Tam suverenlik prinsipi ilə 2 mühüm dövlət seçkisi arxada qaldı - qarşıda nə var?..
Əli Orucov: "Parlament və məhkəmə hakimiyyəti icra hakimiyyətindən asılı vəziyyətdə olduğundan, onların fəaliyyətində keyfiyyət dəyişikliyinə nail olmaq mümkün deyil"
Bəlli olduğu kimi, Azərbaycan ötən il bir günlük antiterror əməliyyatı ilə tam suverenliyini, ərazi bütövlüyünu bərpa etdikdən sonra hakimiyyət orqanlarını formalaşdırdı. Ölkədə əvvəl prezident, sonra isə parlament seçkiləri keçirdi. Bununla da suveren Azərbaycanın hakimiyyət orqanlari formalaşmıs oldu. Bundan sonra Azərbaycan hökumətinin qarşısında hansı vəzifələr durur? Nələri etməlidirlər? Qarşıda hansı vəzifələr, hansı perspektivlər var?
Məsələ ilə bağlı suallarımızi politoloq Əli Orucova ünvanladıq. Siyasi şərhçi qeyd etdi ki, Azərbaycanda hakimiyyət qolları arasında bölgü formal xarakter daşıdığından, əsas yük icra hakimiyyətindədir: "Yəni parlament və məhkəmə hakimiyyəti icra hakimiyyətindən asılı vəizyyətdə olduğundan, onların fəaliyyətində keyfiyyət dəyişikliyinə nail olmaq mümkün deyil. Bununla bağlı dəfələrlə yazılıb, deyilib, tələblər edilib, ancaq təəssüf ki, vəziyyət sabit-ağır olaraq qalır. Azərbaycanda ilk növbədə Konstitusiya islahatlarına ehtiyac var və bu həyata keçirilməyənədək hökümətin effektliliyi və səmərəliliyinə nail olmaq mümkün olmayacaq.
İlk növbədə hesabatlılığa, çevikliyə, mobilliyə, təşəbbüskarlığa, şəffaflığa nail olunmalıdır. Azərbaycan hökümətinin indiki tərkibi süni şəkildə şişirdilib və birbaşa prezidentə hesabatlıdır. Müqayisə üçün Türkiyəni götürək. Türkiyədə islihatlardan sonra baş nazir postu ləğv edildi, vitse-prezidentlik istitutu yaradıldı və hökumətə birbaşa prezident özü, yaxud da vitse-prezident rəhbərlik edir. Azərbaycanda da bu modelə keçmək lazımdır. Baş nazir postu ləğv edilməli, bəzi nazirliklər, dövlət komitələri və agentliklər ya birləşdirilməli, ya da ləğv edilməlidir. Bu həm dövlət büdcəsinə qənaət etməyə, həm də səmərəlililiyi artırmağa imkan verərdi. İkili strukturlar, vəzifə və səlahiyyətlərin tam sərhədlərinin müəyyən edilməməsi idarəetmədə ciddi problemlər olarar qalır. Mən düzü, hökumətin qarşıya qoyulan vəzifələrin yüksək səviyyədə icrasını və müasir dövrün çağırış və tələblərini yerinə yetirə biləcəyini gözləmirəm. Ölkədə kifayət qədər problemlər qalmaqdadır və hər gün də yenisi əlavə olunur.
Xüsusən də sosial-iqtisadi, hüquq və azadlıqların müdafiəsi sahəsində durum ürəkaçan deyil. O cümlədən, ölkənin ən vacib, strateji sahəsi olan kənd təsərrüfatı naşı əllərdə olduğundan aqrar sektor da idxaldan asılı vəziyyətə salınıb. Elə vacib sahələr var ki, ilk növbədə həmin sahələrdə durumu müsbətə doğru dəyişmək, narazılığı azaltmaq mütləqdir.
Nazirlər Kabinetinin qərarına əsasən tətbiq edilən xüsusi karantin rejiminə son qoyulmalıdır. Bununla yanaşi, ölkənin quru sərhədləri vətəndaşların və əcnəbilərin üzünə açılmalıdır. Artıq vətəndaşlarımız bu maneələrlə yaşamaqdan bezib. Digər tərəfdən, ölkənin turizm sektoru bu qərardan ciddi əziyyət çəkir.
Vergi-gömrük sistemi inkişafın qarşısını almağa deyil, buna təkan verməyə çalışan sistemə çevrilməlidir. Bildiyiniz kimi, insanların ən çox təmasda olduğu, qarşılaşdığı əmək və sosial müdafiə, səhiyyə-tibb, təhsil, kənd təsərrüfatı, hüquq-mühafizə, əmlak kimi sahələrdə həyata keçirilən tədbirlərə, reformalara baxmayaraq hələ də ciddi narazılıqlar qalmaqdadır. Bu da ilk növbədə yarıtmaz idarəçilikdən, qeyri-şəffaflıqdan və hesabatlılığın olmamasından qaynaqlanır. Mən zənn etmirəm ki, yeni formalaşan parlament hökümətə bu və ya digər formada müsbət təsir göstərə bilsin. Çünki parlament, bayaq da dediyimiz kimi, icra hakimiyyətindən asılı vəziyyətdədir. Oz funksiya və səlahiyyətlərini doğru-düzgün icra edə bilməyən Milli Məclis üzvlərinin həm ölkədəki ictimai-siyasi proseslərə, həm də kabinetin fəaliyyətinə təkan verəcəyi absurd səslənir. Yenə ümid qalır prezidentə. Düşünürəm ki, prezident İ.Əliyev reallıqları görür, düzgün qiymətləndirir və buna müvafiq addımlarını da atmaqda davam edəcək".
Dəniz NƏSİRLİ
