Fransa və Hindistan Ermənistanda birlikdə Rusiyaya qarşı...

Məlum olduğu kimi, ikinci Qarabağ müharibəsindən sonra Cənubi Qafqazda yeni reallıqlar yaranıb. Ermənistanla Azərbaycan arasında sülh müqaviləsinin imzalanması üçün mühüm addımların atıldığı bir vaxtda Fransa yenidən ara qarışdırmaqla məşğuldur. Bu fonda Paris və İrəvan intensiv hərbi əməkdaşlığa başlayıb.

Son vaxtlar Fransanın Ermənistanla xüsusilə hərbi sahədə əməkdaşlığının artması qeydə alınır. Fransanın, özəlliklə Zəngəzur dəhlizinin açılması ilə bağlı gedən danışıqlardan ciddi narahatlığı var. Erməni sosial şəbəkələrində yayılan məlumata əsasən isə, yaxın aylarda müəyyən sayda Fransız hərbi kontingenti Ermənistanda yerləşdirilə bilər. Beləliklə, Fransa bu gün də bölgədə gərginliyi artırır, müharibədə kapitulyasiya aktına imza atan Ermənistana müasir silahlar verməklə onu yenidən müharibəyə sövq etməyə çalışır. Bundan başqa, Ermənistan uğrunda Rusiya ilə mübarizəyə qoşulan Fransa prezidenti Emmanuel Makron rəsmi İrəvandan öz çirkin məqsədləri üçün istifadə edir, onu silahlandırıb ərazisində hərbi kontingent yerləşdirməyə çalışır. Ermənistnın “Yerkramas” nəşri yazır ki, İrəvanın Moskva ilə hərbi ittifaq sazişi imzalayacağı məsələsi puç olub. Lakin Rusiya Ermənistanla Azərbaycan arasında yaşanan münaqişəyə müdaxilə etməməklə İrəvanın ümidlərini məhv etdi. Daha heç kim hərbi sazişdən danışmır. Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyanın Qərbə üz tutması ilə də məsələ kökündən dəyişib. İrəvan artıq Moskvanı Paris və Delhi ilə əvəzləyib. Hər iki ölkə - Fransa və Hindistan Ermənistana hərbi attaşe təyin edib, silah tədarükünü təsdiq ediblər. Yeri gəlmişkən qeyd edək ki, Hindistan ordusunun istefada olan generalı Aşok Kumar Ermənistana təkcə peşəkar hərbi təlimatçıların deyil, həm də məhdud hərbi kontingentin göndərilməsini təklif edib. O, “Firstpost.com” saytında dərc olunan məqaləsində yazıb ki, Bakı ilə İrəvan arasında sülh sazişinin qaçılmaz olmasına baxmayaraq, Ermənistanın milli maraqlarını qorumaq üçün güclü orduya ehtiyacı var və Hindistan bu işdə “ən səmərəli şəkildə” kömək etməyə hazırdır: “Silahlı qüvvələrin strukturu, təşkili, komandanlıq və nəzarət sistemi, hərbi əməliyyatların texnikası, doktrinası və taktikası, eləcə də ordunun ruhu daha önəmlidir: Bəlkə də bu səbəblər Ermənistanın 1994-cü ildə başa çatan Birinci Qarabağ müharibəsində qalib gəlməsini şərtləndirmişdi. Ona görə də Ermənistanın müdafiə qüvvələrinin güclü və zəif tərəflərini yenidən qiymətləndirməsi zəruridir. Bu, onlara təkmilləşdirməyə ehtiyacı olan sahələri müəyyən etməyə kömək edəcək. Yaxşı olar ki, Ermənistan hansısa etibarlı ölkənin köməyindən öz müdafiə qüvvələrini gücləndirmək, o cümlədən onları döyüşə hazır vəziyyətə gətirmək üçün istifadə etsin. Və Hindistan Ermənistanda “Hindistan Ordusunun Təlim Qrupu (IATT)” yaratmaq üçün seçim ola bilər”. Kumarın fikrincə, IATT təlimatçılarının Ermənistanda yerləşdirilməsi bir neçə səbəbə görə vacibdir ki, bunlardan biri də Ermənistanın həm Naxçıvan, həm də Azərbaycanın əsas ərazisi ilə həmsərhəd olmasıdır. Ona görə də Zəngəzur dəhlizində hərbi əməliyyatlar başlasa, Ermənistan iki cəbhədə vuruşmalı olacaq: “Dünyada indiki coğrafi münaqişədə Ermənistana kömək etmək üçün Hindistandan yaxşı ölkə ola bilməz”. Kumar  bir neçə ölkədə öz strukturlarını qurmuş və bunu Ermənistanda uğurla həyata keçirə bilən IATT təlimatçılarının “təcrübəsindən” bəhs edib.

Generalın sözlərinə görə, Hindistan və Ermənistanın milli maraqları üst-üstə düşdüyündən, İrəvandan hərbi dəstək üçün istənilən müraciət Dehlidə müsbət qarşılanmalıdır. Kumar iddia edib ki, IATT-nin dəqiq strukturu, rolu və məqsədləri iki ölkə arasında qarşılıqlı məsləhətləşmələr əsasında müəyyən edilsə də, bəzi komponentlər aşağıdakı kimi ola bilər: “Struktur Ermənistanın tələb etdiyi hərtərəfli dəstəyi təmin etmək üçün adekvat olmalıdır; Ermənistan istəsə, bu qrup da Ermənistanın müdafiə qüvvələrini silahlandırmaq üçün güc strukturu və texnika təklif edə bilər. Ermənistanın üzləşdiyi təhlükələrin dərk edilməsinə uyğun olaraq, onlara hərtərəfli və qətiyyətlə cavab vermək üçün strukturlar mümkün qədər səfərbər edilməlidir”. Aşok Kumar xatırladıb ki, Rusiya-Ukrayna müharibəsi səbəbindən Rusiyanın silah ixracatı imkanları xeyli azalıb və bu vəziyyətdə Hindistan Ermənistanın müdafiə qüvvələri üçün müdafiə avadanlığının əsas təchizatçılarından birinə çevrilir: “Ermənistanın tələbi ilə IATT təlimatçıları bütün mümkün sahələr üzrə zabitlər, eləcə də hərbi mütəxəssislər yetişdirə bilər, optimal nəticələr əldə etmək üçün onlar Ermənistan Müdafiə Qüvvələrinin təlim infrastrukturu və təlimatçıları ilə əməkdaşlıq edəcəklər. Xüsusilə pilotsuz təyyarələr və s. kimi avadanlıqlar üzrə təlim keçilməlidir”. General İATT-nin Ermənistan ordusunun real döyüş şəraitində hərtərəfli hazırlığının təşkilində iştirak etməsini də vacib sayıb. Beləliklə, Fransanın ardınca Hindistan da Ermənistanda yaranan boşluğu doldurmaq niyyətinə düşüb. Rusiyanın isə bütün bunlara reaksiaysı çox maraqlı olacaq. Qeyd edək ki, Ermənistanın istəyinə baxmayaraq, Rusiya hərbi bazasını bu ölkədən çıxarmaq niyyətində deyil. Beləliklə, Cənubi Qafqazda Fransanın və Hindistanın təsiri və Ermənistanın əli ilə hərbi gərginlik risqi artmaqdadır. Təbii ki, belə vəziyyət Ermənistanın aqressiv iddialarının güclənməsinə gətirib çıxaracaq və bu da bütün regionun sabitliyini təhlükə altına salacaq.

Nahid SALAYEV