Paşinyan konstitusiya dəyişikliyindən imtina etdi...
Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan ölkənin Müstəqillik Bəyannaməsinin qəbulunun 34-cü ildönümü münasibətilə təbrik məktubunda bildirib ki, ölkə konstitusiyasında bu bəyannaməyə istinad var, lakin bu heç də bəyannamənin konstitusiyanın tərkibində olması anlamına gəlmir.
Paşinyan vurğulayıb ki, müstəsna əhəmiyyətə malik Müstəqillik Bəyannaməsi Ermənistanda Qarabağ hərəkatının zirvə nöqtəsinə çatdığı və SSRİ-də iqtisadi, siyasi və ideoloji böhranın baş verdiyi bir vaxtda qəbul olunub: “2020-ci il müharibəsindən əvvəl, xüsusilə də müharibədən sonra mən Bəyannamənin mətnini təkrar-təkrar oxumuşam. Etiraf etməliyəm ki, mənim bu sənəddən müharibədən sonra aldığım təəssürat müharibədən əvvəlki təəssüratdan fərqlənirdi”.
Paşinyanın sözlərinə görə, bəyannamə mətninin tənqidi təhlili göstərir ki, İrəvan sonunda “bizi Sovet İttifaqının bir hissəsi edən” diskurs və məzmunu seçib. Baş nazir qeyd edir ki, söhbət Ermənistanı qonşuları ilə daimi münaqişələrdə, regional qarşıdurma mühitində tutub saxlayan diskursdan gedir: “Müstəqillik Bəyannaməsi ilə biz Sovet İttifaqından çıxış istiqamətini elan etmişik, amma eyni zamanda Sovet İttifaqından bütün çıxış yollarını bağlamışıq. Demək olar, 20-ci əsrin sonunda Müstəqillik Bəyannaməsi ilə biz elə bir formul seçmişik ki, bu formul artıq 20-ci əsrin əvvəllərində müstəqilliyimizin itirilməsi ilə nəticələnmişdi”. Paşinyan deyib ki, başqa yolların Ermənistanı hara gətirib çıxaracağı məlum deyil, amma keçilmiş yolun təhlili tarixi borcdur: “2018-ci ildə Ermənistan Respublikasının baş naziri olmazdan əvvəl mən Ermənistanın Müstəqillik Bəyannaməsinə “İncil ayəsi” kimi baxmışam. Halbuki, Bəyannamənin, lap belə təməl sənəd olsa da, dərin təhlilinə ehtiyac vardı. Çünki bu, həm də nəticələri olan siyasi sənəddir”. Paşinyan xatırladır ki, 1990-cı il avqustun 23-də Sovet Ermənistanının Ali Sovetinin qəbul etdiyi Müstəqillik Bəyannaməsinə istinad Ermənistan Respublikası Konstitusiyasının preambulasında öz yerini tapıb və bu gün də mövcuddur. Lakin baş nazirin sözlərinə görə, müxtəlif şərhlərə baxmayaraq, bu o demək deyil ki, Müstəqillik Bəyannaməsinin bütün məzmunu Ermənistan Respublikasının Konstitusiyasına daxil edilib. Beləliklə, bu açıqlamaladan bəlli olur ki, Paşinyan Müstəqillik Bəyannaməsinin konstitusiyada mövcudluğunu ciddi təhdid və Azərbaycana qarşı ərazi iddiası saymır. Halbuki, cari ilin fevralında Paşinyan ölkənin İctimai Radiosuna müsahibəsində bildirdi ki, Ermənistanın Müstəqillik Bəyannaməsi Azərbaycanla sülhə maneədir: “Əgər Ermənistanın dövlət siyasəti Müstəqillik Bəyannaməsinə, Qarabağın Ermənistana birləşdirilməsinə əsaslanırsa, bizdə müharibə olacaq və heç vaxt sülh olmayacaq”. Baş nazir vurğulayırdı ki, Ermənistanın qonşuları ilə münasibətləri inkişaf etdirməsi və yaxşılaşması üçün ölkəyə yeni konstitusiya lazımdır.
Qeyd edək ki, Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev bir neçə dəfə deyib ki, Ermənistan Konstitusiyasında və digər normativ hüquqi sənədlərdə dəyişikliklər edildiyi halda sülhə nail oluna bilər. Bakı, özəlliklə də konstitusiyanın preambula hissəsindən Ermənistanın 1990-cı il Müstəqillik Bəyannaməsinə istinadın çıxarılmasını tələb edir. Müstəqillik Bəyannaməsində isə Ermənistan SSR-lə keçmiş Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətinin birləşdirilməsinə dair 1989-cu il aktına istinad var. Keçmiş prezident Robert Köçəryanın “Hayastan” parlament fraksiyasının deputatı Artur Xaçatryan deyib ki, əslində, Paşinyanın bu istiqamətdə siyasəti dəyişməyib. Deputat vurğulayır ki, baş nazir Azərbaycanın təzyiqi altında Müstəqillik Bəyannaməsindəki prinsiplərdən də əl çəkmək istəyir. Paşinyanın hakim “Vətəndaş müqaviləsi” partiyasından deputat Hovik Ağazaryan etiraf edib ki, baş nazir Bəyannaməyə tənqidi yanaşmaqda davam edir: “Bizim baxışımız belədir ki, məncə, biz konstitusiyanın yeni mətnində bu bəyannaməyə istinad etməməliyik”. Paşinyan tərəfindən ölkə konstitusiyasının yeni mətninin hazırlanması üçün yaradılmış xüsusi hökumət şurasının üzvü Edmon Marukyan da ana qanunun dəyişdirilməsinə etirazını bildirib. Ötən mart ayına qədər Ermənistanın xüsusi işlər üzrə səfiri olmuş Marukyan deyib ki, Bakının Ermənistanın indiki konstitusiyasına iradları iki ölkə arasında sülh müqaviləsinin imzalanmaması üçün bəhanədir: “Azərbaycanın irəli sürdüyü ön şərtlər sülh müqaviləsinə dair danışıqların başlanğıcında yox idi. Bunlar yeni ön şərtlərdir və icrası açıq-aşkar qeyri-mümkündür”. Marukyan iddia edir ki, ermənilərin əksəriyyəti konstitusiyanın dəyişdirilməsinə dair referendumda iştirak etməyəcək. Onun sözlərinə görə, bu, Bakıya “yeni müharibə üçün bəhanə” verəcək: “Mən bu səbəbdən inanıram ki, biz konstitusiyasının preambulasına toxunmamalı və ya bu barədə heç bir diskussiya açmamalıyıq. Bu tələdir”. Marukyan vaxtilə ölkənin əsas müxalifət partiyalarından biri olmuş “İşıqlı Ermənistan” partiyasının lideridir. Lakin Marukyan, partiyasının 2021-ci il seçkisində parlamentdə bircə mandat da ala bilməməsinə rəğmən, Paşinyanın onu xüsusi tapşırıqlar üzrə səfir təyin etmək təklifini qəbul etmişdi.
Nahid SALAYEV
