Azərbaycanda uşaqların sayı sürətlə azalmaqdadır...
İlqar Hüseynli: “Bütün bunların başlıca səbəbi sosial problemlərlə bağlıdır”
Azərbaycanda son illər həm uşaqların, həm də çoxuşaqlı ailələrin sayı azalır. Rəsmi məlumatlara görə, ölkədə 2023-cü ildə 14 yaşınadək uşaqların sayı 2 milyon 216 min nəfər olub. Ötən il uşaqların sayı 2022-cü il ilə müqayisədə 36 min nəfər azalıb. Son 15 ildə isə dörd və daha çox uşaqlı ailələrin sayı 16 mindən çox azalıb.
Azərbaycanda beş uşaqlı ailələr çoxuşaqlı ailə sayılır. Lakin bir çox ölkələrdə, o cümlədən keçmiş SSRİ məkanındakı respublikalarda çoxuşaqlı ailə üç uşağı olan ailə hesab olunur. Onlardan biri Rusiyadır. Rusiyada çoxuşaqlı ailələr üçün vergi güzəştləri, ipoteka kreditinin ödənməsi üçün 450 min rubl (8 min 345 manat) verilməsi, pulsuz torpaq payının ayrılması, pul ödənişləri və digər imtiyazlar nəzərdə tutulur.
Burada diqqəti çəkən məqam odur ki, bir sıra ölkələrdə çoxuşaqlı ailələrə bir sıra sosial yardımlar edilir. Azərbaycanda isə hazırda beş və daha artıq uşaq olan ailələrə yeganə dəstək mexanizmi hər uşağa görə aylıq 105 manat müavinət və valideynlərin pensiya yaşının 5 il azaldılmasıdır. Belə güzəştlərlə çoxuçaqlılığı stimullaşdırmaq olarmı?
“Məsələnin ikinci tərəfi ölkədə mövcud olan işsizlik və həmçinn, maaşların aşağı olması ilə bağlıdır”
Sözügedən məsələni “Bakı-Xəbər”ə şərh edən ekspert İlqar Hüseynlinin fikrincə, bunun başlıca səbəbi sosial problemlərlə bağlıdır: “Problem ondadır ki, ölkədə evlənənlərin sayı kifayət qədər azalıb. Çünki gənclərimiz daha çox ölkədən kənarda karyera qurmağa üstünlük verir. Ona görə ki, ölkədə normal iş tapa bilmirlər. Bu səbəbdən çıxış yolunu xaricə getməkdə axtarırlar. Təkcə Türkiyə universitetlərində hər il 22 min nəfərə yaxın tələbəmiz təhsil alır. Bu, hələ bir dövlətin payına düşən tələbələrdir. Üzərinə digər dövlətləri də gələndə xaricdə təhsil alan tələbələrin sayı xeyli böyükdür. Bu, məsələnin bir tərəfi. Məsələnin ikinci tərəfi ölkədə mövcud olan işsizliklə bağlıdır. Həmçinn, maaşların aşağı olması ilə bağlıdır. İnsanlar ailənin təminatını ödəyə bilmədikləri üçün uşaqların çox olmasında maraqlı olmurlar. Ona görə ki, bunun təminat xərcləri var və hər ailə başçısı bunu qarşılamaq gücündə deyil. Bu səbəbdən çoxuşaqlı ailələrin sayı durmadan azalmaqdadır. Üçüncü səbəb Azərbaycanda uşaqpulunun bərpa olunmaması ilə bağlıdır. Neçə illərdir bununla bağlı ölkədə müzakirələr gedir, amma təəssüflər olsun ki, hələ də aylıq uşaqpulu verilmir. Ona görə də uşaqpulunun verilməsi bərpa edilsə, bu, bir stimul olar. Ailələr maraqlı olardılar ki, daha çox uşaq dünyaya gəlsin. Dördüncü faktor müharibə amili ilə bağlıdır ki, gənclərin həlak olması və yaralanması buna öz təsirini göstərir. Ona görə də bütün bunlar məsələyə öz mənfi təsirini göstərir. Bu səbəbdən, nə qədər ki sadalanan məsələlər öz həllini tapmayıb, problem qalacaq”.
Vidadi ORDAHALLI
