Roşa-Şana və neftin 200 dollara qalxmaq təhlükəsi İsraili İranla bağlı tərəddüdə saldı...

Bəllidir ki, İranın ballistik və hipersəs raketləri ilə İsrailə kütləvi hücumu Benyamin Netanyahu hökumətinə qisas variantlarını nəzərdən keçirməyə əsas verib. Hücum üçün potensial hədəflər siyahısına İslam Respublikasının neft və hərbi-sənaye obyektləri, nüvə infrastrukturunun elementləri daxildir. Münaqişə əvvəlki idarə olunan qarşıdurma çərçivəsi ilə məhdudlaşa bilər. Lakin İsrail oyun qaydalarını dəyişməyə hazırdır.

Bu günlərdə ölkənin Baş Qərargah rəisi Herzi Halevi, MOSSAD kəşfiyyat agentliyinin direktoru David Barnea və Baş Təhlükəsizlik Xidmətinin rəhbəri Ronen Bar Təl-Əvivdə İsrail Müdafiə Nazirliyinin kompleksində görüş keçiriblər.Təhlükəsizlik aparatı təkcə Tehrana zərbə endirmək variantlarının siyahısını deyil, həm də öz hava “çətirini” gücləndirmək üçün tədbirləri müzakirə edib. Ən azı o fonda ki, regional düşmənə endirilən zərbəni şərh edən İran prezidenti Məsud Pezeşkian ballistik və hipersəs raketlərinin kütləvi buraxılışını dəf edərkən İsrailin hava hücumundan müdafiə sisteminin guya tükəndiyini vurğulayıb: “İran İslam Respublikası Silahlı Qüvvələrinin qürurlu əməliyyatı sübut etdi ki, onların tərifli “Dəmir Günbəz”i şüşədən daha kövrəkdir”. İranın cavabından sonra İsrail rəhbərliyinin masasına gələn güc ssenariləri arasında İslam Respublikasının enerji və istehsal obyektlərinin dağıdılması, eləcə də yerli hava hücumundan müdafiə sisteminin sıradan çıxarılması daxildir. Bu barədə artıq “Axios” nəşrinə mənbələr məlumat verib. Onların sözlərinə görə, İranın nüvə infrastrukturuna ziyan vurmaq variantı da nəzərdən keçirilir. Amerika nəşrinin israilli həmsöhbəti bu fonda bildirib: “Bizim iranlıların bu hücuma necə reaksiya verəcəyi ilə bağlı böyük suallarımız var, lakin biz onların uğursuzluğa düçar olma ehtimalını nəzərə alırıq, sonra isə bu, tamamilə fərqli oyun olacaq”. İndilikdə İsrail üçün cavab tədbirlərinin həyata keçirilməsi ilə bağlı vəziyyət yəhudi təqvimi ilə 5785-ci Yeni ilin başlaması olan Roşa-Şananın başlaması ilə çətinləşir. Roşa-Şanadan sonra bayramlar dövrü başlayır. Amma yəhudi dövlətində eskalasiya çağırışları həm hakim koalisiya, həm də müxalifət tərəfindən eşidilir. Milli təhlükəsizlik naziri Itamar Ben-Qvir Netanyahudan təcili olaraq digər cəbhələrdəki döyüşlərə bənzər İrana qarşı hərbi kampaniyaya başlamağı tələb edib:   “Livana etdiklərimizi İrana da etmək lazımdır. Heç bir siyasi razılaşma, diplomatiya yoxdur”.  Öz növbəsində, hökumətin tənqidçiləri arasında olan keçmiş baş nazir Naftali Bennett deyib ki, bu, İrana hücum üçün tarixi andır: “İsrail indi Yaxın Şərqin simasını dəyişmək üçün son 50 ildə ən böyük fürsətə malikdir. Biz İranın nüvə proqramını, onun əsas enerji obyektlərini məhv etmək və bu terrorçu rejimi tamamilə iflic etmək üçün hərəkətə keçməliyik”.

