Rusiya bu türk dövlətini Ermənistanla dostluğuna görə cəzalandırdı...
Akif Nəsirli: “Rusiya bu yolla Qazaxıstana təzyiq göstərir”
Rusiya Qazaxıstanın bəzi kənd təsərrüfatı məhsullarının idxalını dayandırıb. Belə ki, “Rosselxoznadzor” oktyabrın 17-dən Qazaxıstandan Rusiyaya kənd təsərrüfatı məhsullarının idxalına müvəqqəti məhdudiyyətlər tətbiq edib. “Fərqanə” xəbər verir ki, qadağan olunmuş malların siyahısına pomidor, bibər, bostan məhsulları, günəbaxan tumları, buğda, kətan və mərcimək daxildir.
Aydınlaşdırılır ki, Qazaxıstan tərəfinin fitosanitar sertifikatlarının birbaşa son təyinat ölkəsinə rəsmiləşdirilməsi və taxılın dəmir yolu vaqonlarından birbaşa gəminin anbarlarına daşınması şərti ilə taxılın tranziti istisna edilir.
Xidmət bu qərarın sanitar təhlükəsizlik səbəbi ilə verildiyini izah edib. İlin əvvəlindən idarə tərəfindən Qazaxıstandan 200-dən çox tənzimlənən məhsulların - pomidor, taxıl, bostan, bibər və s. idxalı faktı aşkar edilib.
“Rosselxoznadzor” dəfələrlə tədbirlər görülməsinə çağırıb, lakin Astana araşdırmanın heç bir nəticəsini təqdim etməyib. Oktyabrın 4-də “Rosselxoznadzor” Rusiya Federasiyasına ixrac edilən Qazaxıstan bostan məhsullarına fitosanitar sertifikatlarının verilməsinin dayandırılması xahişi ilə Qazaxıstan Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin aqrar-sənaye kompleksində dövlət təftiş komitəsinə müraciət etdiklərini bildirib. Agentlik bunu Rusiyaya gələn Qazaxıstan qovunlarında karantin obyektinin – bostan milçəyinin “dəfələrlə aşkarlanması” ilə əsaslandırıb. Departament onun ölkəyə nüfuz etməsindən potensial iqtisadi zərəri 250 milyon rubl (2,6 milyon dollar) qiymətləndirib. Bundan bir qədər əvvəl “Rosselxoznadzor” Qazaxıstan Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinə taxıl, pomidor, bibər və günəbaxan toxumlarına fitosanitar sertifikatların verilməsini dayandırmaq xahişi ilə müraciət edib. Müraciət Rusiya Federasiyasının fitosanitar rifahını təhdid edən tədarük edilən məhsullarda "müəyyən edilmiş karantin obyektləri" ilə əlaqədar idi. Qazaxıstanın ixtisaslaşmış agentliyi “APK Novosti” taxıl bazarının iştirakçılarına istinadən “Rosselxoznadzor”un müraciətini avqustun 1-dən Rusiya taxılının Qazaxıstana idxalına qoyulan qadağaya cavab adlandırıb. Bir gün əvvəl “Kursiv” nəşri respublikanın Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinə istinadən yazıb ki, sentyabrın 23-dən oktyabrın 16-dək pomidor, bibər, düyü, darı, un və quru meyvələr daşıyan 89 avtomobil Rusiya ərazisinə buraxılmayıb. Departament əlavə edib ki, oktyabrın 9 və 15-də Qazaxıstan tərəfinin təşəbbüsü ilə Avrasiya İqtisadi Komissiyasında mövcud vəziyyətin həlli üçün iki raund məsləhətləşmələr keçirilib.
Rusiya Qazaxıstanın bəzi kənd təsərrüfatı məhsulları idxalını dayandırıb. Bu, Qazaxıstanın Ermənistanla yaxınlaşmasına cavab ola bilərmi? Yəni Qazaxıstan son vaxtlar Ermənistanla çox yaxınlaşıb, Ermənistan Qazaxıstanda mədəniyyət günləri keçirib, Qazaxıstan da Ermənistanda keçirəcək və sair. Bu baxımdan Qazaxıstan Ermənistanla dostluğuna görə cəzalandırıla bilərmi?
“Bu məhdudiyyətin tətbiq olunması Qazaxıstanın Ermənistanla yaxınlaşması...”
Liberal İqtisadçılar Mərkəzinin sədri Akif Nəsirli “Bakı-Xəbər”ə şərhində “Adətən Rusiya heç vaxt bu cür qadağaları daxili bazarın qorunması, əhalinin qida təhlükəsizliyinin qayğısına qalınması məqsədilə etmir. Rusiya bu məsələləri yalnız siyasi konyunktura üzərində qurur. Yəni vaxt olub ki, Azərbaycandan da gedən məhsulları geri qaytarıblar, guya hansısa xəstəlik tapıblar. Amma araşdırma zamanı məlum olurdu ki, məhsulda nə güvə var, nə də başqa xəstəlik. Deməli bu, Rusiyanın bir siyasi təzyiq vasitəsidir. Yəni Rusiyanın fitosanitar qurumu müstəqil qurum deyil, əksər hallarda siyasi sifariş yerinə yetirir. Ona görə də hesab edirəm ki, Qazaxıstandan məhsul idxalı da siyasi sifarişlər əsasında geri qaytarılıb”-deyə bildirdi.
A.Nəsirli qeyd etdi ki, Rusiyanın bu qadağası bir tərəfdən Qazaxıstanın Ermənistanla sıx əlaqələri ilə bağlıdırsa, digər tərəfdən Qazaxıstan-Rusiya münasibətləri ilə əlaqədardır. “Bu məhdudiyyətin tətbiq olunması Qazaxıstanın Ermənistanla yaxınlaşması amili ilə də bağlı ola bilər.
Burada diqqətdən qaçmayan başqa faktor da var. Qazaxıstan-Rusiya münasibətlərində çox ciddi kənarlaşmalar var, münasibətlərinin korlandığı müşahidə olunur. Rusiya icarə qiymətlərini bir qədər artırdıqdan sonra Qazaxıstan son dövrlər Baykal-Amur kosmodromunun icarəsindən imtina etmək istəyirdi. Növbəti dövr üçün Baykal-Amurun ərazisinin icarəyə verilməsi müqaviləsi uzadıldı. Yəni bu gün Qazaxıstanla Rusiya arasında münasibətlər o qədər də münbit deyil, bu, rəvan sayıla bilməz”.
A.Nəsirli hesab edir ki, görünür, hansısa məsələlər var və Qazaxıstanla razılaşdırılmır. “Rusiya bu yolla Qazaxıstana təzyiq göstərir”-deyə A.Nəsirli bildirdi.
A.Nəsirlinin sözlərinə görə, Qazaxıstana bu yolla təzyiq göstərən Rusiya istədiyinə nail olmaq üçün bu yoldan istifadə edir. Müsahibimiz bildirir ki, bu məsələ daha çox Rusiya-Qazaxıstan münasibətlərinin gərginliyi ilə bağlıdır. “Yəqin ki, pərdəarxası danışıqlar zamanı Rusiyanın Qazaxıstandan istəyi açıq şəkildə ifadə olunub. Görünür, Qazaxıstan hökuməti bununla razılaşmır və o da belə üsullara əl atır”.
O vurğuladı ki, bu hansı məsələdirsə, indi təzyiq vasitəsilə düzəlmirsə, Rusiya ona nail olmaq üçün gələcəkdə iqtisadi və siyasi təzyiqlərini daha da artıra bilər.
İradə SARIYEVA
