Gürcüstan ABŞ və Avropanın gözündə "badamgözlü idi, indi oldu kor Fatmanisə"...
Bu ayın 26-da növbəti parlament seçkilərini keçirəcək Gürcüstanla Qərb arasında münasibətlər getdikcə daha böyük sürətlə pisləşir. Elə bu fonda Avropa Parlamenti Gürcüstan əleyhinə qətnamə qəbul edib.
Qətnaməyə əsasən, Avropa Parlamenti Gürcüstanda demokratiyanın azalmasından dərin təəssüf hissi keçirir və Avropa İttifaqını Bidzina İvanişviliyə və Gürcüstanda demokratiyaya xələl gətirən bütün şəxslərə qarşı şəxsi sanksiyalar tətbiq etməyə çağırır.
Qətnamənin mətnində Gürcüstanın keçmiş prezidenti Mixeil Saakaşvilinin azadlığa buraxılması və viza rejiminin liberallaşdırılması məsələsindən də bəhs edilir. Avropa Parlamenti, həmçinin Gürcüstan hökumətini Rusiyaya qarşı sanksiyalar tətbiq etməyə çağırır.
Hakim “Gürcü Arzusu-Demokratik Gürcüstan” partiyasının sədri İrakli Qaribaşvili qeyd edib ki, Avropa Parlamentinin Gürcüstanla bağlı qəbul etdiyi qətnamə ölkəmizin daxili işlərinə həyasız müdaxilədir: “Bu qətnamə birinci deyil və yəqin ki, sonuncu da olmayacaq. Biz bu cür ədalətsiz qərar və ya qətnamə layihələrini çox görmüşük. Yadınızdadırsa, 2 il əvvəl ölkəyə namizəd statusu verilməyəndə, bu qərarın qəbuluna 1-2 həftə qalmış oxşar məzmunlu “mesajlarla” oxşar, ədalətsiz, biabırçı qətnamə qəbul edilmişdi. O zaman da Bidzina İvanişviliyə qarşı sanksiyaların tətbiqi, Saakaşvilinin azad edilməsi, Kezeraşvilinin media meneceri kimi qeyd olunması ilə bağlı tələbləri var idi”. Onun sözlərinə görə, bu qərar iki il əvvəl qəbul edilib: “İndi seçkilərə iki həftə qalmış görürük ki, bizim radikal, müflis müxalifətimizi dəstəkləyən və müdafiə edən lobbiçilər Gürcüstan əleyhinə oxşar məzmunlu qətnamə hazırlayırlar. Bu da təbii ki, daxili işlərə açıq-aşkar müdaxilənin növbəti nümayişidir. Mən bunu ölkəmizin daxili işlərinə açıq-aşkar müdaxilə adlandırardım. Heç kim seçkilərə iki həftə qalmış hansısa ölkədə seçki proseslərinə belə kobud, həyasız müdaxilə, manipulyasiya və insanlara təsir cəhdini görməyib”. ABŞ-la da Tiflisin münasibətləri olduqca gərgindir. Bu fonda ABŞ bir zamanlar yaxın müttəfiqi olan həmin Güney Qafqaz ölkəsini güclü basqı altında saxlamağa başlayıb. ABŞ Gürcüstanın iki güvənlik rəsmisinə maliyyə sanksiyası, daha 60 Gürcüstan vətəndaşına da viza məhdudiyyətləri tətbiq edib. ABŞ Dövlət Departamenti bildirib ki, bu 60 nəfərin arasında yüksəkvəzifəli hökumət rəsmiləri də var. Hələlik, onların adları açıqlanmır. ABŞ hökuməti Bidzina İvanişviliyə qarşı da ayrıca maliyyə sanksiyaları paketi hazırlayıb. Ardınca Ağ ev rəsmiləri Gürcüstanın BMT Baş Məclisindəki nümayəndə heyəti ilə görüşməkdən boyun qaçırıblar. Hətta prezident Co Baydenin sentyabrın 25-də verdiyi ziyafətə qatılması üçün Gürcüstan baş naziri İrakli Kobaxidzeyə göndərilən dəvəti də geri çağırıblar. Bunlar ABŞ ilə bu yaxınlaradək onun postsovet məkanında ən sadiq və sevimli müttəfiqi olan Gürcüstan arasında münasibətlərin çox soyuduğunu göstərir. Üstəlik, bütün bunlar oktyabrın 26-da keçiriləcək və çoxları tərəfindən dönüş nöqtəsi kimi görülən parlament seçkiləri ərəfəsində baş verir. Qərb siyasətçiləri bu seçkilərdə “Gürcü Arzusu”nun, nəhayət, hakimiyyətdən gedəcəyinə ümid edirlər.
