Qərbin növbəti addımı Ukraynada sülh ümidlərinin üzərindən xətt çəkdi...

ABŞ Ukraynanın Amerika uzaqmənzilli silahları ilə Rusiyanın dərinliklərini vurmasına məhdudiyyətlərin ləğvi üzərində işləyir. Bunu prezident Co Bayden jurnalistlərlə söhbətində deyib.

Vaşinqton Kiyevin belə silahlardan istifadəsinə məhdudiyyətləri qaldıra bilərmi? Ağ Evi tərk etmək üzrə olan Bayden bu xüsusda deyib: “Hazırda bunun üzərində işləyirik”. Dövlət katibi Entoni Blinken bundan öncə təsdiqləmişdi ki, ölkəsi Ukraynanın Rusiyaya zərbələrdə uzaqmənzilli Qərb silahlarından istifadəsi üzrə danışıqlar aparacaq: “Biz Ukraynanın uzaq mənzilli raketlərdən istifadəyə məhdudiyyətləri qaldırmaqla bağlı xahişini nəzərdən keçirəcək, onu dinləyəcəyik”. Hesab edilir ki, Ukrayna münaqişəsi ilə bağlı sülh danışıqalrının aktuallaşdığı bir vaxtda ABŞ və digər Qərb ölkələrinin bu addımı savaş daha qanlı mərhələyə daxil edəcək. Bunlar   fonunda “Axios” nəşri yazır ki, ABŞ yaxın gələcəkdə Ukrayna ordusuna Rusiyaya zərbələrdə ATACMS uzaqvuran raketlərdən istifadəsinə icazə verəcək. Məlumata görə, dövlət katibi Blinken Kiyevə səfəri zamanı bunu bəyan edəcək. “The Times” qəzeti də Britaniya hökumətindəki mənbələrə istinadla yazıb ki, ABŞ yaxın həftələrdə Ukraynaya Rusiyanın ərazisinin dərinliklərini vurmağa icazə verə bilər. Qəzetin yazdığına görə, BMT-nin Baş Assambleyasının 79-cu sessiyası çərçivəsində dövlət başçıları və nazirlərin görüşü öncəsi Vaşinqtonun mövqeyi dəyişə bilər. “Politico” isə qeyd edib ki, Ukrayna ABŞ-a məhdudiyyətlərin qaldırılacağı halda, Rusiya ərazisində vurmağı planlaşdırdığı obyektlərin siyahısını Vaşinqtona təqdim etmək istəyir. ABŞ iyunda Ukraynaya Rusiya ilə sərhəd boyunca Amerika silahlarından istifadəyə icazə verib. Ancaq Ağ ev hələ də ehtiyat edir ki, uzaqmənzilli silahlarla Rusiyaya zərbələrin Kremli daha aqressiv hərəkətlərə sövq edər. Mayda Rusiya Ukraynanın Xarkov vilayətinə hücum edəndə Vaşinqton Kiyevə Amerika silahları ilə Rusiya ərazisini vurmağa icazə verib. Amma ATACMS raketlərindən istifadəyə qadağa götürülməyib. Indi vəziyyət dəyişir. Burada daha bir məsələ Rusiyanın İrandan raket alması ilə bağlıdır. Məsələ ilə bağlı “Forbes” nəşri qeyd edir ki, sentyabrın əvvəlində Rusiya Ukraynanı bombalamasını gücləndirmək üçün İrandan 200 “Fəth-360” raketinin ilk partiyasını alıb. Ancaq nəşrin yazdığına görə, bu tədarüklər Rusiyanın özünə qarşı yönələ bilər, çünki Ukraynanın zərbə kampaniyasında ciddi dəyişikliklərə səbəb ola bilər: “Fəth-360” müqaviləsinin Rusiyaya qarşı işləmə ehtimalı yüksəkdir. Bu, indiyə qədər ukraynalıların Rusiyadakı hədəflərə ən yaxşı Amerika və Avropa sursatlarını atmasına mane olan Ukraynanın müttəfiqləri üçün son damla ola bilər.İran raketlərinin sayının isə Rusiyada vəziyyətin dəyişə biləcəyinə dair ümidləri artıtır”.

Qeyd edək ki, “Fəth-360”, iki, üç, dörd və ya altı dəstdə yük maşınında daşınan peyklə idarə olunan ballistik raketdir. Onun çəkisi və diapazonu onu cəbhə xəttində istifadə etmək və ya cəbhəyə yaxın şəhərləri bombalamaq üçün faydalı edir. Ukraynalı müşahidəçi Aleksandr Kovalenko proqnozlaşdırıb ki, Rusiya bu raketlərdən sərhəd zonasını, xüsusən də Sumi və Xarkov vilayətlərini terror etmək üçün istifadə edəcək: “Bütün bunlar deməyə əsas verir ki, “Fəth-360” möcüzə silahı deyil və əgər nəzərə alsanız ki, Rusiya Ukrayna şəhərlərinə orta hesabla 300-dən çox raket buraxır, o zaman ilk 200 “Fəth-360” durumu əhəmiyyətli dərəcədə dəyişmək üçün çox kiçik rəqəmdir. Müharibə trayektoriyasını nəzərə alsaq ki, Ukrayna hava hücumundan müdafiə sistemləri adətən daxil olan raketlərin dörddə birini ələ keçirir”. “Forbes” yazır ki, ruslar iranlılarla müttəfiqliklərinə görə peşman ola bilərlər, çünki Rusiya-İran raket ittifaqı nəhayət, Qərb liderlərini Ukraynaya ATACMS və Britaniya istehsalı olan “Storm Shadow” qanadlı raketlərindən Rusiyanın dərinliklərindəki hədəflərə qarşı istifadə etməyə icazə verməyə inandıra bilər. Artıq ABŞ dövlət katibi Entoni Blinken etiraf etdi ki, “Fəth-360”ın gəlişi ən azı məhdudiyyətlərin aradan qaldılmasına haqq qazandırır. Və o, ukraynalıların arqumentlərini qəbul edəcəyinə söz verib. ABŞ Maliyyə Nazirliyinin bəyanatında deyilir ki, İran və Rusiya 2023-cü ilin sonuna qədər yüzlərlə raketin tədarükünə dair müqavilə imzalayıb. Rusiya hərbçiləri yayda raket təlimləri keçiriblər. Ukraynalı ekspert Aleksandr Musienkonun qeyd etdiyi kimi, İran raketlərini hava hücumundan müdafiə sistemləri ilə vurmaq çətindir: “Bununla belə, siz onlarla başqa yolla mübarizə apara bilərsiniz. Rusiya ərazisində onların  saxlama anbarlarını və işəsalma qurğularını məhv etməklə mübarizə aparmaq imkanınınz var”. Bu arada Fransa, Almaniya və Böyük Britaniya hökumətləri birgə bəyanat yayaraq, İranın Rusiyaya ballistik raketlər ixrac etməsini kəskin şəkildə qınayıb.

Bəyanatda silah tədarükünün Avropanın təhlükəsizliyinə təhdid olduğu bildirilib: “İranın Rusiyaya hərbi dəstəyinin artması İran raketlərinin Avropa torpaqlarına çatmasına, Ukrayna xalqının əzablarını artırmasına səbəb olacaq. Bu addım həm İranın, həm də Rusiyanın gərginliyi artırdığını göstərir və Avropanın təhlükəsizliyinə birbaşa təhdiddir”. 

Tahir TAĞIYEV