Türk Dövlətləri Təşkilatı 15 ildə A-dan B nöqtəsinə gəldi...
Faiq Ələkbərli: "Türk dünyası siyasi, iqtisadi, hərbi, mədəni və digər sahələrdə özünü tam şəkildə ifadə etməyə başlayıb və bu işlər təkimləsdirmə mərhələsindədir"
15 il əvvəl Naxçıvan şəhərində Türkdilli Dövlətlərin Əməkdaşlıq Şurasının yaradılması haqqında saziş imzalanıb, O, sonradan Türk Dövlətləri Təşkilatına (TDT) çevrilib.
Qazaxıstan Respublikasının Xarici İşlər Nazirliyində qeyd edildiyi kimi, qısa zaman kəsiyində TDT özünü beynəlxalq münasibətlərin tamhüquqlu və nüfuzlu subyekti kimi elan etməyi bacardı, sülhün möhkəmlənməsinə töhfə verməyə çalışdı və davamlı inkişaf etdi.
Türk inteqrasiyası tranzit və nəqliyyat məsələlərindən iqtisadiyyat, ekologiya, elm, təhsil, incəsənət, turizm, idmandan başlayaraq təsirli humanitar bloka qədər geniş əməkdaşlığı əhatə edir.
Müsahibimiz Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Fəlsəfə və Sosiologiya İnstitutunun “Türk xalqlarının fəlsəfi fikir tarixi və müasir fəlsəfəsi” şöbəsinin müdiri, fəlsəfə doktoru, dosent Faiq Ələkbərliyə belə bir sualla xitab etdik: sizcə, 15 il ərzində bu təşkilat nələrə nail ola bildi, onu perspektivdə nələr gözləyir?
Sayın doktor F.Ələkbərli bizə cavabında bildirdi ki, 20-ci əsrin sonlarında Türkiyədən başqa daha beş müstəqil türk dövləti meydana çıxdı, eyni zamanda Quzey Kıbrıs Türk Cümhuriyyəti də var idi: "Əvvəl türk dünyası Türk Dövlətləri Əməkdaşlıq Şurası adı altında birləşdi. Son illər isə bu beynəlxaq qurum Türk Dövlətləri Təşkilatı kimi fəaliyyətini davam etdirir. Bunun özü də böyük bir addımdır. Çünki bu təşkilatda türk dövlətləri hərbi, siyasi, iqtisadi, mədəni və digər sahələrdə özünün ümumi strategiyasını dəqiqləşdirir. 15 il ərzində təşkilat xeyli nailiyyətlər əldə edib. Birinci mərhələ türk dövlətlərinin bir-birinə isinişmə, uyğunlaşma və qaynayıb-qarışma dövrü idi. Ona görə də dövlətlər bu mərhələdə bir-birinə qarşı daha ehtiyatlı davranırdılar. Həmin dövrdə ortaq türk dili və ortaq türk əlifbası ideyası yarandı, mədəni-iqtisadi əlaqələr quruldu. İkinci mərhələdə Türk Dövlətləri Əməkdaşlıq Şurası yarandı ki, bu dövrdə dövlətlər arasında hərbi, iqtisadi və mədəni əlaqələr quruldu. Xüsusilə də, Türkiyə və Azərbaycanın bu məsələdə öncüllük etməsi bəllidir. İkinci mərhələdə artiq dövlətlər arasında inam və etimad gücləndi. Nəticədə qarşılıqlı sərmayələrin yatrılması və hərbi əməkdaşlığın güclənməsi başlandı. İndi biz artıq üçüncü mərhələdəyik - bu da Türk Dövlətləri Əməkdaşlıq Şurasının Türk Dövlətləri Təşkilatına çevrilmasi prosesidir. Bu, çoxqütblü dünyada yeni bir hərbi-siyasi və iqtisadi güc mərkəzinin yaranması kimi qiymətləndirilə bilər. Bu mərhələdə türk dövlətləri həm ikitərəfli, həm də çoxtərəfli əməkdaşlıqlarını gücləndirməkdədirlər. Hazırda əsas məqsəd Turk Dövlətləri Təşkilatının dünyada real güclərdan birinə çevrilməsidir. Bu istiqamətdə ciddi addımların atılmasının artıq vaxtıdır.
Son zamanlar artıq ortaq turk əlifbası qəbul edilib, ortaq türk dilinin formalaşmasında ciddi irəliləyişlər var. Hərbi əməkdaşlıq yalnız Azərbaycan ilə Türkiyənin timsalında deyil, həm də türk dövlətlərinin birgə hərbi təlimləri buna bariz nümunədir. Artıq bu təşkilatın sammitləri Türkiyə və Azərbaycanın təsəbbüsü ilə intensivləşib. İnanıram ki, TDT nəinki regionda, hətta dünyada yaxın zamanlarda öz sözünü deyəcək. Regional və qlobal münaqişə nöqtələrində sulhyaratma missiyasi ilə bu təşkilat adı altında türk əsgərlərinin görünməsinin yaxın zamanlarda şahidi ola bilərik. Qarşidakı illərdə ortaq türk valyutasının meydana çıxması, türk maliyyə fondlarının yaradılməsi hədəfləri mövcuddur. Türk dünyası siyasi, iqtisadi, hərbi, mədəni və digər sahələrdə özünü tam şəkildə ifadə etməyə başlayıb və bu işlər təkmilləşdirmə mərhələsindədir. Düşünürəm ki, yaxın gələcəkdə ortaya çıxacaq yeni güc mərkəzi varsa, o da TDT-dır".
Dəniz NƏSİRLİ