İranın hakim isteblişmenti, görünür, regional rəqibinin əhval-ruhiyyəsini yaxşı bilir. “Reuters”in mənbələrinə görə, İslam Respublikasının Ali rəhbəri Əli Xameneyi dost “Hizbullah” qruplaşmasının baş katibi Həsən Nəsrullahın öldürülməsindən sonra köçdüyü təhlükəsiz yerdə qalmağa davam edir. Lakin bu, onu daxili auditoriya qarşısında çıxış etmək imkanından məhrum etməyib. İranın İsrailə hücumunun ertəsi günü dövlət mediası tərəfindən verilən açıqlamada Xamneyi Yaxın Şərqdəki “münaqişələrin, müharibələrin və toqquşmaların” əsas mənbəyinin ABŞ və onun Avropalı müttəfiqlərinin fəal müdaxiləsi olduğunu vurğulayıb: “Bütün region ölkələri müstəqil şəkildə öz ərazilərində və regionda asayişi bərpa edə, sülh, sağlamlıq və firavanlıq şəraitində birgə yaşaya bilərlər”.

İran komandanlığı öz növbəsində bildirib ki, İsrailin mümkün cavab əməliyyatına qarşı   tədbirlər daha geniş miqyasda olacaq. İslam Respublikasının Baş Qərargah rəisi, general-mayor Məhəmməd Baqiri bildirib ki, belə olan halda İsrail rejiminin bütün infrastruktur obyektlərinə hücum ediləcək. Bununla belə, Qərb agentliklərinin məlumatına görə, Tehran dolayı rabitə kanalları vasitəsilə Vaşinqtonu sonsuz zərbə mübadiləsinə cəlb olunmaq istəmədiyi barədə xəbərdar edib. Bundan əlavə, İslam Respublikası raketlərin buraxılmasından bir müddət əvvəl oktyabrın 1-də hücumun başlaması barədə ABŞ-ı məlumatlandırıb. Vaşinqtonla Tehran arasında vasitəçilər arasında ərəb dünyası ölkələri, həmçinin İranın paytaxtında diplomatik nümayəndəliyi olan İsveçrə də var. ABŞ Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsinə yaxın olan “Stratfor” analitik mərkəzinin öz hesabatında qeyd etdiyi kimi, İrandan edilən hücum ciddi ziyan vurmayıb: “Bu, yaxın perspektivdə İrana qarşı böyük əks-hücum üçün İsrailin siyasi əsaslandırmasını zəiflədəcək.  Xüsusilə nəzərə alsaq ki, İsrail indi şimal cəbhəsində cəmləşib. Bununla belə, İsrail hələ də İrana cavab vermək və İranın gələcək zərbələri ehtimalını azaltmaq və ya heç olmasa onların ölçüsünü və təsirini yumşaltmaq yollarını axtaracaq”. “Stratfor” iddia edir ki, ən az münaqişəli yanaşma ilə İsrail İran ərazisində məhdud sayda strateji hədəfləri atəşə tuta bilər: “İsrail daha da irəli gedə bilər və nüvə proqramı, enerji infrastrukturu və ballistik raket və dron proqramlarını dəstəkləyən hərbi sənaye bazası da daxil olmaqla, İrandakı bir çox digər hədəflərə qarşı daha geniş cavab zərbəsi endirə bilər. Bu zərbələr bir anda həyata keçirilə, onlarla və ya yüzlərlə hədəfi vura bilsə də, zərbələr İranın müdafiə qabiliyyətini əhəmiyyətli dərəcədə zəiflətmək və ordusunu sarsıtmaq üçün nəzərdə tutulmuş genişmiqyaslı çox raundlu kampaniyanın bir hissəsi olarsa, işlər daha da aqressiv istiqamətə gedə bilər. Sonuncu variant ABŞ-ın münaqişədə qaçılmaz iştirakını nəzərdə tutur”. Hesab olunur ki, neft sənayesinin vurulması halında “qara qızıl”ın qiyməti 150-200 dollar intervalında dəyişəcək. Elə bu da ABŞ və digər dünya ölkələrini narahat edən əsas məqamlardan biridir.

Ramil QULİYEV