İrəvan həm sülh və qaz istəyir, həm də Azərbaycanı etnik təmizləmədə suçlayır....

Abutalib Səmədov: "Təkcə sülh danışıqları prosesinə nəzər salsaq görərik ki, bu proses Ermənistanın pozuçuluq fəaliyyəti ilə zəngindir və hesab edirəm ki, biz artiq buna təəccüblənməməliyik"

Ermənistanda müxalifət nümayəndələri və Qarabağın keçmiş separatçı liderləri ermənilərin bölgədən hamılıqla könüllü köçünün birinci ildönümünü İrəvan hərbi qəbirstanlığını ziyarət etməklə qeyd ediblər.

Hökumət nümayəndələri bu tədbirə qatılmasa da, Ermənistan Xarici İşlər Nazirliyi sentyabrın 19-da verdiyi bəyanatda erməni əhalinin Qarabağdan çıxışını “etnik təmizləmənin son mərhələsi” adlandırıb.

Eyni zamanda bəyanatda Ermənistanın Azərbaycanla sülh və normal münasibətlərə can atdığı vurğulanıb.

Azərbaycanın Xarici İşlər Nazirliyi bəyanatdakı “etnik təmizləmə” ifadəsinə kəskin reaksiya verib. Nazirliyin sözçüsü Ayxan Hacızadə deyib ki, Azərbaycan sözügedən əməliyyatla suverenliyini və ərazi bütövlüyünü bərpa edib.

Maraqlıdır, Ermənistan baş naziri Nikol Paşinyan həm bizimlə guya sülh müqaviləsi bağamağa can atır, bizdən qaz almağın münkunlüyünu vurğulayir, həm də onun XİN-i Azərbaycanı "etnik təmizləmə"də suçlayir. Halbuki, Azərbaycan hökuməti dinc əhaliyə təhlukəsizliyi təmin edilməklə qalıb yaşamaq, reinteqraziya təklif etmişdi.

Bunu necə anlamaq olar, Ermənistan bir tərəfdən ərazi bütövlüyümüzü tanımaqla Azərbaycanla sülh müqaviləsi bağlamaq, onun kontekstində qaz almaq istəyir, digər tərəfdən Qarabağın azad edilməsini "təcavüz", ermənilərin könüllü köçünü isə "etnik təmizləmə" adlandırir?

Bizimlə söhbətində politoloq Abutalib Səmədov bildirdi ki, Ermənistən hakimiyyətinin verdiyi bu bəyanat daxili auditoriyaya hesablanıb: "Bu həmin hadisələrdən müxalifətin hökumət əlehinə istifadəsinə mane olmağa yönəlib. Məlumdur ki, 2022-ci ilin oktyabrinda Praqada imzalanan bəyanatla Ermənistan Azərbaycanın Qarabağ üzərində suverenliyini qəbul etdi. Həmin bəyanata uyğun olaraq Azərbaycan hökuməti dalbadal zəruri addımlar atdı. Əvvəlcə təbii ehtiyatlarımızın vəhşicəsinə istismarının qarşısının alınması üçün ekoloqlarımız monitorinq keçirmək istədilər. Buna ermənilər imkan vermədilər.

Bundan sonra ictimaiyyət nümayəndələri Laçın dəhlizinə nəzarəti öz üzərlərinə götürmək məcburiyyətində qaldılar. Çünki faydalı qazıntılarımız çıxarılaraq Ermənistana, İrana və digər xarici ölkələrə daşınırdı ki, bunun qarşısıni almaq lazım idi. 2023-cu ilin əvvəlində Azərbaycan prezidenti təklif etdi ki, Laçin və Zəngəzur dəhlizlərində nəzarət-buraxılış məntəqələri qurulsun. Ermənilər buna da razı olmadılar və Qarabağa Qırmızı Xaç Komitəsinin maşınlari ilə gizli yük daşınmasının qarşısını almaq üçün Azərbaycan hökuməti 23 aprel 2923-cu ildə Laçin dəhlizində nəzarət-buraxılış məntəqəsi qurdu. Bu onun suveren hüququ idi. Bundan əvvəl martın 1-də Xocalıda keçirilən gorüşdə ermənilərə reinteqrasiya və ermənilərin Qarabağada yaşamaşı üçün digər təminatlar təklif edildi, ermənilər bunu da qəbul etmədilər. Ermənilər təbliğat aparırdılar ki, Azərbaycan yollari bağlayıb, Qarabağdakı erməniləri aclıqa məhkum etmək istəyir. Digər tərəfdən isə onlar Ağdam yolu ilə gələn yardımlari qəbul etmədilər. Yəni Azərbaycan hər addımda sübut etdi ki, erməni əsilli vətəndaşlarının maraqlarını düşünür.

