Savadlı tələbələrin sayı artdıqca universitetlərin büdcəsi azalır?! - Rektorun fikrinə fərqli reaksiyalar var...
UNEC rektoru professor Ədalət Muradov dövlət sifarişi ilə təhsil alan tələbələrin təhsil haqları ilə bağlı rəsmi Facebook səhifəsində maraqlı təkliflərlə çıxış edib.
Ali təhsildə adambaşına maliyyələşdirmə prinsipinin tətbiqinin çox böyük müsbət yenilik olduğunu qeyd edən rektor, bu yanaşmanın tətbiqi mexanizminin təkmilləşdirilməsini təklif edib: “Bu gün tətbiq edilən yanaşma universitetlər arasında sanki aşağı ballı tələbələr uğrunda mübarizəni gücləndirir. Belə ki, yüksək ballı tələbələrin və müvafiq olaraq, dövlət sifarişli tələbələrin sayının artması universitet büdcəsini artırmaq əvəzinə azaldır. Çünki dövlət sifarişli tələbəyə ödənilən təhsil haqqı daha azdır. Amma bu belə yox, əksinə olmalıdır. UNEC bu gün belə bir vəziyyətlə üz-üzədir. Belə ki, son illər ərzində UNEC-ə qəbul olan dövlət sifarişli tələbələrin payı 30%-dən, demək olar ki, 80%-ə qədər artmışdır və nəticədə universitet büdcəsi azalmışdır. Başqa sözlə, keyfiyyətin artmasına görə universitet sanki cəzalandırılır. Bu yanaşmaya aşağıdakı dəyişikliyi təklif edirik:
1. Dövlət sifarişli təhsilə görə bu gün tətbiq edilən təhsil haqqının diferensiallaşdırılması. Başqa sözlə, müəyyən aralıqda bal toplamış dövlət sifarişli tələbələrə fərqli təhsil haqqı müəyyən edilsin. Daha yüksək bal toplayanlara (məsələn, 650-700 bal) daha çox, daha az bal toplayanlara (məsələn, 350-400 bal) daha az ödəniş edilsin. Və yaxud
2. Dövlət sifarişli tələbələrin təhsil haqqının artırılması. Və ya
3. Yuxarıda göstərilmiş hər iki variant, yəni dövlət sifarişli tələbələrin təhsil haqqını diferensiallaşdırmaqla artırmaq”.
Maraqlıdır, burada irəli sürülən fikirlər nə dərəcədə əsaslıdır? Məsələn, rektor deyir savadlı tələbələrin sayı artdıqca universitetlərin büdcəsi itirir. Yaxşı, bəs savadlı tələbələrin sayının artması universitetin büdcəsi deyil? Hər şey pulla ölçülmür ki. Yüksək bal toplayan tələbələrin biliyini hansı pulla ölçmək olar? Savadlı tələbələrin sayının artmasını hansı pulla müqayisə etmək olar? Digər tərəfdən, necə ola bilər ki, dövlət sifarişi ilə qəbul olunan bir tələbəyə 5, digərinə 10 manat ödənilsin? Bu, ayrıseçkilik kimi görsənir.
Elşən Qafarov: “Düşünürəm ki, Ədalət müəllimin fikri bu gün ali təhsil müəssisələri üçün aktualdır”
Sözügedən məsələ ilə bağlı fikirlərini “Bakı-Xəbər”lə bölüşən təhsil sahəsi üzrə ekspert Elşən Qafarov məsələyə bir neçə aspektdən yanaşdı: “24 oktyabr 2013-cü ildə ölkə prezidentinin 13 saylı sərəncamı ilə təsdiq olunmuş “Təhsilin inkişafı üzrə dövlət strategiyası”nda ali təhsildə ödənişli təhsilin aradan qaldırılması və onun dövlət sifarişi ilə əvəz olunması öz əksini tapıb. Burada eyni zamanda dövlət ali təhsil müəssisələrində təhsil haqlarını Nazirlər Kabineti müəyyənləşdirir. Bizim elə ali təhsil müssisələrimiz var ki, abituriyentlər daha çox dövlət sifarişlərini seçir. Onlardan biri də UNEC-dir. Hesab edirəm ki, Ədalət müəllimin arqumentləri kifayət qədər əsaslıdır. Çünki o, ali təhsil sistemini ən yaxşı bilənərdən biridir. Həqiqətən də dövlət sifarişlərinə tələbələrin daha çox üstünlük verməsi bir sıra hallarda üniversitetlərə maliyyə məhdudiyyəti yaradır. Ona görə də, dövlət sifarişli təhsilə görə tətbiq edilən təhsil haqqının diferensiallaşdırılmasına ehtiyac var. Çünki bu, ali təhsil müəssisələrinə maliyyə axınına səbəb olacaq. Ümumiyyətlə, differensiallaşmış təhsil sisteminin tətbiq olunması hər bir tələbənin qəbul olunduğu bala uyğun olaraq onun ödənişinin təyin olunması daha doğrudur. Bu, beynəlxalq praktikada da var. Düşünürəm ki, Ədalət müəllimin fikri bu gün ali təhsil müəssisələri üçün aktualdır. Ancaq yaxşı olardı ki, digər ali məktəblər də təhsil haqqını düşünərkən keyfiyyətə də önəm versinlər”.
Rəsul Cahangirli: “Belə yanaşma tələbələr arasında ayrıseçkilik deməkdir”
Digər ekspert Rəsul Cahangirli məsələyə fərqli yanaşdı: “Onsuz da bu il qəbul olunan 55 min tələbənin 28 min nəfərdən çoxu ödənişli bölməyə düşüb. Üstəlik, özəl bölmələrdə oxuyanların təhsil haqqı bu il 500 manatadək artıb. Zatən bizdə təhsil haqları yüksəkdir. Bütün bunlara rəğmən, belə yanaşma tələbələr arasında ayrıseçkilik deməkdir. Kasıb tələbə 700 bal toplayıbsa, niyə o buna görə daha çox ödəniş etməlidir? Yaxşı olardı ki, dövlət sifarişli fakültələr daha çox olsun”.
Vidadi ORDAHALLI
