan sayda insan isə qətlə yetirişmişdir… Ruslar iki dəfə - 1828 və 1854-cü illərdə Şərqi Anadoluya hücum etmiş, lakin hər iki halda geri çəkilməyə məcbur olmuşlar. Geri çəkilərkən onlar özləri ilə 100 000 ermənini də Qafqaza gətirmiş və yurdlarından qovulmuş və məhv edilmiş türklərin yerlərində yerləşdirmişdilər".
Dağlıq Qarabağ erməniləri 1978-ci ildə Marağadan Qarabağa köçürülmələrinin 150 illiyini qeyd etmiş və bu münasibətlə keşmiş Ağdərə (Mardakert) rayonunun (indiki Tərtər rayonunda) Şıxarx (ermənilər tərəfindən əvvəl Marağaşen, sonra isə Leninavan adlandırılan) kəndində "Marağa - 150" adlı xüsusi abidə qoymuşdular. 1988-ci il hadisələri başlayanda ermənilər həmin abidəni dağıtdılar.
Rus tarixçisi Vadim Şavrov yazırdı: "Ermənilər erməni əhalisinin cüzi miqdarda olduğu Yelizavetpol (Gəncə) və İrəvan quberniyalarının ən yaxşı xəzinə torpaqlarında yerləşdirildi… Yelizavetpol quberniyasının dağlıq hissəsi (Dağlıq Qarabağ) və Göyçə gölünün sahilləri Osmanlı və Marağadan köçrülən ermənilərlə məskunlaşdırılmışdır".
Bax, budur ermənilərin Cənubi Qafqazdakı cəmi iki əsirlik tarixi. Həmin dövrdən əvvəl Cənubi Qafqazda erməni əhalisi çöx cüzi sayda olub, heç vaxt əhalinin bir faizi qədər də olmayıb.
Akif NƏSİRLİ