Təhlilçilər deyirlər ki, ABŞ-nin belə sərt cavabı bir gerçəyi ortaya çıxarır: Gürcüstanın demokratik hökuməti və tam qərbyönlü xarici siyasəti yoxdursa, Avrasiyanın ucqar bir küncündə yerləşən bu kiçik və yoxsul ölkəyə Vaşinqtonun yatırım etməyə marağı da yoxdur. Gürcüstan Siyasət İnstitutunun rəhbəri Korneli Kakaçia bildirir: “Gürcüstan balaca ölkədir, özünün də qonşularımız kimi nefti, qazı, ya da buna bənzər heç nəyi yoxdur”. Onun sözlərinə görə, ABŞ-nin gözündə Gürcüstanın dəyəri, ənənəvi olaraq, onun postsovet dünyasında Amerikanın təsirini gücləndirən aktor, Qərbin Qafqazda və digər yerlərdəki forpostu olması ilə bağlıdır. 2000-ci illərdə “Qızılgül inqilabı”nın ardınca hakimiyyətə gələn Saakaşvilinin qərbyönlü və azad bazar siyasəti ABŞ prezidenti Corc Buşun “Azadlıq gündəliyi”ilə üst-üstə düşmüşdü. Buş hətta 2005-ci ildə Tiflisə səfər etmiş və Gürcüstanı “demokratiya mayakı” adlandırmışdı. ABŞ-ın Gürcüstandakı keçmiş hərbi attaşesi, indi Pensilvaniya ştatındakı ABŞ Ordusu Hərbi Kollecinin araşdırma professoru Bob Hemilton qeyd edir: “Həm qərbyönlü xarici siyasət, həm də möhkəm demokratik göstəricilər vacibdir. Bir ölkədə bunlardan yalnız biri varsa, - məsələn, baş nazir Nikol Paşinyanın Ermənistanı Rusiyadan qopmazdan öncə belə idi – həmin ölkə bizim marağımızı bir az cəlb edəcək. Ancaq sadəcə biri yetməz. 2003-cü ildə baş verən “Qızılgül inqilabı” buna görə Vaşinqtonun diqqətini çəkmişdi, axı bunların hər ikisini vəd edirdi”. Di gəl, indi 2012-ci ildən bəri hakimiyyətdə olan və ard-arda üç seçkidə qalib gələn “Gürcü Arzusu” təkcə Qərb istiqamətində getməyə deyil, daha çoxvektorlu xarici siyasət yürütməyə çalışır. Rusiyanın Ukraynaya qarşı 2022-ci ildə başlatdığı tammiqyaslı savaş nəticəsində region dövlətləri ilə əməkdaşlıq etmək üçün “Gürcü Arzusu”na daha çox imkan açıldı. Ukrayna müharibəsinin açdığı unikal pəncərədən yararlanan Gürcüstan Avropa İttifaqı üzvlüyünə namizədliyini irəli sürdü və namizəd ölkə statusunu qazana bildi. Ancaq “Gürcü Arzusu” buna demokratik göstəricilərinə görə deyil, geosiyasi önəminə görə nail olduğunu düşünür. Kakaçianın sözlərinə görə, yeni Şərq-Qərb enerji və nəqliyyat bağlantılarında öz rolunu oynayan Gürcüstan hökuməti Aİ-yə ləyaqətlə daxil olacağını deyir: “Gürcü arzusu” bir növ Azərbaycanla Türkiyənin yerişini yeriyirlər. Ancaq Türkiyə bunu edə bilər, axı orta səviyyəli gücdür, daha böyük ölkədir və NATO üzvüdür. Türkiyə gerçəkdən belə xarici siyasət yürüdə bilər. Gürcüstansa Qərbin dəstək və yardımından asılıdır və çoxvektorlu xarici siyasət cəhdi Gürcüstanın önəmini bir az şişirtmək kimi görünür”. Gürcüstanın mövcud iqtidarı xaricdən maliyyə vəsaiti alan QHT və media qurumlarının fəaliyyətini məhdudlaşdıran və özünün “LGBT təbliğatı” adlandırdığı şeyə qarşı qanunlar qəbul edib. ABŞ Gürcüstanın rəsmi şəxslərinə qarşı sanksiya və ictimai töhmətin səbəblərini açıqlarkən həmişə “Gürcü Arzusu”nun antidemokratik davranışına söykənir. Hemilton deyir ki, Gürcüstanın daha sərt tədbirlərlə üzləşməsi ABŞ-nin 20 il boyunca yüz milyonlarla dollar yardımından sonra bu ölkədə daha güclü təsirə malik olmasından qaynaqlana bilər: “Gürcüstanın ABŞ-dan aldığı yardım səviyyəsinə görə bizim orada Türkiyə və Azərbaycanda olmayan rıçaqımız var. Biz də, gec də olsa, ondan yararlanırıq. Gürcüstanın iqtisadi və güvənlik baxımından ABŞ üçün önəmi qat-qat daha azdır. Yəni, onun demokratik göstəriciləri bizim üçün daha dəyərlidir”. “Gürcü Arzusu”nun liderləri ABŞ-nin 26 oktyabr seçkilərində güc balansına müdaxilə etdiyini deyirlər. Kobaxidzenin dəvətinin ləğv edilməsinin ardınca parlamentin spikeri Şalva Papuaşvili deyib ki, Vaşinqton müxalifət diskursunu qızışdırır və Gürcüstanın daxili siyasətinə müdaxilə edir.
Nahid SALAYEV