Azərbaycan prezidenti dəfələrlə müraciət etdi ki, Ermənistan qoşunlarını Qarabağdan çıxarın. Yalniz 19-20 sentiyabr əməliyyatından sonra etiraf etdilər ki, Ermənistan ordusu Azərbaycan ərazisindən çıxarılıb.

Azərbaycan beynəlxalq hüququn tələblərini yerinə yetirmək üçün əlindən gələni etdi. Ancaq çox təəssüf ki, danışıqlar yolu ilə Azərbaycanın suverenliyini təmin etmək mümkün olmadi və Azərbaycan 19-20 sentiyabrda məhdud antiterror əməliyyatı keçirməyə məcbur oldu. Dərhal sonra Pasinyan bəyanat verdi ki, Qarabağda dinc əhaliyə qarsı heç bir zorakılıq olmayıb. BMT nümayəndələri də bunu təsdiqlədilər. Bundan sonra müxtəlif beynəlxalq təskilatlar və dövlətlər "etnik təmizləmə" barədə bəyanatlar səsləndirdilər. Bu günə qədər də onlar öz missiyasın davam etdirirlər. Yalniz Ermənistan deyil, müxtəlif beynəlxalq təşkilatlar da Azərbaycana böhtan atmaqdan çəkinmirlər. Azərbaycan hökuməti dəfələrlə bəyan edib ki, yerli erməni əhalisinin Qarabaga qayitmasına etiraz etmir. Amma kollektiv qaydışdan söhbət gedə bilməz, ermənilərin müraciətinə ayrı-ayrılıqda baxılıb qərarlar verilə bilər.

İkincisi, ermənilərin Qarabağa qaytarılmasi ilə paralel Ermənistandan qovulmuş azərbaycanlıların da geri qayıtma prosesinə start verilməlidir. Ermənilər bunu da qəbul etmirlər. Sulh sazişini yekunlaşdırmaq mümkundır, amma əsas prinsipial məsələlərdə razilığa gəlmək istəmirlər. Deyirlər ki, o məsələlər olmadan sülh sazişi imzalayaq. Hansı ki, o məsələlərsiz bu saziş əhəmiyyətsiz bir kağıza çevrilə bilər. Digər tərəfdən, Azərbaycanın konstitusiyaya dəyişiklik tələbini də qəbul etmirlər, iddia edirlər ki, referendum keçirilməlidir. Halbuki, Ermənistan konstitusiyasının 202-ci maddəsinə görə, preambulanın dəyişdirilməsi üçün referendum keçirməyə ehtiyac yoxdur, bu parlamentdə də dəyişdirilə bilər. Ancaq bunu etmirlər. Azərbaycanın isə belə bir şəraitdə sülh sazişi imzalaması mümkünsüzdür. Çox təəssüf ki, son illərdə Ermənistanın fəaliyyəti bu cur ziddiyyətlərlə doludur. Bir tərəfdən sülhdən, əməkdaşlıqdan danışırlar, digər tərəfdən isə ona mane olmaq üçun əllərindən gələni edirlər. Təkcə sülh danışıqları prosesinə nəzər salsaq görərik ki, bu proses Ermənistanın pozuçuluq fəaliyyəti ilə zəngindir və hesab edirəm ki, biz artiq buna təəccüblənməməliyik. Ermənistan 19-20 sentiyabr əməliyyatlarını "etnik təmizləmənin son mərhələsi" adlandırır. Baxmayaraq ki, beynəlxalq hüququ bilənlər, beynəlxalq hüquqa sadiq olan dövlətlər və qurumlar burada heç bir etmik təmizləmənin olmadığını deyirlər. Hətta daim ermənipərəst mövqe tutan ABŞ da bu hadisələrlə bağlı "etnik təmizləmə" ifadəsindən imtina elədi. Nə qədər də deyilsə, Ermənistan pozuculuq fəaliyyətinə davam edir ki, bu da bölgədə sülh və əməkdaşlığın bərqərar olunmasına mane olur".

Dəniz NƏSİRLİ