Paşinyan Ermənistanı regional “cındıra” çevirir - bunu ermənilər özləri bəyan etdi...

Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan bəyan edib ki, ölkəsi təşəbbüs göstərdiyi “Sülh kəsişməsi” layihəsinin reallaşdırılması nəticəsində 10 milyardlarla dollar məbləğində gəlir əldə edə bilər. Amma ekspertlər qeyd edirlər ki, əslində, Paşinyanın dedikləri cəfəngiyatdan başqa bir şey deyil. 

İlk növbədə o baxımdan ki, Ermənistanın imkanları tranzitdən bu məbləğdə gəlir əldə edilməsinə imkan vermir. Amma Paşinyan yenə də sərsəm açıqlamalarını davam etdirib.

“Sülh kəsişməsi: təhlükəsizlik və demokratiyanın birləşməsi” adlı konfransda Paşinyan bir sıra açıqlamalrı ilə regionda sülhə, Azərbaycan və Rusiya əleyhinə mövqe sərgilədiyini bir daha nümayiş etdirib. Belə ki, Paşinyan Rusiyanın Federal Təhlükəsizlik Xidmətinin (FTX) nümayəndələrinə yalnız Zəngəzurda yola nəzarət funksiyası verilə biləcəyini bildirib. O, 10 noyabr 2020-ci il tarixli üçtərəfli bəyanatın 9-cu bəndindən sitat gətirib: “Nəqliyyat rabitəsinə nəzarəti Rusiya FTX-nin Sərhəd Xidməti həyata keçirir” cümləsinə diqqət yetirin. Bu təklif bu yaxınlarda müəyyən dairədə səsləndi və mən soruşdum ki, bu, nə deməkdir. Kim izah edə bilər ki, Rusiya Prezidentinin 10 dekabr 2020-ci il tarixli fərmanında, bu, nə başa düşülür? Bu, o deməkdir ki, Rusiyanın nümayəndələrinə Ermənistanın öz öhdəliyini necə yerinə yetirdiyini görmək üçün hansısa monitorinq funksiyası verilə bilər”. Paşinyanın sonrakı açıqlamaları isə daha cəfəng xarakterə malik olub. O qeyd edir ki, üçtərəfli bəyanatla bağlı çoxlu problem var: “Təkcə bir məqamı qeyd etmək mümkün deyildir, bir çox digər məsələlər, xüsusən də Laçın dəhlizi, məhbusların geri qaytarılması ilə bağlı şərtlər yerinə yetirilməmişdir”. Ermənistanın baş naziri həmçinin “Sülh kəsişməsi” layihəsinin Azərbaycanı narahat etdiyini də dilə gətirib: “Çünki bu layihə Ermənistana on milyardlarla fayda gətirə bilər. Bu layihə Azərbaycan üçün iki potensial problem yaradır. Birincisi, əgər Azərbaycan səmimi şəkildə Ermənistanın strateji baxımdan ona qarşı təcavüzkar planlarının olduğuna inanırsa, bu, həmin on milyardlarla dolların Azərbaycana qarşı istifadə oluna biləcəyi təəssüratı yarada bilər. Amma bunun əksi də var: Azərbaycanın Ermənistana qarşı təcavüzkar niyyəti varsa, o zaman Azərbaycan narahat ola bilər ki, bu on milyardlarla dollar Ermənistanın müdafiə qabiliyyətini artırmaq üçün istifadə olunar. Nəticədə Azərbaycanın Ermənistana qarşı təcavüzkar planlarını həyata keçirməkdə problemlər yaranar”. O qeyd edib ki, Ermənistanın Azərbaycana və region ölkələrinə qarşı aqressiv niyyəti olmadığı üçün Bakının dərin qorxusunu sovuşdurmaq olar: “Bundan başqa, Ermənistan qeyd edib ki, biz hətta işğal olunmuş ərazilərimizi hərbi yolla geri qaytarmaq vəzifəsini belə qarşımıza qoymuruq. Amma fakt budur ki, Azərbaycan Ermənistanın yollarının onun maraqlarına uyğun olmasını istəyir, eyni zamanda, Ermənistan blokadada qalmaqda davam edir. Bu, məntiqsizdir və belə bir yanaşma Ermənistan üçün məqbul sayıla bilməz”. Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyinin mətbuat katibi Ayxan Hacızadənin Ermənistan baş nazirinin bu iddiasına cavab verib: “Ermənistan baş nazirinin 12 oktyabr tarixində “Sülh kəsişməsi: təhlükəsizlik və demokratiyanın vəhdəti” adlı forumda çıxışı zamanı 10 noyabr 2020 tarixli üçtərəfli bəyanatla bağlı səsləndirdiyi iddialar reallıqların təhrif olunması cəhdidir”. Qeyd edilib ki, üçtərəfli bəyanata istinadən kommunikasiyaların açılması məsələsində Ermənistan baş nazirinin açıqlaması Ermənistan rəhbərliyinin üzərinə götürdüyü öhdəliklərə dair etinasızlığı növbəti dəfə nümayiş etdirir: “Üçtərəfli bəyanatın 9-cu bəndində Ermənistanın kommunikasiyaların açılması xüsusunda hansı öhdəliklərinin olduğu, nəqliyyat əlaqəsi üzrə nəzarətin hansı formada təşkil olunacağı açıq-aydın təsvir olunub. Ümumiyyətlə, Ermənistanın 10 noyabr tarixli üçtərəfli bəyanatdan irəli gələn digər öhdəlikləri pozan fəaliyyətlərinə nəzər salsaq, ilk növbədə, Ermənistanın 2023-cü ilin sentyabr ayınadək öz qanunsuz silahlı birləşmələrini Azərbaycanın Qarabağ bölgəsindən çıxarmaması, humanitar məqsədlər üçün nəzərdə tutulmuş Laçın dəhlizi vasitəsilə Azərbaycan ərazilərinə əlavə silah-sursat, hərbi texnika, minalar ötürməsi, Azərbaycana qarşı mina terrorunu davam etdirməsi xatırlanmalıdır. Üzdə Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü tanıdığını bəyan edən Ermənistan tərəfinin Azərbaycan ərazilərində saxladığı qondarma rejimin təbliğatını aparması və Ermənistan baş nazirinin 2 sentyabr 2023-cü il tarixində qondarma “müstəqillik” ilə bağlı separatçı xunta rejiminə təbriklərini çatdırdığını heç kəs unutmayıb. Bu baxımdan Ermənistan baş nazirinin Laçın dəhlizinin fəaliyyəti, qaçqın və məcburi köçkünlərin qayıdışına dair ritorik sualları yalnız təəccüb və istehza doğurur. Ermənistan tərəfinin hərbi əsirlərin qaytarılmadığını iddia etməsi həmçinin gülüncdür. Azərbaycan indiyə qədər humanizm prinsipinə sadiq qalaraq bütün hərbi əsirləri Ermənistan tərəfinə təhvil verib. Erməni əsilli hərbi cinayətkarların və separatçı xunta rejiminin nümayəndələrinin azad edilməsi barədə isə Azərbaycan hər hansı bir öhdəliyə malik deyil. Sonda bir daha Azərbaycanın tarixi və beynəlxalq hüquqi çərçivədə mövcud olan ərazilərinə qarşı əsassız iddialarından, tarixin saxtalaşdırılmasından əl çəkməyən, beynəlxalq hüquq prinsiplərini kobudcasına pozan, yürütdüyü təcavüz siyasəti səbəbindən düşdüyü vəziyyətdən nəticə çıxarmayan Ermənistan rəhbərliyini heç bir çərçivəyə sığmayan, reallıqları təhrifə edən və nəticə etibarilə beynəlxalq ictimaiyyəti yanıltmağa yönələn açıqlamalardan çəkinməyə çağırırıq”. Paşinyanın dedikləri əslində Ermənistanda da gülüşlə qarşılanır. Sabiq prezident Serj sarkisyanın rəhbərlik etdiyi Respublikaçılar partiyasının sədr müavini Armen Aşotyan bu xüsusda həbsxanadan yazdığı mıktunundan qeyd edir: “Paşinyanın “Sülh kəsişməsi: təhlükəsizlik və demokratiyanın vəhdəti” adlı forumda çıxışı zamanı dediklərində heç bir yeni fundamental element yox idi: “Ona görə də mənim ötən il Nubaraşen Penitensiar Müəssisəsindən yazdığım bəzi qiymətləndirmələr öz