Fransa söz azadlığına açıq savaş açdı - Makronun Durovun həbsilə Telegram-ı ələ keçirmək planı, Aİ-ni də işin içinə çəkirlər...
Dünyaca məşhur mesajlaşma tətbiqi Telegram-ın qurucusu və sahibi 39 yaşlı rusiyalı milyarder Pavel Durov iki gün əvvəl axşam saatlarında şəxsi təyyarəsi ilə getdiyi Fransanın Le Burje hava limanında saxlanılıb. Durovun hansı səbəbdən saxlanıldığı hələlik məlum deyil.
Adı açıqlanmayan mənbələr Durovun Azərbaycandan şəxsi təyyarə ilə Le Burje hava limanına endikdən az sonra saxlanıldığını bildiriblər. Fransa mətbuatında yer alan xəbərlərdə, Durovun Telegram-da moderator olmaması və polislə əməkdaşlıq etməməsi səbəbindən platformada bir çox cinayətin törədilməsinə icazə verildiyi iddiası ilə aparılan ilkin istintaq çərçivəsində saxlanıldığı iddia edilir.
Bu arada, Rusiyanın Fransadakı səfirliyi Fransa rəsmilərindən Durovun saxlanmasının səbəbləri ilə bağlı aydınlıq gətirilməsini istəyib, həmçinin onun hüquqlarının qorunmasını və onunla konsulluq əlaqəsinin təmin edilməsini tələb edib, lakin diplomatların bildirdiyinə görə, Paris hələlik bu məsələdə qarşılıqlı əlaqədən yayınır.
Rusiya Xarici İşlər Nazirliyinin sözçüsü Mariya Zaxarova da Durovun saxlanması ilə bağlı Fransaya nota verildiyini açıqlayıb. Rusiyanın Parisdəki səfirliyinin bu məsələ ilə bağlı Fransa tərəfi ilə əlaqə saxladığını bildirən Zaxarova deyib ki, Fransaya Durovla görüş tələbi ilə nota verilib.
Rusiya mediası yazır ki, Durovun terror, narkotik və çirkli pulların yuyulması da daxil olmaqla müxtəlif cinayətlərdə ittiham oluna biləcəyi gözlənilir.
O da iddia edilir ki, Telegram Aİ orqanlarının da hədəfindədir, xüsusilə də bu şifrəli mesajlarla bağlıdır. Qeyd edilir ki, Fransada Durova qarşı iddia Aİ-nin Telegram-a qarşı sanksiyalar tətbiq etməsi üçün əsas ola bilər. “Ukraine Now” da Avropa Parlamentindəki mənbələrə istinadən Fransa hakimiyyətinin Durovun məhkəməsindən Aİ-nin Telegram-a qarşı sanksiyalar tətbiq etməsi üçün istifadə edə biləcəyini yazır.
Ekspertlər hesab edir ki, Pavel Durovun Fransada saxlanılması Avropada söz, ifadə azadlığının sorğulanmasına səbəb olan mühüm hadisədir.
Bu yaxınlarda ABŞ prezidenti seçkilərində iştirakdan imtina edən kiçik Robert Kennedi Durovun həbsindən sonra söz azadlığının qorunmasını həmişəkindən daha aktual adlandırıb: “Söz azadlığının qorunması zərurəti heç vaxt bu qədər aktual olmamışdı”.
Keçmiş amerikalı kəşfiyyatçı Edvard Snouden isə Telegram-ın sahibinin həbsini söz azadlığına hücum adlandırıb. O, Fransa prezidenti Makronun "şəxsi mesajlara çıxış əldə etmək üçün bir adamı girov götürmək səviyyəsinə enməsinə" təəccübləndiyini və kədərləndiyini deyib. O qeyd edib ki, bu, Fransanı və bütün dünyanı aşağılamaqdır.
Almaniyalı politoloq Kristof Herstl də Durovun Fransa hakimiyyəti tərəfindən saxlanmasını söz azadlığına qlobal zərbə adlandırıb: “Mənim üçün bu, qlobal miqyasda söz azadlığına böyük zərbədir. Aydındır ki, Telegram FTB, digər məxfi xidmətlər və Qərb təhlükəsizlik agentliklərinə istifadəçilərin fikir azadlığını pozmağa icazə vermək üçün böyük təzyiq altındadır. Hökumətlər deyirlər ki, Durov Telegram-ı terror və qeyri-qanuni fəaliyyətlərdən qorumayıb, bu, açıq-aşkar yalandır”.
Onun sözlərinə görə, Durov hakimiyyətlə kriminal fəaliyyətlərin qarşısının alınmasında əməkdaşlıq etməkdən məmnun olardı, lakin indi Qərb üçün adi hal olan ifadə azadlığını məhdudlaşdırmaqdan yox.
Herstl deyib ki, Fransa hakimiyyəti Durovu, Qərb kəşfiyyat orqanlarına proqram təminatına çıxış imkanı verənə qədər həbsdə saxlaya bilər.
Qeyd edək ki, Durov VK sosial media platformasında müxalif səhifələrin bağlanması tələblərini yerinə yetirməkdən imtina etdikdən sonra platformanı satıb və 2014-cü ildə Rusiyanı tərk edib. Şifrəli mesajlaşma tətbiqi ideyasının Rusiyada ünsiyyət qurmaq üçün bir çıxış yolu olduğunu ortaya atan Durov daha sonra BƏƏ-də Telegram-ı qurub. Rusiya, Fransa və BƏƏ vətəndaşı olan Durovun sərvətinin təxminən 15 milyard dollar olduğu təxmin edilir..
Bir milyarda yaxın istifadəçisi olan Telegram daha çox Rusiya, Ukrayna və keçmiş Sovet respublikalarında istifadə edilir. Facebook, YouTube, WhatsApp, Instagram, TikTok və WeChat-dan sonra ən böyük sosial media platformalarından biridir.
TAHİR
