Putin Bakı səfərini Paşinyanla niyə müzakirə etdi? - Könül alma, ya gizli oyun...
Abutalıb Səmədov:"Belə bir praktika diplomatiyada geniş yayılıb"
Ermənistan Nazirlər Kabinetinin mətbuat xidmətinin açıqlamasında bildirilir ki,
Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan və Rusiya Prezidenti Vladimir Putin arasında telefon danışığı olub, telefon söhbəti zamanı Rusiya liderinin Azərbaycana səfəri müzakirə edilib.
“Ermənistan Respublikasının baş naziri Nikol Paşinyan Rusiya Prezidenti Vladimir Putinlə telefon danışığı aparıb. Rusiya prezidenti ötən həftə Azərbaycana səfərinin təəssüratları barədə Ermənistanın baş nazirinə məlumat verib və buna görə baş nazir Paşinyan prezident Putinə təşəkkür edib”, - məlumatda belə deyilir.
Ermənistan Nazirlər Kabinetindən onu da bildiriblər ki, Paşinyan gələcəkdə Putinlə ikitərəfli gündəlikdəki məsələləri müzakirə etmək üçün görüşməyə razılaşdığını deyib. Bu xəbəri Ermənistan hökuməti yayıb, amma hələ Rusiyadan reaksiya yoxdur. Putin Bakı səfərinin təəssüratları barədə Paşinyana niyə məlumat verib?
Putinin Paşınyana Bakı səfəri barədə məlumat verməsi nə deməkdir? Putinin Paşinyanla danışması ola bilərmi ki, onun könlünü almaq üçün bir gedişdir? Yəni Paşinyanın könlünü alır ki, o, Qərbə doğru çox qaçmasın. Ya bəlkə elə Paşinyanla Putinin arasında gizli bir oyun var və hələ bunu heç kim bilmir? Bəlkə bu, gizli oyunun elementlərindən biridir ki, sən üzdə Rusiyanın əleyhinə get, Amerikadan da yardım al, amma pərdə arxasında biz öz işimizi birlikdə görəcəyik. Elə Azərbaycana qarşı da, başqalarına qarşı da. Yəni gizli oyunun da ehtimallarını kənara qoymaq olmaz. Bu həm də Paşinyanla Putinin arasında gizli bir oyun ola bilərmi?
"Paşinyan artıq bütün körpüləri yandırıb və burda hər hansı bir oyunun olması ehtimalı da yoxdur"
“Alyans” Strateji Araşdırmalar Mərkəzinin sədri, siyasi ekspert Abutalıb Səmədov baki-xeber.com-a şərhində bildirdi ki, Putin Bakıda Azərbaycan Prezidenti ilə danışıqlar apararkən sülh sazişinin imzalanması, kommunikasiyaların açılması və digər məsələlər barədə onların arasında müzakirələr oldu. "Bu məsələlər eyni zamanda Ermənistanla bağlı olduğuna görə Putin elə görüşün gedişində dedi ki, Bakıdan geri qayıtdıqdan sonra bu məsələlər barədə Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyana telefonla məlumat verəcək. Ümumiyyətlə, belə bir praktika diplomatiyada geniş yayılıb. Adətən, bu cür danışıqlar apararkən danışıqların digər tərəfinə də zəruri sayılan məlumatlar verilir. Nəzərə alsaq ki, Putin həm kommunikasiyaların açılması, həm delimitasiya və demarkasiya məsələlərində, həm də sülh sazişinin imzalanmasında vasitəçi olmağa çalışır, bu addımın atılması normal qarşılanmalıdır və Azərbaycan Prezidenti də bunu normal qarşıladı. Putinin məqsədi də aydındı. Bu, əvvəlki mövqeyini qaytarmağa cəhd göstərməkdir. Məlumdur ki, Azərbaycan-Ermənistan danışıqları 2020-ci ilin 9-10 noyabrında Putinin vasitəçiliyi ilə bəyanat imzalanması ilə nəticələndi. Ondan sonra 2021-ci ildə Moskvada görüş oldu, kommunikasiyaların açılması ilə bağlı yenə növbəti bəyanat imzalandı, 2021-ci ilin sonlarında Soçidə keçirilən görüşdə delimitasiya və demarkasiya məsələləri müzakirə olundu və yenə də Rusiyanın vasitəçiliyi ilə üçtərəfli bəyanat imzalandı. Həmin danışıqlarda Ermənistan və Azərbaycan ikitərəfli delimitasiya komissiyası yaratmaq və Rusiyanın məsləhətçi rolundan faydalanmaq barədə razılığa gəldilər. Qərara alındı ki, ikitərəfli delimitasiya komissiyası yaradılsın və Rusiya da bu işdə məsləhətçi kimi çıxış etsin. Çünki xəritələrin əsli Rusiyanın baş qərargahında mövcuddur. Sonrakı dövrdə - 2022-ci ildən artıq sülh danışıqları başladı, bu danışıqlar əvvəlcə Avropa Birliyinin moderatorlugu, vasitəçiliyi ilə başladı, sonra bu prosesə Vaşinqton da qoşuldu. Məlum Vaşinqton formatı ortaya çıxdı. Rusiya da, əvvəllərdə cəhd göstərməsə də, sıradan sülh sazişinin vasitəçisi kimi çıxış etməyə başladı. 2022-ci ilin sonlarında Soçidə keçirilən sammitdə hətta Rusiya Ermənistanı maksimum qane edən bir layihə ortaya qoydu. Həmin layihənin 15-ci bəndində Qarabağın statusunun gələcəkdə müəyyənləşdirilməsi müddəası var idi ki, bu, erməniləri çox qane edirdi. Pasinyan dəfələrlə israrla xahiş etdi ki, bu təklifdən Rusiya imtina etməsin. Ancaq Soçidə Azərbaycan prezidenti qəti şəkildə Qarabağ məsələsi həll olunub, bu müzakirə olunmayacaq dedi, Rusiya bu qətiyyətin qarşısında geri çəkilmək məcburiyyətində qaldı və layihəni birdəfəlik götürdü, həmin 15-ci bənd dövrüyyədən çıxarıldı. 2023-cu ilin yanvarından başlayaraq artıq Ermənistan Rusiyaya olan bütün ümidlərini itirdiyinə görə antirusiya bəyanatları verməyə başladı. İrəvanda keçirilən KTMT-nin sammitində Ermənistan Azərbaycanla bağlı mövqe bildirməyi tələb etdi, buna KTMT üzvləri razılıq vermədilər və nəticədə Ermənistan yekun sənədi imzalamaqdan imtina etdi. İrəvanda keçirilən KTMT sammiti nəticəsiz başa çatdı. Ondan sonra Ermənistan Rusiya ilə aralarında olan körpüləri yandırmağa başladı və son dərəcədə kəskin və Rusiya üçün xoşagəlməz bəyanatlar verdi"-deyə A.Səmədov bildirdi.