aktuallığını tam saxlayıb və aşağıda təqdim olunur. Aydındır ki, “Sülh kəsişməsi” cəfəngiyyatları indiki vəziyyətdə Ermənistanın maraqlarına xidmət etməyəcək. Onu markalamaq və yeni qablaşdırmada təqdim etmək cəhdləri şokolad əvəzinə zibil satmaq cəhdlərini xatırladır. Bununla belə, gəlin bir anlıq Nikolun haqlı olduğunu təsəvvür edək, deyək ki, layihə doğrudan da ermənipərəstdir və regional və qlobal əhəmiyyət kəsb edir. Müasir dünyada logistika və kommunikasiya meqalayihələri ilə maraqlanan siyasi və maliyyə resurslarına malik cəmi 5 oyunçu var. Gəlin onlara bir-bir baxaq. 1. Çin - “Bir kəmər və bir yol layihəsi”. Nikol bu paketə nəinki daxil deyil, ola da bilməz, çünki Ermənistanın hazırkı geosiyasi mövqeyi Çinin maraqlarına uyğun gəlmir. 2. Rusiya - Şimal-Cənub layihəsi. Rusiyanın regionda nəinki öz planları var, hətta Nikolun Ermənistanı ilə də dərinləşən böhran içindədir. 3. Hindistan - Bu ölkənin logistika diversifikasiyası problemi var ki, bu da İsrail-Fələstin münaqişəsi fonunda xüsusilə kəskinləşir. Hindistan yeni layihələrə təkbaşına daxil olmayacaq, xüsusən də real Şimal-Cənub perspektivi artıq görünəndə. 4 və 5: “Böyük yeddilik” ölkələri və Avropa İttifaqı. Hər ikisinin öz qlobal layihələri var: müvafiq olaraq PGI (Qlobal İnfrastruktur üçün Tərəfdaşlıq) və “Global Gateway”. Lakin hər iki layihə kollektiv Qərbin layihələridir, Rusiya və İran kimi benefisiar ölkələri əhatə etmir. Yazılanlardan aydın olur ki, meydanda yalnız Türkiyə qalacaq, onun da öz prioritetləri var. Ona görə də açıq-aşkar görünür ki, Nikolun təklifləri Ermənistana sülh gətirmək məqsədini güdmür, nəhayət, bizi regional “cır-cındır” etməyə xidmət edir. “Sülh kəsişməsi” olan Paşinyanın ixtira etdiyi yeni oyuncaq artıq çoxsaylı əhəmiyyətli və analitik tənqidlərə məruz qalıb. Nikolun düşüncəsinin başqa bir zəhərli nəticəsi xarici bazarlarda ilkin olaraq qüsurlu “məhsul”dur, ona görə də bu illüziyanın əsas istehlakı yenidən yerli auditoriya daxilində həyata keçirilir. Paşinyanın absurdluğunu əks etdirən artıq qeyd olunan fakt və arqumentlərə əlavə olaraq, daha ikisini misal çəkmək istərdim. 1. Məlumdur ki, yol ayrıcları yol təhlükəsizliyi baxımından ən təhlükəli olanlardır. Eyni model geosiyasətdə də keçərlidir. Ermənistan “yol ayrıcına” çevrilsə, geosiyasi hadisələrin, toqquşmaların, itkilərin sayının daha da artacağı göz qabağındadır. Bizdə isə bu təhlükə daha realdır, çünki bundan sonra Paşinyan nəinki riskləri idarə edə bilmir, əksinə, onları daha da artırır ki,bu da aksiomatikdir. 2. Təbii ki, kəsişmələrin təhlükəsizliyini artırmaq üçün qaydalar müəyyən edilir, məsələn, “svetofor” qoyulur. “Ermənistan-sülh kəssişməsi” konsepsiyasında acı fakt ondan ibarətdir ki, ölkəmiz bu gün Cənubi Qafqaz regionu üçün “yol hərəkəti qaydaları” müəyyən edə bilmir, nə bu qaydalara riayət olunmasına nəzarət edir, nə də qanunu pozanları cəzalandırır. Nikola görə ərazimizdə “svetofor” belə quraşdıra bilməyəcəyik. Və buradan növbəti vacib sual yaranır: Əgər bizi yol ayrıcına çevirmək istəyirlərsə, o zaman “svetoforu” kim quraşdıracaq?”.

Tahir TAĞIYEV