Qeyri-maddi erməni irsi siyahısında saz? - UNESCO-nu kuklaya çeviriblər...

Faiq İsmayılov: “...Ermənilər artıq UNESCO-nu aldadıb öz əməllərini icra edirlər”

Ermənilər Azərbaycan xalqının milli musiqi alətlərini və Qərbi Azərbaycanla bağlı olan maddi və qeyri-maddi dəyərlərimizi oğurlayıb onları “sənədləşdirməkdə” davam edirlər.  

Erməni mediası yazır ki, Ermənistan hökumətinin qərarı ilə “Ermənistan Respublikası Hökumətinin 20 yanvar 2011-ci il tarixli 36-N saylı Qərarına dəyişikliklər və əlavələr edilməsi haqqında” layihə təsdiq edilib. Bu layihənin qəbul edilməsində və siyahının dəyişdirilməsində məqsəd Ermənistanın "təcili mühafizəyə ehtiyacı olan" qeyri-maddi mədəni irsinə "məxsus" xeyli sayda "elementi" mövcud siyahısına əlavə etmək olub. 

Ermənilər bu siyahıya "yeni" "milli elementlər" əlavə ediblər. Lakin adlarından da göründüyü kimi, bunlar qədim türklərə məxsus olan elementlərdir. Məsələn, Türkiyədə və başqa türk ellərində populyar olan “Şamla rəqs”i, Azərbaycan uşaq oyunu “Yeddi daş”ı bu siyahıya salıblar. Belə təəssürat yaratmaq istəyirlər ki, guya bunlar “ermənilərə məxsusdur”.  

“Karktik” adı verdikləri daşla başqa bir oyunu, gürcü mətbəxinə məxsus "Acika hazırlamaq ənənəsi“ni, “Gümrü dülgərliyi”ni,  “Karçevan ləhcəsi” adlandırdıqları nəsnəni, “Mehri camaatının çətənə hazırlama ənənəsi”ni, “Gorus və Sisiyan icmalarının dulusçuluq ənənəsi”ni, “Kəpək unundan çörək bişirmək və yemək ənənəsi”ni, “Dəf, səntur, saz instrumental ifaçılıq ənənəsi”ni  də bu siyahıya aid ediblər. Nə sənturun, nə sazın, nə dəfin, nə çətənə hazırlamaq sənətinin, nə dulusçuluğun ermənilərə aidiyyəti yoxdur axı. “Gəmidə qurban” və digər "ənənələr" də burada yer alıb.

Deyirlər ki, proses UNESCO-nun “Qeyri-maddi mədəni irsin mühafizəsi haqqında” 2003-cü il Konvensiyasının müddəalarına və Ermənistan qanunlarına əsasən aparılıb. 

Ermənilər saxtakarlıqlarını qanuniləşdirmək üçün hətta rəsmi qərara da müdaxilə edirlər. Məsələ burasındadır ki, bunların “yeni elementlər” dediklərinin çoxu  Qərbi Azərbaycan mədəniyyəti ilə bağlıdır. Əlbəttə, bu mədəniyyəti, ənənəni ermənilər oğurlayıb. Bu azmış kimi, öz cinayətkar əməllərini UNESCO-nun tələbləri ilə sığortalamaq istəyirlər. Onlar Qərbi Zəngəzur mədəniyyətini öz adlarına çıxıblar. 

Ekspertlər deyir ki, saz və aşıq sənəti Azərbaycan irsi olaraq  UNESCO-da öz yerini tutub. Ermənilərin “yeni elementlər”ə sazı əlavə etməsi təxribatdır.  Buna UNESCO etiraz bildirməlidir ki, saz, dəf sənin alətin deyil. Səntura gəlincə, sənturun ən qədim növü Şumer mədəniyyətinə qədər gedib çatır. Bundan başqa, sənturun ən qədim və sadə nümunələrinə Tuva və Xakas xalqları arasında rast gəlmək olar. Bir sözlə, onun da türk mədəniyyəti ilə bağlılığı birmənalıdır.  Bu alətin erməni irsi kimi siyahıya salınması həqiqətən də böyük saxtakarlıqdır. Əlbəttə, gələcəkdə bu “element”ləri UNESCO-ya da təqdim edəcəklər. 