A.Səmədovun sözlərinə görə, Ermənistan KTMT-də fəaliyyətini dayandırdı, maliyyələşdirməkdən imtina etdi, nümayəndəsini təyin etmədi, təlimlərdə iştirak etmir. O vurğuladı ki, Ermənistan ABŞ-la, NATO ilə müəyyən yaxınlaşma istiqamətində addımlar atır və Rusiyanın vasitəçiliyi ilə danışıqlardan açıq şəkildə imtina etdi. "Putinin Paşinyana zəngi, təbiidir ki, bu reallıqları dəyişdirə bilməz. Paşinyan artıq bütün körpüləri yandırıb və burda hər hansı bir oyunun olması ehtimalı da yoxdur. Çünki birincisi, ABŞ-ı aldatmaq o qədər asan deyil, onların texnoloji vasitələri imkan verir ki, Paşinyanla Putin arasında aparılan hətta gizli danışıqları da izləsinlər. İkincisi, hətta oyun olmaq ehtimalını biz mümkün saysaq belə, oyun zamanı körpülər bu qədər yandırılmır. Ermənistan, demək olar ki, geriyə yol qoymayıb. Bundan sonra onun Rusiya ilə yaxınlaşması mümkün deyil. Daha doğrusu, Ermənistanın yaxınlaşması mümkündür, ancaq bu, Paşinyansız baş tuta bilər. Bu səbəbdən də Rusiya bir neçə dəfə onu hakimiyyətdən uzaqlaşdırmağa cəhd göstərdi və bu cəhdlər uğursuz nəticələndi. Bu səbəbdən güman edirəm ki, hər hansı bir oyunun mövcudluğundan söhbət gedə bilməz. Telefon zəngi diplomatik praktikada geniş yayılmış bir vasitədir. Əslinə qalsa, vasitəçi olmaq iddiasında olan dovlət qonşu dövlətlərdən birinə səfər edirsə mütləq digərinə də səfər planlaşdırmalıdır. Hətta Azərbaycan prezidenti Fransa rəsmilərinin, Fransanın yüksək vəzifəli şəxslərinin Ermənistana gəlib Azərbaycana gəlməməsinin yanlış olduğunu dəfələrlə bəyan edib və onlara Fransanın keçmiş prezidenti Ollandın səfərini xatırladıb. O, Ermənistana səfərə gələrkən eyni zamanda Azərbaycana da gəldi. Hətta Azərbaycan Prezidentini gözləmək məcburiyyətində qaldı, çünki bu səfər əvvəlcədən nəzərdə tutulmamışdı.
Bu səbəbdən Putin də Ermənistana səfəri əvvəlcədən planlaşdırmalı idi, təbii, həqiqətən də vasitəçilik etmək istəyirsə. Nəzərə alsaq ki, həm Ermənistanla, həm Azərbaycanla Rusiyanın müttəfiqlik müqaviləsi var. Ancaq yaranmış vəziyyət, Ermənistanın atdığı addımlar, xüsusilə Roma statutuna qoşulması, beynəlxalq cinayət məhkəməsinin Roma statutunu imzalaması Rusiyanı həddindən artıq hiddətləndirdiyinə görə Putin də Ermənistana səfər etmədi və bundan sonra da yəqin ki, uzun müddət etməyəcək, amma qorxduğuna görə yox. Bəziləri iddia edir ki, Ermənistana getsə Putin həbs oluna bilər. Belə bir təhlükə təbiidir ki, yoxdur. Sadəcə olaraq, Ermənistan rəhbərliyinin fəaliyyəti Rusiyanı ciddi şəkildə narahat edir. Ancaq hələlik Ukraynadakı vəziyyət imkan vermir ki, o ikinci cəbhəni açsın və Ermənistanla bağlı tədbirlər görsün. Ancaq hesab edirəm ki, gələn il bu addımlar mütləq atılacaq və Ermənistan-Rusiya münasibətlərindəki bütün suallar Rusiya tərəfindən açıq şəkildə cavablandırılacaq"-deyə A.Səmədov bildirdi.
İradə SARIYEVA