“Rəsmi dövlət qurumları Ermənistana xəbərdarlıq etməlidir ki, səntur, saz sənin alətin deyil, onları siyahıdan çıxar”

AMEA-nın Bakıxanov adına Tarix İnstututunun əməkdaşı Faiq İsmayılov “Bakı-Xəbər”ə şərhində bildirdi ki, bu, erməni xislətinə xas xüsusiyyətdir. F.İsmaylovun sözlərinə görə, ermənilərin milli Azərbaycan dəyərlərini bu şəkildə mənimsəməkdə davam etməsinin səbəblərindən biri də bizim hər zaman gözləmə mövqeyində dayanmağımızla əlaqədardır. “Ermənilər gecə-gündüz saxtakarlqıla, oğurluqla məşğuldur. Biz də ta o vaxta qədər gözləyirik ki, ermənilər onları öz adlarına çıxırlar. Sonra “bu bizimdir” deyib sübutlar axtarmağa başlayırıq. Ermənilər bizdən çox-çox maddi və qeyri-maddi dəyərlər oğurlayıb və onlara sahib çıxıblar. Torpaqlarımızın yarıdan çoxunu mənimsəyiblər, orada özlərinə dövlət qurublar. 

Ermənilər hətta bizim adət-ənənələrimizə belə əl atıblar, onları oğurlayblar. Adətlərimizi “erməni qədim adətləri” kimi yaşadırlar. Musiqi alətlərimizi də oğulayıblar. Bizim mətbəxi də mənimsəyiblər, halbuki, burada  ermənilərə məxsus hansısa bir element tapmaq mümkün deyil. Yoxdur. Hesab edirəm ki, bu məsələyə elə-belə yanaşmaq olmaz, rəsmi dövlət qurumları Ermənistana xəbərdarlıq etməlidir ki, səntur, saz sənin alətin deyil, onları siyahıdan çıxar. Ermənistandan tələb olunmalıdır ki, saz ifaçılığını o saxta siyahıdan çıxar, saz sənin alətin deyil. Amma təəssüf ki, rəsmi qurumlar bu məsləyə laqeyd yanaşır. Bu, Mədəniyyət Nazirliyinin ümdə işlərindən biri olmalıdır. Ermənilər bizm rəqslərimizi, ənənələrimizi, oyunlarımızı, kökdən gələn musuqilərimizi oğurlayblar. Hətta bəstəkar mahnılarımıza da əl atıblar. UNESCO-ya da müraciət edilməlidir ki, Ermənistanın hazırladığı yeni siyahıda bir dənə də olsun erməni mədəniyyəti nümunəsi yoxdur”. 

F.İsmayılov qeyd etdi ki, aidiyyəti qurumlar UNESCO-ya yazılı müraciətlər etməlidir. O qeyd etdi ki, elə rəqsimiz, elə oyunlarımız, adət-ənənlərimiz, məşğulluğumuz var, onlar hələ özümüzdə qeydiyyata alınmayıb, amma ermənilər artıq onları rəsmən siyahıya alıblar. “Hesab edirəm ki, bizim uşaq oyunları, kənarda qalan rəqslər və digər elementlər qeydiyyata alınmalıdır. Nədənsə, adət-ənənələrimiz, musiqimiz, sənətlərimiz erməni oğurluğundan sonra yadımıza düşür. Halbuki, belə olmalı deyil. Biz sənəd-sübut axtarana qədər ermənilər artıq UNESCO-nu aldadıb öz əməllərini icra edirlər. Biz özümüz öz dəyərlərimizə sahib çıxmalıyıq” - deyə F.İsmayılov əlavə etdi.

İradə SARIYEVA